ΟΠΛΑΡΧΗΓΟΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΣΚΟΥΡΤΑΝΙΩΤΗΣ

...κρίνω περιττόν να αναφέρω τον ένθερμον ζήλον, και τας όσας κατά δύναμιν εκδουλεύσεις εδυνήθην να προσφέρω εις την πατρίδαν και εις όσον καιρόν εφύλαττον τον τόπον θηβών δεν απετόλμησε ο εχθρός να κάμη την παραμικράν καταδρομήν. σπεύδω λοιπόν να προσφέρω και αύθις εις την σεβαστήν διοίκησιν τον ίδιον ζήλον μου και επειδή ο εχθρός καθημερινώς λεηλατεί και αιχμαλωτεί τους αδελφούς μας και ο τόπος επαπειλείται από μέγαν κίνδυνον... να δυνηθώ να προφθάσω τους δυστυχείς αδελφούς μας από τον επαπειλούμενον κίνδυνον. μ' όλον ότι εισέτι δεν ημπορώ να ησυχάσω από τους δριμυτάτους πόνους της πληγής μου, δε βαστά η ψυχή μου να βλέπω τους αδελφούς μας να αιχμαλωτούνται αδίκως...


τη 20 μαϊου 1825
ναύπλιον
ο πατριώτης
αθανάσιος σκουρτανιώτης

Τετάρτη 25 Μαρτίου 2009

ΒΕΒΑΙΩΜΕΝΟΙ ΠΟΛΕΜΙΣΤΕΣ ΤΟΥ ΑΘ. ΣΚΟΥΡΤΑΝΙΩΤΗ


(Έλληνες αγωνιστές του 21, Πίνακας του Θάνου Βασιλικού)

ΑΘΑΝΑΤΟΙ!!

25η Μαρτίου 2009 σήμερα και για να τιμήσουμε όσο μπορούμε τους αγωνιστές της ελευθερίας, δίνουμε τα ονόματα των βεβαιωμένων πολεμιστών του Σκουρτανιώτη. Τιμή σε όλους και σε όσους πολέμησαν χωρίς να αναφέρεται πουθενά το όνομά τους. Αθάνατοι!


ΒΕΒΑΙΩΜΕΝΟΙ ΠΟΛΕΜΙΣΤΕΣ ΤΟΥ ΣΚΟΥΡΤΑΝΙΩΤΗ

Οι βεβαιωμένοι πολεμιστές του Σκουρτανιώτη όπως φαίνονται στις δηλώσεις των ιδίων ή των απογόνων τους στις αιτήσεις συνταξιοδότησης και τις επιτροπές πολλά χρόνια μετά την ανεξαρτητοποίηση της Ελλάδας. Ανάμεσά τους βρίσκονται μπουλουξήδες που σημαίνει πως ενδέχεται να έχουν υπό την εποπτεία τους άλλους 15-20 ή 30 άντρες. Ο συνολικός αριθμός των βεβαιωμένων, δεν εκφράζει τον πραγματικό αριθμό των αντρών του καπετάν Θανάση, διότι πολλοί πολεμιστές –και ιδίως εκείνοι που σκοτώθηκαν και δεν είχαν παντρευτεί για να έχουν απογόνους- δεν έκαναν φυσικά καμία αίτηση. Άλλοι υπηρέτησαν μετά την επανάσταση στα σώματα ασφαλείας, θεώρησαν ικανοποιητική τη σύνταξη και το βαθμό τους και δεν έκαναν επίσης αίτηση. Χαρακτηριστικό είναι το ότι από 40 ή 70 πολεμιστές που έπεσαν στο Μαυρομάτι, μονάχα ένας απόγονος βρέθηκε να κάνει αίτηση! Ο απόγονος του Κολιοβέτα Νικόλαου από το Κάστρο. Με αυτά τα δεδομένα, ο πραγματικός αριθμός των αντρών του καπετάνιου, εκτιμούμε ότι θα ήταν τρεις φορές τουλάχιστον μεγαλύτερος από τον αριθμό των βεβαιωμένων. Είναι βέβαια και το άλλο. Όταν σκοτώθηκε ο καπετάνιος το 1825 ένας μεγάλος αριθμός από τους άντρες του που δεν ήταν στο Μαυρομάτι, απορροφήθηκε από άλλους καπεταναίους. Όταν αργότερα υπέβαλαν αίτηση, χρησιμοποίησαν το όνομα του καπετάνιου τους που ήταν ακόμα εν ζωή για να μπορέσει να υπογράψει και να πιστοποιήσει την αλήθεια της αίτησης και όχι φυσικά του νεκρού καπετάνιου που δε θα μπορούσε να υπογράψει.

(Τα παρακάτω στοιχεία, μετά από επεξεργασία των στοιχείων του Φανόπουλου στο «Θήβα και Λειβαδιά, Χωραϊτες και χωρικοί»)

Από Σκούρτα:
1. ΣΚΟΥΡΤΑΝΙΩΤΗΣ ΘΑΝΑΣΗΣ. Καπετάνιος
2. ΣΚΟΥΡΤΑΝΙΩΤΗΣ ΛΟΥΚΑΣ αδερφός του Θανάση
3. ΣΚΟΥΡΤΑΝΙΩΤΗΣ ΓΑΤΣΗΣ αδερφός του Θανάση
4. ΣΚΟΥΡΤΑΝΙΩΤΗΣ ΚΩΤΣΙΟΣ αδερφός του Θανάση. Εκτελούσε χρέη υπασπιστή. Σκοτώθηκε στο Μαυρομάτι.
5. ΣΚΟΥΡΤΑΝΙΩΤΗΣ ΓΙΩΡΓΗΣ Διαδέχτηκε τον Θανάση ακολουθώντας αξιοθαύμαστη στρατιωτική πορεία. Μετά την επανάσταση υπασπιστής του Όθωνα.
6. ΣΚΟΥΡΤΑΝΙΩΤΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ αδερφός του Θανάση.
7. ΣΚΟΥΡΤΑΝΙΩΤΗΣ ΜΙΧΑΛΗΣ αδερφός του Θανάση.
8. ΒΟΓΚΛΗΣ ΚΩΤΣΟΣ ή ΣΑΡΡΗΣ Πολέμησε με τον Αθ. Σκουρτανιώτη στον Ανηφορίτη και στο Καπανδρίτι.
9. ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΙΩΑΝΝΗΣ Πολέμησε με τον καπετάνιο στον Ανηφορίτη.
10. ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΛΑΜΠΡΟΣ Πολεμιστής του καπετάνιου.
11. ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΣ Πολεμιστής του καπετάνιου.
12. ΤΟΛΙΑΣ ΜΗΤΡΟΣ Πολεμιστής του καπετάνιου, πολέμησε στον Ανηφορίτη.
Από Σπαϊδες (Ελαιώνας):
13. ΚΑΤΣΙΦΟΣ ΚΩΤΣΟΣ ή ΣΚΟΥΡΤΑΝΙΩΤΗΣ. Πολεμιστής του Καπετάνιου. Μετά την επανάσταση χρησιμοποίησε τιμητικά το όνομα του καπετάνιου του.
14. ΚΑΤΣΙΦΟΡΟΣ ΓΙΑΝΝΗΣ. Μπουλουξής. Πατέρας του Κατσιφού Κώτσου. Πρώτος Μπουλουξής του καπετάνιου με 15-20 στρατιώτες. Σκοτώθηκε σε μάχη στον Ανηφορίτη.
Από Ψαχνά:
15. ΤΖΑΒΕΛΑΣ ή ΠΑΝΟΥΣΗΣ ΚΩΝ/ΝΟΣ. Πολέμησε με τον καπετάνιο στον Ανηφορίτη.
Από Τοπόλια (Κάστρο):
16. ΚΟΛΙΟΒΕΤΑΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ. Μπουλουξής. Έπεσε στο Μαυρομάτι μαζί με το καπετάνιο.
Από Χάλια:
17. ΑΓΓΕΛΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΣ. Πολέμησε με τον καπετάνιο στον Ανηφορίτη.
Από Χλεμποτσάρι (Ασωπία):
18. ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ ΚΩΝ/ΝΟΣ . Δεν υπάρχουν στοιχεία εκτός ότι έλαβε μέρος στην επανάσταση. Πολύ πιθανόν μαζί με τον καπετάνιο επειδή ζούσε στη Ταναγραϊκή γη.
Από Βάγια:
19. ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ ΚΩΤΖΙΟΣ. Πολέμησε με τον καπετάνιο στον Ανηφορίτη.
Από Φάρο Αυλίδας:
20. ΜΙΧΑΛΗΣ ΧΡΗΣΤΟΣ.Πολέμησε με τον καπετάνιο στον Ανηφορίτη, Μεσοβούνι, Δερβενοσάλεσι.
Από Δερβενοσάλεσι (Πύλη):
21. ΜΠΗΛΙΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ. Μπουλουξής. Πολέμησε με τον καπετάνιο στην Αθήνα, στη πολιορκία της Ακρόπολης και σε μάχες στην Εύβοια.
22. ΦΙΛΗΣ ΚΟΛΙΑΣ Μπουλουξής.
23. ΝΤΑΟΥΤΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Πολεμιστής του καπετάνιου.
24. ΓΚΕΛΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ Μπουλουξής 20-30 ανδρών. Στην αρχή ακολούθησε τον καπετάνιο. Πολύ ικανός στο σημάδι. Για άγνωστους λόγους τσακώθηκαν και ακολούθησε κατόπιν προσωπικό δρόμο.
25. ΛΥΚΟΣ ΑΝΤΩΝ. Πολεμιστής του καπετάνιου.
26. ΣΤΑΜΟΥ ΚΟΛΙΟΣ. Πολεμιστής του καπετάνιου. Έλαβε μέρος σε μάχες στη Κάρυστο, το Αλιβέρι, τα Βρυσάκια και ήταν από τους λίγους που ακολούθησαν τον Γιώργη στις περιβόητες Λιβανάτες.
Από Ρημόκαστρο (Θεσπιές):
27. ΚΟΚΟΣΗΣ. Πολεμιστής του καπετάνιου
Από Θήβα:
28. ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΥ ΣΤΑΥΡΟΣ ή ΘΗΒΑΙΟΣ. Πολέμησε με το καπετάνιο.
29. ΓΚΙΚΑΣ ΣΤΑΘΗΣ. Μπουλουξής, επικεφαλής 15-20 στρατιωτών. Στην αρχή ακολούθησε το καπετάνιο στην άλωση της Αθήνας και στον Ανηφορίτη.
30. ΜΑΚΟΥΛΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ. Πολέμησε με το καπετάνιο στο Μεσοβούνι, Σουλό (Σουλάς;;), Ανηφορίτη.
31. ΤΣΙΑΓΚΛΗΣ ΛΟΥΚΑΣ. Με τ’ αδέρφια του όπως βλέπουμε παρακάτω, πήραν μέρος στην εξέγερση της Θήβας και μετά ακολούθησαν τον Σκουρτανιώτη στη Ρετσώνα και τον Ανηφορίτη.
32. ΤΣΙΑΓΚΛΗΣ ΜΗΤΣΟΣ. Αδερφός του Λουκά και Κωνσταντή Τσιαγκλή. Εξέγερση Θήβας, Ρετσώνα, Ανηφορίτη.
33. ΤΣΙΑΓΚΛΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΗΣ. Αδερφός του Λουκά και του Μήτσου Τσιαγκλή. Εξέγερση Θήβας, Ρετσώνα, Ανηφορίτη.
34. ΤΗΡΡΗΝΟΠΟΥΛΟΣ ΔΗΜΟΣ. Πλούσιος έμπορος πριν την επανάσταση, βοήθησε πολύ τον αγώνα οικονομικά και διέθεσε όλη του τη περιουσία. Υπηρέτησε ως τσαούσας(φροντιστής στρατοπέδου) με το καπετάν Θανάση, τον Δρίτσουλα και τον Γ. Σκουρτανιώτη αργότερα, σύμφωνα με τα στοιχεία.
Από Κακονισχύρι (Πάνακτος):
35. ΠΕΠΠΑΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΤΟΥ ΜΗΤΡΟΥ. Από την αρχή της επανάστασης μαζί με τον καπετάνιο σε μάχες στον Ανηφορίτη, στη Θήβα, στη Κολομπίθεζα και στο Καλαμάκι.
36. ΠΕΠΠΑΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ. Μπουλουξής του καπετάνιου. Στα χαρτιά για την συνταξιοδότηση μιλάει για μια μάχη εναντίον του Ομέρ Βρυώνη στο Δερβενοσάλεσι.
37. ΜΙΧΑΛΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΤΟΥ ΚΩΣΤΑ. Πολεμιστής του καπετάνιου. Έλαβε μέρος σε μάχες στον Ανηφορίτη, εναντίον Ομέρ πασά, στο Καλαμάκι και σε μάχες κατά Ομέρ και Γιανιτζάρ πασά.
38. ΠΑΠΑΙΩΑΝΟΥ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ. Πολεμιστής του καπετάνιου. Έλαβε μέρος μαζί του σε μάχες στον Ανηφορίτη, Καλαμάκι.
39. ΠΕΠΠΑΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ .Τα έτη 1821-1822 ήταν πολεμιστής του καπετάνιου σε μάχες στον Ανηφορίτη, στη Θήβα, στη Κολομπίθεζα, στο Καλαμάκι.
Από Κρόρα (Στεφάνη):
40. ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΔΗΜΟΣ ή ΚΟΥΚΟΥΛΕΖΑΣ. Από τους πιο ανδρείους πολεμιστές του Σκουρτανιώτη. Του άρεσε να τρώει ζεστή κουκούλα, που ήταν πρόχειρο ψωμί ψημένο στη φωτιά και ο αρχηγός του έβγαλε το παρατσούκλι Κουκούλεζας. Μετά τον θάνατο του Θανάση, ακολούθησε τον Γιώργη και τον Καραϊσκάκη και σκοτώθηκε στο Φάληρο.
41. ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ή ΚΟΥΚΟΥΛΕΖΑΣ. Μικρότερος αδερφός του Δήμου. Πήρε το παρατσούκλι Κουκούλεζας γιατί έμοιαζε στη γενναιότητα με τον αδερφό του.
Από Λιάτανη (Αγ. Θωμάς):
42. ΓΙΑΝΝΗΣ ΚΙΟΚΕΣ ή ΚΙΟΚΙΟΣ. Ανδρείος και συνετός πολεμιστής του καπετάνιου.
43. ΚΟΥΜΠΙΤΣΑΣ ΙΩΑΝΝΗΣ. Πολεμιστής του καπετάνιου.
44. ΒΟΥΓΕΣΗΣ ΑΝΑΓΝΩΣΤΑΚΗΣ. Πολεμιστής του καπετάνιου.
45. ΚΟΤΖΑΝΗΣ ΣΠΥΡΟΣ. Πολεμιστής του καπετάνιου. Έλαβε μέρος σε μάχες στον Ανηφορίτη, Δερβενοσάλεσι, Μαραθώνα.
46. ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΙΩΑΝΝΗΣ. Πολεμιστής του καπετάνιου. Έλαβε μέρος με τον καπετάνιο σε μάχες στο Μεσοβούνι και Ανηφορίτη.
47. ΣΤΕΦΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ. Πολεμιστής του καπετάνιου.
48. ΣΤΕΡΠΗΣ ΠΑΝΟΥΣΗΣ. Πολεμιστής του καπετάνιου.
49. ΧΡΥΣΟΧΟΟΥ ΙΩΑΝΝΗΣ. Πολεμιστής του καπετάνιου.
50. ΜΠΟΥΓΕΣΗΣ ΣΤΑΜΑΤΗΣ. Φίλος μπουλουξής του καπετάνιου αλλά και του Κριεζώτη και τροφοδότης τους με τρόφιμα, αρνιά και σφαχτά.
Από Μουσταφάδες (Καλλιθέα):
51. ΛΙΑΜΠΟΤΗΣ. Δεν υπάρχουν επιπλέον στοιχεία παρά μόνο ότι πολέμησε κατά την διάρκεια της επανάστασης. Τον συνδέουμε με τον καπετάνιο ως κάτοικο της Ταναγραϊκής γης.
Από Μπράτσι (Τανάγρα):
52. ΜΠΛΑΝΑΣ ΚΩΤΣΟΣ. Πολεμιστής του καπετάνιου.
53. ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ ΣΩΤΗΡΗΣ. Πολεμιστής του καπετάνιου.
54. ΓΡΙΠΟΝΗΣΙΩΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ. Πολεμιστής του καπετάνιου.
55. ΜΠΕΛΕΓΡΑΤΗΣ ΜΗΤΡΟΣ. Πολεμιστής του καπετάνιου.
Από Λεύκτρα (Παραπούγγια):
56. ΠΕΤΗΝΑΡΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ. Ίσως ο μοναδικός καπετάνιος δυτικά, που ήταν φίλος του Θανάση Σκουρτανιώτη πραγματικά. Φαίνεται να συμπράττουν αρκετές φορές μαζί , όπως στην εξέγερση και τις διαπραγματεύσεις της Θήβας, στην οργάνωση της άμυνας του Κιθαιρώνα και στη δημιουργία πρόχειρων καταλυμάτων για τα γυναικόπαιδα σύμφωνα με τον Βαγιάννη στις επιδρομές του Ομέρ του Ευρίπου. Δεν είναι τυχαίο, το ότι στο χωριό του Πετηνάρη στα Παραπούγγια, είχε κανονίσει ο καπετάνιος τη σύναξη των καπεταναίων δύο ημέρες μετά τη μάχη του Μαυροματίου, συνάντηση που τελικά δεν έγινε ποτέ.
Από Σχηματάρι:
57.ΔΕΔΑΚΗΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ή ΝΤΕΤΑΚΗΣ. Μπουλουξής. Πολέμησε από την αρχή της επανάστασης με το καπετάνιο σε μάχες όπως, στον Ανηφορίτη, Χαϊδάρι.
58.ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ ή ΜΠΟΖΙΑΝΗΣ ΔΗΜ. Πολεμιστής του καπετάνιου. Από την αρχή του αγώνα, κάτω από τις οδηγίες του Γ. Σκουρτανιώτη.
59.ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ ΙΩΑΝΝΗΣ. Πολεμιστής του καπετάνιου.
60.ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΙΩΑΝΝΗΣ. Πολεμιστής του καπετάνιου σε μάχες στον Ανηφορίτη.
61.ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΛΑΜΠΡΟΣ. Πολεμιστής του καπετάνιου σε μάχες στον Ανηφορίτη.
62.ΚΑΛΑΡΙΩΤΗΣ ΚΩΣΤΑΣ. Πολεμιστής του καπετάνιου.
63.ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΣ. Πολεμιστής του καπετάνιου.
64.ΜΠΑΡΜΠΑΣ ΚΩΤΣΟΣ ΜΙΧΑΗΛ. Πολεμιστής του Μπουγέση Σταμάτη και κατ’ επέκταση του Αθανασίου Σκουρτανιώτη.
65.ΤΟΛΙΑΣ ΜΗΤΡΟΣ. Πολεμιστής του καπετάνιου στον Ανηφορίτη.


Πολεμιστές του καπετάνιου από άλλες πηγές:

66.ΒΙΕΝΝΑΣ ΙΩΑΝΝΗΣ. Κουνιάδος του καπετάνιου, αδερφός της γυναίκας του Ειρήνης. Έπεσε με τον αρχηγό στο Μαυρομάτι.
67.ΚΑΒΒΑΣ ΤΑΣΟΣ. Πολεμιστής του Θανάση, μάλλον από τη Λιάτανη. Ο ένας από τους 4 αγγελιοφόρους που απέστειλε για βοήθεια ο καπετάνιος, λίγες στιγμές πριν τη μάχη του Μαυροματίου.


*Οι πολεμιστές Πέππας Νικόλαος από Πάνακτο (μπουλουξής), Κοτζάνης Σπύρος από τη Λιάτανη και Μιχάλης Χρήστος από Φάρο Αυλίδας, όπως φαίνεται από τα έγγραφα, κάνουν λόγο για μια μάχη στο Δερβενοσάλεσι (Πύλη). Ο δε Πέππας Νικόλαος, δίνει ένα παραπάνω στοιχείο. Ότι αυτή η μάχη ήταν εναντίον του Ομέρ Βρυώνη. Πιθανολογώ ότι πρόκειται για μάχη με απόσπασμα της κύριας στρατιάς του Ομέρ Βριώνη, κατά την επιστροφή του από την Αθήνα, το Σεπτέμβρη του 1821. Την ίδια περίοδο στα Δερβενοχώρια, βρισκόταν ο Νικηταράς και ο Κυριακούλης Μαυρομιχάλης. Η συγκεκριμένη μάχη δεν αναφέρεται πουθενά εκτός από τρεις πολεμιστές του Σκουρτανιώτη από διαφορετικά χωριά, στις αιτήσεις τους στις επιτροπές του αγώνα για σύνταξη πολλά χρόνια μετά. Είναι οι μόνοι που λένε ξεκάθαρα, ότι ο Ομέρ Βρυώνης ή τουλάχιστον ικανά αποσπάσματά του πέρασαν από τα Δερβενοχώρια. Ερευνώ όσο μπορώ την υπόθεση.

Δευτέρα 23 Μαρτίου 2009

Επιστροφή του Αθ. Σκουρτανιώτη στα Δερβένια-Οργάνωση στις νέες συνθήκες-Η μάχη στη μονή Οσίου Μελετίου

.


(Ομέρ Βρυώνης)


«ΕΚ ΤΩΝ ΠΡΑΓΜΑΤΩΝ» ΣΤΑ ΔΕΡΒΕΝΙΑ

Δε γνωρίζουμε πόσο έμεινε ο Σκουρτανιώτης στην Αθήνα και στη πολιορκία της Ακρόπολης. Ο καπετάνιος δεν είχε ποτέ κάποιον ιστορικό κοντά του να ανιστορεί τα καθημερινά καθέκαστα και έτσι, ό, τι συμπεράσματα μπορούμε να εξάγουμε για την στρατιωτική του πορεία, μπορούμε να τα εξάγουμε μονάχα από σκόρπια σημεία του Βαγιάννη, του Τσεβά, του Μακρυγιάννη, από τις επιστολές του ίδιου του Σκουρτανιώτη και γενικότερα από την μελέτη των ιδιαίτερων συνθηκών κάθε χρονιάς του πολέμου. Λαμβάνοντας φυσικά υπ’ όψη, την ιδιαιτερότητα του τόπου που εκ των πραγμάτων τάχθηκε εκείνος να φυλά. Των Δερβενίων. Είναι για μένα σα να έχω ελάχιστα κομμάτια ενός σπασμένου μα πολύτιμου αγγείου. Τα τοποθετώ στη θέση τους σκιαγραφώντας τα κενά, προσπαθώντας συνάμα να μειώσω στο ελάχιστο την συμμετοχή της αυθαιρεσίας στο όλο εγχείρημα. Σε αυτό το σημείο, ας μου συγχωρεθούν τα όποια λάθη.
Ένα άλλο ερώτημα επίσης που μπορεί να τεθεί, είναι πόσοι ήταν οι άνδρες που τον ακολούθησαν στην Αττική και στην αρχή της επανάστασης. Αποδείξεις πάλι δεν έχουμε. Αν λάβουμε υπ’ όψη μας όμως, πως ο Σκουρτανιώτης διέθετε ήδη ένα απόσπασμα που μπορούσε να φτάσει τους 100 άνδρες κάτω από ειδικές συνθήκες και αν λάβουμε επίσης υπ’ όψη τον ενθουσιασμό που εκείνες τις ημέρες κυριαρχούσε -η Πελοπόννησος και η Στερεά βρίσκονταν υπό επαναστατικό πυρετό- μπορούμε εύκολα να υποθέσουμε πως γύρω από τον Σκουρτανιώτη συνάχτηκαν γρήγορα από τα Δερβενοχώρια, τη Λιάτανι, το Σχηματάρι και τη Τανάγρα 150 άντρες τουλάχιστον. Αφού όρισε προφυλακές στα Δερβένια για να έχει μάτια και πληροφορίες, κατηφόρισε στην Αττική το πρώτο δεκαήμερο του Απρίλη και ενώθηκε με τον Χατζη-Μελέτη Βασιλείου υπό τις διαταγές του Δήμου Αντωνίου. Λαμβάνει μέρος στις επιχειρήσεις κατά των Τούρκων της Αθήνας μέχρι το τέλος περίπου του Απριλίου. Η πόλη των Αθηνών αλώθηκε στις 26 του Απρίλη και οι Τούρκοι κλείσθηκαν στην Ακρόπολη, όπου άρχισαν να πολιορκούνται. Προσωπική μου γνώμη, πως ο Σκουρτανιώτης δεν στάθηκε πολύ στην πολιορκία της Ακρόπολης. Ήδη ο Ομέρ Βριώνης και ο Κιοσέ Μεχμέτ έχουν εισέλθει στην Αν. Στερεά να καταπνίξουν την επανάσταση. Έχει μεσολαβήσει η μάχη της Αλαμάνας και ο θάνατος του Διάκου από τις 23 του Απρίλη 1821, οπότε ο κίνδυνος για τα Δερβενοχώρια είναι μεγάλος. Ο Σκουρτανιώτης σύμφωνα με τη λογική, τέλη Απριλίου, θα πρέπει να επέστρεψε με τους άντρες του στα Δερβένια για να οργανώσει από δω και μπρος τον αγώνα από κει.
Εδώ να πούμε, πως τα Δερβένια που σημαίνουν περάσματα, ήταν από την αρχή της επανάστασης μέχρι το θάνατό του, η αδιαφιλονίκητη δικιά του περιοχή. Κανένας ποτέ δεν αμφισβήτησε την κυριαρχία του εκεί. Γνώριζε τη περιοχή άριστα πριν την επανάσταση και είχε ήδη οργανωμένο δίκτυο πληροφοριών και τροφοδοσίας. Τα Δερβενοχώρια ήταν η φωλιά του αετού. Από κει έλεγχε, νότια τα στενά της Κάζας και το δρόμο προς Ελευσίνα και τον Ισθμό, δυτικά το κάμπο της Θήβας, βόρεια τους Τούρκους της Χαλκίδας, την Αυλίδα και τον Ωρωπό και ανατολικά την δίοδο της Χασιάς στην Αθήνα. Ήταν ένα από τα σημαντικότερα και πιο νευραλγικά σημεία της Ελληνικής επανάστασης. Από τα Δερβένια περνούσαν ταχυδρόμοι από και προς την Αττική και Πελοπόννησο, περνούσαν τρόφιμα, όπλα, πολεμοφόδια, χρήματα, πολεμιστές. Με αυτά τα δεδομένα, έπρεπε πια ο αρχηγός να καθορίσει την πορεία του από δω και μπρος.
Σε αυτή τη φάση της ελληνικής επανάστασης, δεν υπάρχει κυβέρνηση να συνδυάσει κεντρικά τον αγώνα. Ό, τι γίνεται, είναι προσωπικές ή συνδυασμένες αποφάσεις πρώην αρματολών, κλεφτών και καπεταναίων με τους δημογέροντες, τους προκρίτους και τον ξεσηκωμένο λαό. Σε αυτό το νευραλγικό σημείο λοιπόν, ο Σκουρτανιώτης γνωρίζει ότι πρέπει πια να οργανωθεί βάση των καινούριων δεδομένων. Δεν είναι πια ο αρχηγός ενός αποσπάσματος που σκοπός του είναι η διατήρηση της ειρήνης. Βρίσκεται πια σε πόλεμο και πρέπει να συντονιστεί στις νέες συνθήκες. Αντιλαμβάνεται από την αρχή, πως η περιοχή που εκ των πραγμάτων τάχθηκε να φυλάει, έχει μια σπάνια ιδιαιτερότητα, σχετικά με άλλες περιοχές. Τον θέλει πάντα εκεί. Δε του αφήνει πολλά περιθώρια ελευθερίας και απομάκρυνσης. Πρώτον γιατί στα Δερβενοχώρια υπάρχει πάντα μεγάλος αριθμός άμαχου πληθυσμού και γυναικόπαιδα. Ο Σκουρτανιώτης ήταν ο εκ φύσεως προστάτης τους και οι Τούρκοι της Χαλκίδας πάντα κοντά. Δεύτερον γιατί ως ο μοναδικός ανατολικά συγκοινωνιακός κόμβος τα Δερβένια, που ενώνουν Ρούμελη με Πελοπόννησο, χρειαζόταν έναν ικανό καπετάνιο που να μην απομακρύνεται απ’ αυτήν, όχι μόνο για να την διατηρεί συνεχώς ελεύθερη, αλλά για να εκμεταλλεύεται άριστα τα πλεονεκτήματά της (κλέψιμο αλληλογραφίας εχθρού, επίθεση σε εφοδιοπομπές, παρατήρηση δυνάμεων του εχθρού, εξασφάλιση φίλιων επικοινωνιών, ροή πολεμοφοδίων πληροφοριών, τροφίμων κτλ). Ο Σκουρτανιώτης ήταν με λίγα λόγια, ο φυσικός προστάτης των Δερβενίων και αυτό ακριβώς, του αποστερούσε το δικαίωμα απομάκρυνσής του από αυτά. Ο Σκουρτανιώτης δεν είχε πλήρη ελευθερία κινήσεων μέσα στην Ελληνική επανάσταση, όπως άλλοι καπεταναίοι και οπλαρχηγοί που εμφανίζονται πότε στο Μεσολόγγι, πότε στην Άμφισσα, πότε στην Αθήνα και πότε στη Πελοπόννησο. Εκ των πραγμάτων ήταν ταγμένος να φυλάει τα Δερβένια, όπως τόσο εύστοχα έχει παρατηρήσει και ο Φανόπουλος. Το σχοινί στο πόδι του καπετάνιου ήταν κοντό.
Το «εκ των πραγμάτων» στα Δερβένια όμως, σημαίνει και άλλα πράγματα. Σημαίνει και έναν ιδιαίτερο καπετάνιο. Η δύναμη των αντρών του, με βάση τον πληθυσμό των Δερβενοχωρίων και των γειτονικών χωριών, δε θα μπορούσε ποτέ να ξεπεράσει τους 300 κι αυτό σε εξαιρετικές περιπτώσεις επιδρομών που θα πολεμούσαν ίσως ακόμα και ηλικιωμένοι. Η δύναμη κρούσης του Σκουρτανιώτη υπό κανονικές συνθήκες δε θα μπορούσε να είναι πάνω από 100 ή 150 άτομα. Αυτό το όριο, του στερούσε το δικαίωμα επιλογής μιας ‘’μεγάλης μάχης’’ με σοβαρό αντίκτυπο στην ελληνική επανάσταση. Η μόνη διέξοδός του, ήταν ο ανταρτοπόλεμος, η παρακολούθηση του εχθρού και μεταφορά πληροφοριών. Αυτό όμως το μειονέκτημα, η αποστέρηση δηλαδή παραπάνω φιλοδοξιών, καθώς και η στέρηση ελευθερίας δράσης σε όλη την επικράτεια της επαναστατημένης Ελλάδας, μπορεί να ερμηνευτεί και ως τροχοπέδη στη παραπέρα στρατολόγηση ακόμα κι αν υπήρχε μια τέτοια δυνατότητα. Πολλοί πολεμιστές από τα Δερβενοχώρια και τα γειτονικά χωριά, αν είχαν να επιλέξουν ανάμεσα στον Σκουρτανιώτη που ήταν ταγμένος στα Δερβένια και σε κάποιον άλλον οπλαρχηγό που είχε πλήρη ελευθερία κινήσεων και μεγαλύτερα σχέδια, πιθανόν να προτιμούσαν για τυχοδιωκτικούς λόγους και από φιλοδοξία τον δεύτερο. Αλλά απέναντι σε αυτό το μειονέκτημα προτάσσει την χαρισματική του προσωπικότητα που τον κάνει αγαπητό στους περισσότερους. Και έτσι προσελκύει το μάχιμο αντρικό δυναμικό της περιοχής κάτω από τις διαταγές του. Προσαρμόζει τη δομή και την οργάνωση της δύναμής του με βάση την κατάσταση που αντιμετωπίζει κάθε φορά, εκμεταλλευόμενος τη μορφολογία και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της περιοχής. Δεν έχει συνήθως τη δύναμή του συγκεντρωμένη όλη μαζί, εκτός και αν έχει αποφασίσει να λάβει μέρος σε μεγαλύτερη μάχη. Κρατά μια δύναμη είκοσι ή τριάντα αντρών γύρω του και έχει τις υπόλοιπες ομάδες διασπαρμένες στα διάφορα χωριά. Βρίσκεται πάντα σε επαφή με αυτές τις ομάδες και με ένα του σύνθημα μέσα σε δύο το πολύ ώρες, μπορεί να συγκεντρώσει μια δύναμη 150 ανδρών. Οι διασπαρμένες ομάδες είναι επιφορτισμένες με διάφορα καθήκοντα, παρακολούθησης του εχθρού, ελέγχου των διόδων, μεταφέρουν μηνύματα, τρόφιμα, χτυπάνε εφοδιοπομπές ή ταχυδρόμους του εχθρού. Και φυσικά ενημερώνουν ανά πάσα στιγμή για τα τεκταινόμενα τον αρχηγό. Με αυτό τον τρόπο η δύναμή του είναι ελαστική, πολύφθαλμη και σχεδόν «αόρατη» στον εχθρό. Δεν υπάρχει συγκεντρωμένο στράτευμα που το βλέπει ο εχθρός να το αντιμετωπίσει, παρά μικρές ομάδες που χτυπούν αιφνιδιαστικά κι εξαφανίζονται στα όρη. Μα όλες αυτές οι ομάδες, έχουν ένα κέντρο. Τον αρχηγό.
Αυτό τον τρόπο οργάνωσης επιλέγει ο Θανάσης Σκουρτανιώτης και έτσι θα πορευτεί με απόλυτη επιτυχία τα επόμενα χρόνια, παρ’ όλες τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει από καιρό σε καιρό.
Ας επιστρέψουμε όμως στα γεγονότα.
Ο Ομέρ Βριώνης και ο Κιοσέ Μεχμέτ, βρίσκεται προ των πυλών. Πρώτο μέλημα του Σκουρτανιώτη από τη στιγμή που επέστρεψε από την Αθήνα εξ’ αιτίας του κινδύνου, να έρθει σε επαφή αυτές τις καίριες στιγμές, με τους δυτικούς καπετάνιους Διοβουνιότη, Πανουριά, Ανδρούτσο, που βρίσκονται στο δρόμο των δύο Τούρκων πασάδων. Αγγελιοφόροι μεταφέρουν τα τεκταινόμενα από εκεί και αυτός με τη σειρά του ειδοποιεί καπεταναίους στην Αττική και τη Πελοπόννησο. Μέσω των Δερβενίων, με ταχύτατο ρυθμό για την εποχή, οι καπεταναίοι της Πελοποννήσου, γνωρίζουν τι συμβαίνει ανά πάσα στιγμή στη Ρούμελη και το αντίστροφο. Αφού ο Σκουρτανιώτης οργανώνει και εξασφαλίζει την επικοινωνία μεταξύ των επαναστατημένων Ελλήνων, στρέφει τα μάτια του στον Εύριπο και τη Χαλκίδα. Στο απόρθητο φρούριο των Τούρκων –που υπάρχει ακόμη και σήμερα- στο Καράμπαμπα. Οι Τούρκοι του Καράμπαμπα έχουν ισχυρή δύναμη. Χαρακτηριστικό είναι, το ότι μέχρι το τέλος του πολέμου το 1829 το φρούριο του Καράμπαμπα δεν έπεσε. Ούτε καν μετά τη μάχη της Πέτρας. Ήταν ένας θύλακας που κράτησε μέχρι το τέλος. Παραδόθηκε ειρηνικά, αφού υπογράφηκαν οι συνθήκες ανεξαρτητοποίησης της Ελλάδας. Μέγιστος κίνδυνος λοιπόν για την ελληνική επανάσταση, ήταν το φρούριο του Ευρίπου, που η δύναμή του θα μπορούσε ανά πάσα στιγμή να δημιουργήσει τεράστια προβλήματα στην επανάσταση. Κι ο Σκουρτανιώτης το γνώριζε αυτό. Από τη πρώτη στιγμή λοιπόν μέχρι τον θάνατό του όπως θα δούμε, ανοίγει ένα λυσσαλέο πόλεμο με τους Τούρκους της Χαλκίδας. Ορίζει προφυλακές, τους παρακολουθεί, γνωρίζει, πόσοι είναι, τι κάνουν και όταν εξορμούν τους επιτίθεται με ανταρτοπόλεμο και αν είναι μικρά αποσπάσματα τα αποδεκατίζει.
Αλλά δεν έχουμε φτάσει ακόμη μέχρι εκεί.
Προς το παρόν, ορίζει προφυλακές για να τους παρακολουθεί. Ο μεγάλος κίνδυνος για την ώρα, βρίσκεται δυτικά και έχει ενημερώσει γι’ αυτό το κίνδυνο τους Πελοποννήσιους, που μαθαίνουν για το κατόρθωμα του Ανδρούτσου στη Γραβιά, που αναπτέρωσε μεν το ηθικό των Ελλήνων, που στοίχισε στους Τούρκους 300 περίπου νεκρούς, που καθυστέρησε λίγες ημέρες, αλλά δεν κατόρθωσε να σταματήσει την επέλαση των δύο πασάδων που έχουν αλώσει και ανακαταλάβει ήδη τη Λιβαδειά. Ο Σκουρτανιώτης στέλνει στους Πελοποννήσιους για βοήθεια και μαθαίνει από εκείνους για το κατόρθωμα του Κολοκοτρώνη στο Βαλτέτσι στις 13 Μαίου και την αρχή της πολιορκίας της Τριπολιτσάς. Το σύνθημα είναι πως αν δεν αναχαιτιστούν οι Τούρκοι στη Στερεά, θα πάει χαμένο και το Βαλτέτσι και η πολιορκία της Τρίπολης. Οι Πελοποννήσιοι αποφασίζουν τελικά να στείλουν βοήθεια.
«…Ταύτα μαθαίνοντες οι εν Τρίπολει Έλληνες, έσπευσαν να ενισχύσωσι τον εν Βοιωτία διεξαγόμενον αγώνα, εκ της επιτυχίας του οποίου εξηρτάτο η ιδία των ασφάλεια…» γράφει ο Τσεβάς.
Έρχεται ο Νικηταράς και ο Ηλίας Μαυρομιχάλης με αξιόλογη δύναμη. Ο Σκουρτανιώτης τους ενημερώνει και οι δύο Πελοποννήσιοι συνεχίζουν δυτικά. Πηγαίνουν Λιβαδειά να βοηθήσουν, εκτιμούν τη κατάσταση και στέλνουν αγγελιοφόρους για παραπάνω βοήθεια. Τσαλαφατίνος και Κυριακούλης Μαυρομιχάλης έρχονται από τη Πελοπόννησο και συναντούν τον Σκουρτανιώτη στα Δερβενοχώρια. Εκείνος τους ενισχύει με Δερβενοχωρίτες και αναχωρούν δυτικά. Ο Σκουρτανιώτης μένει στα Δερβένια για να ελέγχει τα σημαντικά στενά και τους Τούρκους της Εύβοιας.


Η μάχη της μονής οσίου Μελετίου

Ο Ομέρ Βριώνης όμως επελαύνει. Οι δυτικοί οπλαρχηγοί αν και ενισχύθηκαν από Πελοποννήσιους δεν μπορούν να τον συγκρατήσουν. Φτάνει στη Πέτρα, τη Θήβα και κατευθύνεται στα στενά της Κάζας ενώ οι Έλληνες σε αυτή την επέλαση διασκορπίζονται και υποχωρούν. Ο Σκουρτανιώτης ενώνεται με τους Πελοποννήσιους που έχουν υποχωρήσει και αυτοί σε Κριεκούκι και Κάζα διά μέσου των Θεσπιών. Ο Ομέρ όμως ενισχυμένος από 2.500 με τον Δεμήρ πασά, είναι ασταμάτητος. Περνάει από τη Κάζα και καίει τα Βίλια, ενώ αποσπάσματα Τούρκων χτενίζουν τη περιοχή. Τα Δερβενοχώρια πρώτη φορά μετά από αιώνες, κινδυνεύουν σοβαρά. Αλλά δε κινδυνεύουν μόνο τα Δερβενοχώρια. Πριν από αυτά, στο διάβα ακριβώς των Τούρκων, τρία χιλιόμετρα μετά τη Κάζα, στις παρυφές της Πάστρας είναι η μονή που Σκουρτανιώτης μεγάλωσε. Η μονή του οσίου Μελετίου. Ευτυχώς έχει μεριμνήσει να δημιουργήσει προμαχώνα πάνω από τη μονή. Οι στιγμές είναι δύσκολες. Δε κινδυνεύει μόνο το μοναστήρι, αλλά και τα Δερβενοχώρια με τους άμαχους και τα γυναικόπαιδα. Ο Σκουρτανιώτης οργανώνει την άμυνα του μοναστηριού, με ντόπιους ενώ ζητάει από τους Πελοποννήσιους βοήθεια σε περίπτωση ανάγκης. Μετά από αυτό, σπεύδει να οργανώσει την άμυνα στα Δερβενοχώρια σε περίπτωση που οι Τούρκοι συνεχίσουν. Μεγάλο απόσπασμα 250 Τούρκων, στρέφεται προς τη μονή. Η μονή υποστηρίζεται από προμαχώνα που μέσα του βρίσκονται 70 Έλληνες. Άλλοι πολεμιστές έχουν κλειστεί μέσα στη μονή να αμυνθούν από εκεί. Οι Τούρκοι αρχίζουν τις επιθέσεις χωρίς αποτέλεσμα. Οι πολεμιστές του προμαχώνα και της μονής αμύνονται γενναία. Οι Τούρκοι αντιλαμβάνονται γρήγορα πως ο προμαχώνας που βρίσκεται σε ψηλότερο σημείο τους δημιουργεί πολλά προβλήματα. Τα πυκνά πυρά του των αντρών από εκεί, δε τους αφήνουν να πλησιάσουν στο τοίχος της μονής. Οργανώνουν συντεταγμένη επίθεση στον προμαχώνα, προσπαθώντας να του βάλουν φωτιά. Τη κρίσιμη εκείνη στιγμή, ο Ηλίας Μαυρομιχάλης που κατείχε άλλη παρακείμενη θέση, αντιλαμβανόμενος τον κίνδυνο, σπεύδει να βοηθήσει και ενώ οι Τούρκοι είναι απασχολημένοι με τη προσπάθεια κατάληψης του προμαχώνα, τους αιφνιδιάζει μαζί με 20 άντρες. Περνούν με γυμνά τα σπαθιά ανάμεσα από τους Τούρκους και ενισχύουν τόν προμαχώνα. Οι Τούρκοι συνεχίζουν τις επιθέσεις χωρίς αποτέλεσμα. Τέλος, αποφασίζουν να παρατήσουν κάθε προσπάθεια, αλλά με οβούζια και άλλες εύφλεκτες ύλες προκαλούν ζημιές στη μονή.
Οι Τούρκοι δε κατευθύνονται στα Δερβενοχώρια.
Οι Πελοποννήσιοι που είχαν έρθει για βοήθεια, επιστρέφουν στη Πελοπόννησο και οι Έλληνες επαναστάτες αποσύρονται στα όρη. Ο Ανδρούτσος προσπαθεί να ανακόψει τις συγκοινωνίες των Τούρκων μεταξύ των πόλεων της Λιβαδειάς και της Λαμίας.
Ο Ομέρ Βριώνης και ο Κιοσέ Μεχμέτ, αφού διασκορπίζουν τους επαναστάτες, επιστρέφουν στη Θήβα, αναμένοντας τον Βεϋράν πασά με δύναμη 8.000 ανδρών. Το δρόμο όμως του Βεϋράν τον ανακόπτουν στη λεωφόρο Βασιλικών στη Λαμία οι Γκούρας, Διοβουνιώτης, Πανουριάς, Καλύβας και άλλοι, όπου και τον νικούν παίρνοντας πολλά λάφυρα.
Ο Ομέρ Βριώνης αφήνει υπέυθυνο σε Θήβα και Λιβαδειά τον Κιοσέ Μεχμέτ και αναχωρεί για την Έυβοια.

Κυριακή 22 Μαρτίου 2009

H ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΠΟΡΕΙΑ ΤΟΥ ΑΘ. ΣΚΟΥΡΤΑΝΙΩΤΗ ΜΑΧΕΣ ΣΤΙΣ ΟΠΟΙΕΣ ΕΛΑΒΕ ΜΕΡΟΣ (τμήμα α')


(H περιοχή δράσης του Αθ. Σκουρτανιώτη κατά την επανάσταση του 1821. Δερβένια σημαίνουν περάσματα. Διακρίνονται με τις μωβ γραμμές οι δύο μοναδικοί οδοί Κάζα και Χασιά, επικοινωνίας της Αν. Στερεάς με την ΑΘήνα και την Πελοπόννησο, οδοί που ήταν υπό την άμεση ευθύνη και εποπτεία του Δερβενοχωρίτη οπλαρχηγού από την αρχή της επανάστασης μέχρι τον θάνατό του το 1825. Σε αυτή τη περιοχή έχει οργανώσει πριν ακόμη από την επανάσταση, δίκτυο πληροφοριών και τροφοδοσίας του και μέσα σ' αυτήν για τέσσερα ολόκληρα χρόνια μέσα στην επανάσταση, επέζησε μαχών και απείρων δυσκολιών. Η πρώτη απόπειρά του να βγει εκτός δικτύου και περιοχής του το Φθινόπωρο του 1825, δυτικά της Θήβας προς το Μαυρομάτι -δεν φαίνεται στον χάρτη- σημαδεύτηκε από τον θάνατό του)

Αρχηγός του στρατιωτικού αποσπάσματος Δερβενοχωρίων

Ο Αθανάσιος Σκουρτανιώτης πριν από την επανάσταση του 1821, ήταν στρατιωτικός Διοικητής και αρχηγός του αποσπάσματος των Δερβενοχωρίων. Πρόκειται για ένα απόσπασμα, αποτελούμενο κυρίως από άντρες που κατάγονταν από τα Δερβενοχώρια και είχε την άδεια συγκρότησης και δικαιοδοσίας στη περιοχή από τους ίδιους τους Τούρκους. Δε γνωρίζουμε πότε ακριβώς συγκροτήθηκε αυτό το σώμα κατά τη περίοδο της Οθωμανικής κυριαρχίας. Αν λάβουμε υπ΄ όψη μας πάντως, πως διά μέσου αυτής της περιοχής συγκοινωνούσε η υπόλοιπη Στερεά με την Αττική, την Αθήνα και τον Πειραιά, βάση μόνο δύο κύριων οδών (Κριεκούκι-Κάζα-Ελευσίνα η μία και Ραμπντόσα-Σκούρτα-Χασιά η άλλη), τότε η σπουδαιότητα της περιοχής ήταν διαχρονικά μεγάλη (χαρακτηριστικό παράδειγμα ο λόρδος Βύρων που κατά την διάρκεια του ταξιδιού του στην Αθήνα το 1809, χρησιμοποίησε τον δρόμο Ραμπντόσα-Σκούρτα-Χασιά-Αθήνα). Αν λάβουμε υπ’ όψη μας ακόμα την μορφολογία του εδάφους της περιοχής, που ευνοεί την ύπαρξη ληστών, αφού μπορούσαν να εμφανίζονται ξαφνικά στα διάφορα στενά, να επιτίθενται στους εμπόρους και ταξιδιώτες και να εξαφανίζονται άμεσα στα βουνά, μπορούμε τότε να υποθέσουμε, πως η ανάγκη ενός τέτοιου αποσπάσματος απέναντι σε ληστές θα υπήρχε πολύ πριν από τη Οθωμανική κυριαρχία. Δεν αποκλείεται δηλαδή, οι Τούρκοι να βρήκαν το απόσπασμα από τους Βυζαντινούς (και εδώ έχουμε την απάντηση στο ερώτημα, γιατί το μοναστήρι του Οσίου Μελετίου είχε δικαιοδοσία πάνω του και είχε γνώμη στη επιλογή του αρχηγού του) ή τους Ενετούς και απλά οι Τούρκοι να το αποδέχθηκαν, αφού εξυπηρετούσε και τους ίδιους, διατηρώντας τις δύο οδούς προς Αθήνα καθαρές από ληστές.
Ο Τσεβάς βέβαια αναφέρει, πως τα μοναδικά αυτά προνόμια (διατήρηση αποσπάσματος, πολιτική και διοικητική αυτονομία, πλήρη κυριότητα γαιών και δασών) για την επαναστατημένη Ελλάδα, τα απόκτησαν οι Δερβενοχωρίτες από τους Τούρκους μετά από μακροχρόνια αντίσταση και υποτάγηκαν κατόπιν συνθήκης. Η ιστορία του αποσπάσματος όμως για την διατήρηση της τάξης από τους ληστές, ίσως πρέπει να ιδωθεί ως ξεχωριστή περίπτωση και ενδέχεται να έχει τις ρίζες της, πολλούς αιώνες πριν την Τουρκοκρατία.
Ο αριθμός του αποσπάσματος λίγα χρόνια πριν την επανάσταση, ήταν ελαστικός. Αριθμούσε, ανάλογα την περίσταση από τριάντα έως εκατό άνδρες. Η πληρωμή των αντρών γινόταν:
α)από τους ίδιους τους κατοίκους, που είχαν τα κοπάδια τους και το βιος τους στη περιοχή
β)από τη Μονή του Οσίου Μελετίου που ίσως ήταν η κύρια υπεύθυνη για το απόσπασμα και διέθετε και εκείνη κοπάδια και κτήματα στην ευρύτερη περιοχή γ)από περαστικούς ταξιδιώτες και εμπόρους που ζητούσαν περιστασιακά την συνδρομή του αποσπάσματος για να περάσουν ασφαλείς από τα επικίνδυνα σημεία.
Δε γνωρίζουμε την ακριβή χρονολογία που ο Σκουρτανιώτης έγινε αρχηγός του συγκεκριμένου αποσπάσματος. Από εκτιμήσεις που μπορούμε να κάνουμε, αυτό θα πρέπει να συνέβη ανάμεσα στο 1815 και το 1817. Ο Σκουρτανιώτης είκοσι δύο ή είκοσι τεσσάρων ετών τότε, είναι σε μια σχετικά ώριμη ηλικία να λάβει μια τέτοια θέση.
Ας παρακολουθήσουμε για λίγο τον Τσεβά σε αυτό το σημείο:
«…Η αυτονομία των Δερβενοχωρίων διήρκεσε καθ’ όλον το μακρόν διάστημα της Τουρκοκρατίας, εν δε τω μικρώ σώματι αυτών υπηρέτουν πάντες σχεδόν οι μάχιμοι άνδρες του μικρού τούτου κρατιδίου. Εκεί εγυμνάζοντο εις την χρήσιν των όπλων, εκεί εδιδάσκοντο την ιστορία της πατρίδος των, εκεί ελάμβανον μαθήματα φιλοπατρίας και εμελετώντο σχέδια επαναστάσεως και επλάττοντο όνειρα ελευθερίας. Αρχηγός του μικρού τούτου στρατού τας παραμονάς της επαναστάσεως, ήτο ο Αθανάσιος Σκουρτανιώτης. Ούτος μέλος της Φιλικής Εταιρείας ων και συμφώνως προς τα υποδείξεις εκείνης εργαζόμενος προητοίμασε δρακά τινα γενναίων ανδρών και επικεφαλής εκείνων τεθείς άμα τω συνθήματι της επαναστάσεως κατήλθε μετά των λοιπών παραπαρνηθίων οπλαρχηγών εις την Αττικήν και ηγωνίσθη προς κατάληψιν των Αθηνών…»
Δε μπορούμε να γνωρίζουμε εάν πράγματι το συγκεκριμένο απόσπασμα λειτουργούσε τόσο ειδυλλιακά ως εξέλιξη των αρχαίων Σπαρτιατών πολεμιστών όπως το τοποθετεί ο Τσεβάς, η ουσία όμως είναι ότι το απόσπασμα υπήρχε και αρχηγός του ήταν ο Αθανάσιος Σκουρτανιώτης.
Και φυσικά ο αρχηγός ενός τόσο σημαντικού αποσπάσματος πριν από την επανάσταση ακόμα, σίγουρα θα ήταν στόχος της Φιλικής Εταιρείας ώστε να τον μυήσει στο μεγάλο μυστικό. Είναι αδιανόητο δηλαδή η Φιλική Εταιρεία που πλησίαζε, ειδικά προς το τέλος, ευρύτερες μάζες Ελλήνων, να μη πλησίασε τον αρχηγό του ήδη υπάρχοντος στρατιωτικού αποσπάσματος των Δερβενίων, μιας τόσο σημαντικής περιοχής, για να τον χρησιμοποιήσει στρατιωτικά τη κατάλληλη στιγμή. Αυτή η σκέψη σε συνάρτηση με το γεγονός πως ο Σκουρτανιώτης δεν άργησε καθόλου να υψώσει την επαναστατική σημαία στα Δερβενοχώρια και τον Απρίλη του 1821, να λάβει μέρος στην άλωση της Αθήνας και στη πολιορκία της Ακρόπολης, μας δείχνουν πράγματι, πως ήταν μυημένος στο μυστικό της Φιλικής Εταιρείας, παρ’ ότι δεν υπάρχει καμία απόδειξη γι’ αυτό. Δε μπορούμε να γνωρίζουμε φυσικά πότε ακριβώς εκείνος μυήθηκε. Μονάχα εκτιμήσεις μπορούμε να κάνουμε. Αν λάβουμε υπ’ όψη όμως, πως ο Σκουρτανιώτης ήταν γνωστός στη Θήβα, αφού μετέφερε εκεί τον συμβολικό φόρο των Δερβενοχωριτών, αν λάβουμε επίσης υπ’ όψη, ότι ακόμα και έμπιστοι Έλληνες των Τούρκων και του μπέη της Θήβας, όπως ο Λουκατζίκος ή ο Θρaψιάδης ήταν ήδη Φιλικοί και γνώριζαν τον Σκουρτανιώτη, η μύησή του -αν δε συνέβη νωρίτερα- θα πρέπει να συνέβη ανάμεσα στο 1818 και το 1820. Μπορούμε να συμπεράνουμε λοιπόν, πως ο Σκουρτανιώτης πριν από την επανάσταση, ήταν ήδη κρυφό όργανο της Φιλικής Εταιρείας και αφήνουμε ελάχιστες πιθανότητες για το αντίθετο.
Παρ’ όλα αυτά, μέχρι τις αρχές του Απρίλη του 1821 και το ξέσπασμα της επανάστασης, ο Σκουρτανιώτης φαινομενικά μένει πιστός στον αρχικό του ρόλο, να κρατά τις οδούς προς Αθήνα καθαρές από ληστές και να συνεργάζεται με τους Τούρκους για ειρηνικούς και εμπορικούς σκοπούς. Εκείνη την εποχή, η περιοχή δικαιοδοσίας του ήταν από Κριεκούκι, Κάζα, Ελευσίνα, Αθήνα, Χασιά, Τανάγρα, Σχηματάρι, Ωρωπός, Αυλίδα, μέχρι Θήβα. Και φυσικά, εντός των σημείων αυτών, τα Δερβενοχώρια.
Δύο είναι τα σημαντικά στοιχεία για τον Σκουρτανιώτη εκείνη την εποχή.
Το πρώτο, αρχίζει να οργανώνει ένα δίκτυο πληροφοριών ίσως και τροφοδοσίας στη περιοχή δικαιοδοσίας του. Θα πρέπει να υποθέσουμε, πως ο Σκουρτανιώτης με το απόσπασμά του, περιπολεί καθημερινά σε όλη αυτή τη περιοχή, έτσι ώστε πολύ γρήγορα να γνωρίζει, όχι μόνο κάθε χωριό, όχι μόνο κάθε δρόμο και μονοπάτι, αλλά και ανθρώπους. Γρήγορα κινητοποιεί λοιπόν, ένα δίκτυο πληροφοριών και τροφοδοσίας. Γνωρίζει κάθε μαντρί, κάθε τσοπάνο, κάθε χτίστη και αγρότη, κάνει φίλους δημογέροντες στα χωριά, παπάδες και καντηλανάφτισσες στις εκκλησιές, ηγούμενους, καλόγριες και μοναχούς στα μοναστήρια. Στρατολογεί άντρες από όλα τα χωριά αυτής της περιοχής, πολλούς με τη μέθοδο stand by (όταν παραστεί ανάγκη να είσαι έτοιμος) και μπορούμε έτσι να υποθέσουμε, πως ο Σκουρτανιώτης πολύ σύντομα, γίνεται αποδέκτης πάμπολλων πληροφοριών. Γνωρίζει ανά πάσα στιγμή τι συμβαίνει στη περιοχή του. Την ελέγχει απόλυτα. Μπορούμε ακόμη να φανταστούμε, πως πολλοί τσοπάνηδες ή δημογέροντες ενδέχεται να τον τροφοδοτούν -με τη μορφή δώρου ή ακόμη και πληρωμής- με κρέας γάλα, τυρί και αλεύρι, αφού περιπολεί συνεχώς με τους άντρες του και όλοι τον χρειάζονται για να προσέχει το βιος τους, όχι μόνο από τους ληστές αλλά και από τους Τούρκους.
Και εδώ είναι το δεύτερο σημαντικό για τον Σκουρτανιώτη κατά την περίοδο πριν την επανάσταση. Γίνεται αποδέκτης, όχι μόνο πληροφοριών για ληστές (Έλληνες και Τούρκους), αλλά και παραπόνων από Έλληνες για άδικη δράση των Τούρκων εναντίον τους. Εδώ το σημείο είναι κομβικό. Το απόσπασμα του Σκουρτανιώτη, είναι επιφορτισμένο να κρατά τις διόδους ανοιχτές από ληστές, με την άδεια των Τούρκων. Τι γίνεται στη περίπτωση που μη ληστές Τούρκοι (αξιωματούχοι, φοροεισπράκτορες, πλούσιοι αγρότες, τσιφλικάδες, ερωτευμένα μπεγόπουλα) αδικούν Έλληνες; Ποιος είναι ο ρόλος του Σκουρτανιώτη σε αυτή τη περίπτωση που σίγουρα ήταν αποδέκτης όλων αυτών των παραπόνων από πλευράς των σκλαβωμένων Ελλήνων πριν από την επανάσταση;
Ο αρχηγός σε αυτή τη περίπτωση, περπατά σε ένα τεντωμένο σκοινί. Από τη μια γνωρίζει τα όρια της δικαιοδοσίας του, από την άλλη οι σκλαβωμένοι και αδικημένοι Έλληνες του κάμπου της περιοχής του, τον βλέπουν σα τη μοναδική σανίδα σωτηρίας και ως τη μοναδική τους ελπίδα. Ο Σκουρτανιώτης γίνεται από τη μια γνώστης του τεράστιου αυτού προβλήματος, από την άλλη καλείται εκ των πραγμάτων να δώσει τη λύση, αλλά είναι περιορισμένος. Κάτω από αυτές τις συνθήκες, ο αρχηγός δεν είχε άλλο μέσο, παρά τη διπλωματία. Όταν ο Τούρκος που αδικούσε ήταν αξιωματούχος ή υψηλά ιστάμενος στην ιεραρχία, πιθανόν να παρενέβαινε διπλωματικά με τον τρόπο του «ευγενούς παραπόνου» για την άμβλυνση του προβλήματος και της αδικίας. Όταν ο Τούρκος που αδικούσε ήταν χαμηλά στην ιεραρχία, ενδεχομένως να χρησιμοποιούσε πιο «βίαια» μέσα, δεδομένου ότι είχε την δυνατότητα να χαρακτηρίσει ως ληστές, ακόμα και Τούρκους. Η ουσία είναι πως ο Σκουρτανιώτης ακόμη πριν την επανάσταση, είχε δημιουργήσει το δίκτυό του στη περιοχή και προστάτευε όσο μπορούσε με τον τρόπο του, τους Έλληνες του κάμπου. Με λίγα λόγια, η επανάσταση τον βρίσκει διαμορφωμένο αρχηγό, πανέτοιμο και πλήρως συνειδητοποιημένο, να εργαστεί πια γι’ αυτήν.



Μάρτης-Απρίλης 1821
Η Διαπραγμάτευση ειρηνικής αποχώρησης των Τούρκων από τη Θήβα
Συμμετοχή του Σκουρτανιώτη στην άλωση της Αθήνας και στη πολιορκία της Ακρόπολης


«…Ολίγας ημέρας βραδύτερον (εννοεί λίγες μέρες αργότερα από την 1 Απριλίου 1821) ύψωσε σημαίαν επαναστατικήν ο Αθανάσιος Σκουρτανιώτης εν Δερβενοχωρίοις και οι Χασιώται και οι Μενιδιάται υπό τον Μελέτιον ή Χατζη-Μμελέτην Βασιλείου εν Αττική… Πάντες ούτοι, επιπεσόντες κατά των Αθηνών εκυρίευσαν αυτάς την 26ην Απριλίου, βοηθούμενοι υφ’ όλων των περί Πάρνηθα αγροτών υπό την γενικήν αρχηγίαν του Βοιωτού Δήμου Αντωνίου…»



(Τσεβάς Ιστορία των Θηβών και της Βοιωτίας, σελ. 167)

Αυτή είναι λοιπόν η πρώτη πολεμική πράξη του Αθανασίου Σκουρτανιώτη. Λαμβάνει μέρος στην άλωση της Αθήνας και την πολιορκία της Ακρόπολης τον Απρίλη του 1821.
Πού βρισκόταν όμως ο οπλαρχηγός λίγες ημέρες πριν υψώσει και εκείνος την επαναστατική σημαία στις αρχές Απριλίου 1821;
Ας πάμε για λίγο στον Βαγιάννη, ο οποίος μπορεί να μας διαφωτίσει σε αυτό το σημείο:
«…Οι Θηβαίοι, άμα το τηλεβόλον ήρξατο εκτελούν το έργον της ελευθερίας, πάνοπλοι ευρέθησαν επί των ορέων. Πρώτοι οι Θεσπιείς κατελθόντες εκ του χωρίου Βάγια εις την θέσιν Άγιος Νικόλαος συνεπλάκησαν μετ’ ολίγων Οθωμανών και οι Πλαταιείς ένοπλοι αφιχθέντες παρέμενον μεσημβρινώς της πόλεως. Οι Τούρκοι υποχωρήσαντες επολιορκήθησαν εντός της πόλεως και ιδόντες προφανή τον κίνδυνον προσεκάλεσαν τους προκρίτους εν συμβουλίω. Την επομένην της ιεράς ημέρας συνελθόντες οι Οθωμανοί υπό τον Σαλή-Βέην απεφάσισαν ν’ αποσυρθώσιν εις Χαλκίδα και καλέσαντες επιτροπήν εκ μεν της πόλεως πενταμελή, εκ δε των επαναστατών τους Αθανάσιον Σκουρτανιώτη και Γεώργιον Πετηνάρην εξητήσαντο δεκαήμερον προθεσμίαν, όπως μεταφέρωσι τας αποσκευάς των εις Χαλκίδα. Οι Θηβαίοι μη έχοντες κατ’ αυτών αφορμάς συνήνεσαν εις πενθήμερον και εις την ανύψωσιν της σημαίας της ελευθερίας. Πάραυτα δε εν μέσω του αναβρασμού και της δεινουμένης καταστάσεως ο μεν Αθανάσιος Σκουρτανιώτης ανέλαβε την σύστασιν σώματος προς απόκρουσιν του εχθρού, εν δε τη πόλει ως και τοις πέριξ δήμοις ανετέθη τοις προκρίτοις η αστυνομική επιτήρησις. Όντως το πράγμα ην έξοχον να τίθενται αι πρώται βάσεις κανονικής τάξεως…»
Αυτά θα πρέπει να συνέβησαν ίσως την 25ην Μαρτίου 1821 και μετά. Με απλά λόγια, όσα αναφέρει ο Βαγιάννης σημαίνουν, ότι από την 25η Μαρτίου περίπου, Θεσπιείς που ήρθαν από τα Βάγια συνεπλάκησαν με μικρό απόσπασμα Οθωμανών στη Θέση Άγιος Νικόλαος και κινήθηκαν προς την Θήβα. Οι Πλαταιείς ήρθαν οπλισμένοι και περίμεναν νότια της πόλης των Θηβών. Ο Σαλη-μπέης θορυβήθηκε. Και φυσικά γνώριζε τον Σκουρτανιώτη όχι μόνο προσωπικά, αλλά ήξερε πως ήταν σώφρων και συνετός. Η προσωπική μου εκτίμηση λοιπόν είναι, ότι ο Σαλή-μπέης, κάλεσε τον αρχηγό των Δερβενοχωρίων για να σώσει αυτόν, την οικογένειά του και τους υπόλοιπους Τούρκους του Διοικητηρίου της Θήβας, από την απειλή. Ο Σκουρτανιώτης σπεύδει στη Θήβα και παίρνει μέρος στις διαπραγματεύσεις ανάμεσα στην επιτροπή των προυχόντων της Θήβας, τους Έλληνες επαναστάτες και τους Τούρκους. Οι διαπραγματεύσεις δίνουν τελικά χρόνο πέντε ημερών στους Τούρκους να αποχωρήσουν στη Χαλκίδα με τις αποσκευές τους. Οι Τούρκοι θα πρέπει να αποχώρησαν πριν την 1η Απριλίου, γιατί σύμφωνα με τον Τσεβά, όταν ο Μπούσγος ήρθε εκείνη την ημέρα (1η Απριλίου) από την Λιβαδειά με εντολή του Διάκου να καταλάβει την Θήβα, η πόλη έπεσε αμαχητί, αφού οι Τούρκοι έλειπαν (Τσεβάς Ιστ. Θ. κ. Λ. σελ. 167)
Βλέπουμε δηλαδή τον Σκουρτανιώτη να αποτρέπει μια άσκοπη αιματοχυσία γυναικόπαιδων, να πετυχαίνει να φεύγουν οι Τούρκοι από τη Θήβα μέσα σε πέντε ημέρες και να πέφτει η πόλη στα χέρια των Ελλήνων. Λαμβάνει επίσης εντολή από τους δημογέροντες και την επιτροπή των Θηβών, να συγκροτήσει σώμα (μεγαλύτερο από αυτό που διέθετε) για τυχόν απόκρουση του εχθρού.
Δε γνωρίζουμε κατά πόσο ο Βαγιάννης διαθέτει αποδείξεις για όλα αυτά. Δυστυχώς όμως δεν έχουμε καμία άλλη πηγή για τη συγκεκριμένη περίοδο και μάλλον θα πρέπει, όχι μόνο να αρκεστούμε, αλλά και να στηριχτούμε πάνω του μιας και ο Λάππας το μόνο που κάνει είναι να κατηγορεί τους Θηβαίους πως δεν έκαναν τίποτα στην αρχή της επανάστασης και προσπαθεί εναγωνίως να μας πείσει πως η ελευθερία της Θήβας αυτές τις πρώτες ημέρες της επανάστασης, οφείλεται στον φόβο των Τούρκων του Διοικητηρίου στο άκουσμα της είδησης πως καταφθάνει ο Λειβαδίτης Μπούσγος που τον μπερδεύουν με τον Διάκο! Δεν υπήρχε στη Θήβα Σκουρτανιώτης, δεν υπήρχε Ζαρείφης, δεν υπήρχε Πετηνάρης, ούτε Μηνιός και Στάθης Κατσικογιάννης, δεν υπήρχαν οι Θηβαίοι, οι Βυλλιώτες, οι Βαγαίοι, οι Θεσπιείς, οι Ταναγραίοι, δεν υπήρχαν όλοι αυτοί και τόσοι άλλοι, η πόλη της Θήβας περίμενε την ελευθερία της από τους Λειβαδίτες κατά την άποψη ορισμένων Λειβαδιτών ιστοριοδιφών που θέλουν να ανεβάζουν συνεχώς το τόπο τους και να βγάζουν άχρηστους όλους τους άλλους. Η σελίδα που ο Λάππας αναφέρεται στη Θήβα εκείνης της εποχής, μονάχα χολή βγάζει και μάλιστα κατά πάσα πιθανότητα εσκεμμένη, για να έχει πάντα η Λειβαδιά το πάνω χέρι απέναντι στην ιστορική και αρχαία πόλη του Κάδμου. Ακόμα και εκεί που προσπαθεί να τους δικαιολογήσει τάχα, σπέρνει κι άλλη χολή με το να χρησιμοποιεί τον Φιλήμωνα που ανεβοκατεβάζει κι αυτός με τη σειρά του αμόρφωτους και ανθρώπους χωρίς επιρροή τους Θηβαίους. Άλλο πράγμα όμως η ιστορία και άλλο η πολιτική κύριε Λάππα και σεις στο συγκεκριμένο σημείο κάνατε μόνο το δεύτερο. Ο ρόλος και η συμβολή της Λειβαδιάς λόγω οικονομικής και γεωγραφικής θέσης στην ελληνική επανάσταση ήταν σημαντικότατος και αυτό δε μπορεί να το αμφισβητήσει κανείς. Αλλά όταν φτάνουμε στο σημείο να βάζουμε το υποδεκάμετρο στη προσφορά του καθενός, κάποιο λάκκο έχει η φάβα. Και το θέμα είναι να μη κάνουμε πολιτική όσοι σκύβουμε να γράψουμε πέντε πράματα για την ιστορία του τόπου. Γιατί θα μπορούσαμε να πούμε πολλά και μεις για τους Λειβαδίτες που και εσείς στα έργα σας τους έχετε θεοποιήσει και μιλώ για κάποιους κοτζαμπάσηδες Λογοθέτηδες και κάτι τέτοιους «μορφωμένους» που έβριζαν τους Θηβαίους στους Υδραίους και πλούτιζαν μέσα στη Τουρκοκρατία εις βάρος του λαού τους, αποκτώντας Τούρκικες συνήθειες και φτιάχνοντας μέγαρα δίπλα στα σαράγια που τα ζήλευαν ακόμη και οι Ευρωπαίοι περιηγητές, τη στιγμή που οι υπόλοιποι Έλληνες ζούσαν σε τρώγλες. Αλλά να μη πιάσουμε αυτά. Σώνει. Και η μικρή τούτη οργή μου δεν απευθύνεται στους αγαπητούς Λειβαδίτες, παρά μόνο στο συγκεκριμένο σημείο και στις «αδελφικές μαχαιριές» της διήγησης του αξιολογότατου κατά τα άλλα ιστοριοδίφη και λογοτέχνη Τάκη Λάππα στο έργο του «Λειβαδιά και Λειβαδίτες στο ‘21».
Σύμφωνα με τον Βαγιάννη λοιπόν, ο Σκουρτανιώτης παίρνει εντολή από τους δημογέροντες των Θηβών, να συγκροτήσει σώμα για να αποκρούσει τυχόν αντεκδίκηση του εχθρού. Λίγες ημέρες αργότερα όμως, τον βλέπουμε να βρίσκεται στην άλωση της Αθήνας και στη πολιορκία της Ακρόπολης. Δε μπορούμε να γνωρίζουμε γιατί δεν έμεινε να προστατεύσει τη Θήβα ή γιατί δεν συγκρότησε σώμα από Θεσπιείς, Πλαταιείς κτλ. Είχε καθώς δείχνουν τα πράγματα, αυτή την ευκαιρία. Από τη μια στιγμή στην άλλη, θα γινόταν πρωτοκαπετάνιος ανατολικής Στερεάς με δικαιοδοσία ακόμα και στα δυτικά χωριά των Θηβών. Δε ξέρουμε όμως εάν κάτι τέτοιο ήταν στις προθέσεις του. Άλλωστε δεν είναι, παρά 28 ετών. Αυτό βέβαια εκ των υστέρων, μπορεί να θεωρηθεί ως λάθος, γιατί ήδη θα είχε δημιουργήσει επαφές και δίκτυο δυτικά και δε θα βρισκόταν ουσιαστικά ξένος μεταξύ ξένων στο Μαυρομάτι, τέσσερα χρόνια αργότερα. Το γεγονός είναι πάντως, πως ο Σκουρτανιώτης δε συγκρότησε σώμα με άντρες δυτικά των Θηβών εκείνη τη κρίσιμη στιγμή και δεν αύξησε την περιοχή ευθύνης του. Έλαβε μέρος στις διαπραγματεύσεις ειρηνικής αποχώρησης των Τούρκων από τη Θήβα και έφυγε.
Οι λόγοι αυτής της φυγής, μπορεί να είναι πολλοί. Ενδέχεται να ήρθε σε επαφή με άλλους οπλαρχηγούς και να ανέλαβαν εκείνοι τελικά την ευθύνη προστασίας της Θήβας, αφού ήδη ο Σκουρτανιώτης είχε πάνω του το τεράστιο βάρος των Δερβενίων και της ευρύτερης περιοχής.
Βέβαια διακρίνουμε μία αποστασιοποίησή του όσον αφορά την Θήβα. Αποστασιοποίηση που έχει επισημάνει και ο Τσεβάς. Η φράση που μεταφέρει ο Τσεβάς πως είπε ο Σκουρτανιώτης σε ανύποπτο χρόνο, ως απάντηση σε πρόταση αξιωματικού του να επιτεθούν στη Θήβα και να διώξουν ή να αιχμαλωτίσουν τη φρουρά ''Δε μας συμφέρει διότι έχει μεγάλο όνομα. Αν ακουσθεί ότι έπεσε θα στείλουν χιλιάδες στρατού να την ανακτήσουν και αλίμονο τότε. Τι μας μέλλει αφού κανείς δε μας πειράζει'' δείχνει μια αποστασιοποίηση που όντως προβληματίζει. Ο Σκουρτανιώτης έχει πλήρη επίγνωση των συνθηκών της επανάστασης. Γνωρίζει ότι από τη στιγμή που οι Έλληνες επαναστάτησαν εναντίον των Τούρκων, ανά πάσα στιγμή ενδέχεται να κατέβουν κατά χιλιάδες στη Στερεά να καταπνίξουν την επανάσταση. Αυτή η φράση λοιπόν -αν ειπώθηκε πράγματι από τον Σκουρτανιώτη- ειπώθηκε ή πριν την επανάσταση, ή αναφερόταν σε μια συγκεκριμένη περίοδό της, που ο αρχηγός έβλεπε ότι δε συνέφερε τη συγκεκριμένη στιγμή να κατέβουν κατά χιλιάδες οι Τούρκοι. Πέρα από αυτή τη φράση όμως, διακρίνουμε όντως μια γενικότερη αποστασιοποίησή του όσον αφορά τη Θήβα, από τη πρώτη στιγμή.
Τα ενδεχόμενα αυτής της αρνητικής διάθεσης να αναλάβει την Θήβα, από τον Μάρτη του 1821, είναι τέσσερα.
Το πρώτο, ο Σκουρτανιώτης με τη σχετικά μικρή ηλικία και τη δύναμη των 150 αντρών που μπορούσε κάτω από αυτές τις συνθήκες να συγκροτήσει, έχει ήδη μεγάλη περιοχή υπό τον έλεγχό του. Η Θήβα ίσως να του είναι ένα πρόσθετο βάρος. Μπορεί ήδη να έχει προγραμματίσει με τον Χατζη-Μελέτη Βασιλείου από την Χασιά την επίθεση στην Αθήνα, οπότε η Θήβα είναι εξ’ αρχής εκτός του πλάνου του. Αν αναλάβει και την Θήβα, οι υποχρεώσεις του γίνονται σχεδόν ανεξέλεγκτες. Από την άλλη, διαφαίνεται ήδη ένα ενδιαφέρον προστασίας της Θήβας από οπλαρχηγούς, όχι μόνο από τα δυτικά χωριά των Θηβών, αλλά και από Λειβαδίτες, όπως ο Μπούσγος και αυτό ίσως να του λύνει τα χέρια. Δεν αποκλείεται δηλαδή, ο Σκουρτανιώτης να αποσύρεται προσωρινά από την ευθύνη της Θήβας, γι’ αυτούς τους λόγους.
Το δεύτερο ενδεχόμενο, η αμφιταλάντευσή του για το πώς θα πληρωθούν οι τυχόν μισθοί, εάν στη δύναμη του προσεταιριστούν άντρες δυτικά των Θηβών. Μέχρι τότε, είχε επιλύσει το πρόβλημα της μισθοδοσίας και του επισιτισμού των αντρών του, με τους παραδοσιακούς τρόπους, όπως είπαμε παραπάνω. Νέα δύναμη με άντρες δυτικά των Θηβών, αλλάζει ουσιαστικά την δομή του αποσπάσματός του και προκύπτουν νέα προβλήματα, που ο Σκουρτανιώτης, αδυνατεί τη συγκεκριμένη στιγμή να επιλύσει. Δεν υπάρχει ακόμη κυβέρνηση να μεριμνήσει για τους επαναστάτες. Αν λάβουμε υπ' όψη ακόμη -και αυτό είναι ολοφάνερο στις επιστολές του- πως είναι πρακτικός άνθρωπος που δε πετάει στα σύννεφα και μελετά το κάθε του βήμα, τότε μια τέτοια δυσκολία στην αρχή της επανάστασης, τον κάνει να είναι αρνητικός σε μια προοπτική αύξησης του στρατεύματός του με δυτικούς πολεμιστές.
Το τρίτο ενδεχόμενο είναι για λόγους συναισθηματικούς. Ο καπετάνιος των Δερβενοχωρίων, γνωρίζεται προσωπικά με τον Σαλή-μπέη και τους υπόλοιπους Τούρκους της Θήβας. Μετέφερε κάθε χρόνο τον συμβολικό φόρο και λόγω των καθηκόντων του με το απόσπασμα, είχε συχνές επαφές μαζί τους. Είχαν φάει και είχαν πιει μαζί και μέσα του πιθανόν να τιμούσε αυτή τη σχέση. Δεν ήθελε να βρεθεί ο ίδιος με το ξίφος γυμνό απέναντί τους. Δε κάνει το ίδιο βέβαια, όπως θα δούμε παρακάτω με τους Τούρκους της Χαλκίδας, που κυριολεκτικά γίνεται ο φόβος και ο τρόμος τους.
Το τέταρτο ενδεχόμενο απομάκρυνσής του από την Θήβα, η διάθεση των οπλαρχηγών από τα δυτικά, να συμπεριλάβουν την Θήβα στη δικιά τους περιοχή δικαιοδοσίας. Οι δυτικοί οπλαρχηγοί, ίσως έβλεπαν ως απειλή τον Σκουρτανιώτη εάν μεγάλωνε ο χώρος ευθύνης του και πιθανόν να αντέδρασαν στη παρουσία του εκεί. Μερικοί ενδέχεται να εξέφρασαν την επιθυμία να κατασφάξουν τους Τούρκους του Διοικητηρίου με τα γυναικόπαιδα και ο Σκουρτανιώτης να αντέδρασε, μαθημένος εδώ και χρόνια να τηρεί τη τάξη και να αντιτίθεται σε απάνθρωπες ενέργειες. Αλλά και ιδιοσυγκρασιακά δε μπορούσε να αποδεχθεί μια τέτοια πράξη. Πιθανόν λοιπόν τις πρώτες μέρες προσπάθειας κατάληψης της Θήβας, ο Σκουρτανιώτης να ήρθε σε αντίθεση με τους δυτικούς οπλαρχηγούς και να μη μπόρεσε να κρατήσει την Θήβα υπό την δικαιοδοσία του στη περίπτωση βέβαια που το επιθυμούσε. Η μικρή του ηλικία δεν ήταν άλλωστε, ποτέ καλός σύμμαχος γι’ αυτόν.
Γιατί θα πρέπει να καταλάβουμε κάποτε, πως πέρα από την επανάσταση εναντίον των Τούρκων, η ίδια αυτή επανάσταση κυοφορούσε μέσα της και έναν μυστικό μα λυσσαλέο πόλεμο μεταξύ των Ελλήνων οπλαρχηγών για περιοχές, για θέσεις και οφίτσια. Πάντα για περισσότερη εξουσία. Επομένως δε θα ήταν παράλογο να υποθέσουμε, πως ο Σκουρτανιώτης, ‘’εκδιώχθηκε’’ κατά κάποιο τρόπο από τους δυτικούς οπλαρχηγούς, που ήθελαν να κάνουν τη Θήβα δικό τους τσιφλίκι. Το γεγονός αυτό σε συνάρτηση με τις μεγάλες ευθύνες του Σκουρτανιώτη ανατολικά και πιθανό ήδη προγραμματισμό του για επίθεση κατά της Αθήνας, ίσως να τον έκαναν χαλαρό στη διεκδίκηση της Θήβας τη συγκεκριμένη στιγμή. Σ’ αυτή τη περίπτωση μπορούμε με κάθε επιφύλαξη βέβαια να ισχυριστούμε, πως πιθανόν να αρχίζει μία βεντέτα ή να ανοίγονται λογαριασμοί μεταξύ του Σκουρτανιώτη και των δυτικών οπλαρχηγών, λογαριασμοί που ίσως δεν είναι ανεξάρτητοι, από τη καταστροφική μάχη του Μαυροματίου, τέσσερα χρόνια αργότερα.
Η ουσία πάντως είναι, πως μετά από αυτές τις διαπραγματεύσεις, ο Σκουρτανιώτης δε συγκροτεί σώμα για την υπεράσπιση της Θήβας όπως λέει ο Βαγιάννης ή όπως του πρότεινε στην αρχή η επιτροπή προκρίτων, αλλά επιστρέφει στα Δερβενοχώρια, υψώνει επαναστατική σημαία και ενώνεται τις πρώτες δέκα μέρες του Απριλίου στη Χασιά με τον Χατζη-Μελέτη Βασιλείου και τον Δήμο Αντωνίου, απ’ όπου επιτίθενται όλοι μαζί στην Αθήνα και πολιορκούν τους Τούρκους στην Ακρόπολη.


(συνεχίζεται)

Τρίτη 3 Μαρτίου 2009

Ψυχογράφημα του οπλαρχηγού Αθανασίου Σκουρτανιώτη


Το πόσο δύσκολο είναι ένας ψυχολόγος να προβεί σε μια –εκ των υστέρων- ψυχολογική έρευνα μιας ιστορικής προσωπικότητας, είναι αδιαμφισβήτητο. Εμείς, να ευχαριστήσουμε τη ψυχολόγο κ. Αθανασία Βελαώρα, που δέχτηκε τη πρόκληση να προβεί στην σκιαγράφηση του ψυχολογικού προφίλ του Αθανασίου Σκουρτανιώτη, με όσα ιστορικά στοιχεία διέθετε και από τόσο μακρινό χρονικά σημείο από το αντικείμενό της. Ας παρακολουθήσουμε λοιπόν το ψυχογράφημα του οπλαρχηγού από την κ. Βελαώρα:


Ο Αθανάσιος Σκουρτανιώτης, αυτός ο άδικα παραγνωρισμένος από την ιστορία όπως όλα δείχνουν, ήρωάς μας, περιγράφεται ως άνδρας με ψηλό παράστημα, δυνατός και μυώδης, ευκίνητος, μελαχρινός και εύχαρις.
Ως προς τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητάς του, τα σημαντικότατα αξίωματα που κατείχε κατά τη διάρκεια της Επανάστασης δείχνουν ότι επρόκειτο για άνθρωπο οξυδερκή, κοινωνικό, πολυσχιδή, με υψηλή μόρφωση και εξαιρετική μνήμη. Πλήρως αφοσιωμένος στο καθήκον του, γενναίος, με αυτοθυσία, αγωνιζόταν για την ειρήνη και την ευημερία των συμπατριωτών του.
Είχε εξαιρετικές ηγετικές ικανότητες, οι οποίες είναι πιθανόν να οφείλονται στο γεγονός ότι ήταν πρωτότοκος γιος μιας πολυμελούς οικογένειας. Οι πρωτότοκοι είναι εκείνοι οι οποίοι συνήθως αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες και υπευθυνότητες, πιθανώς για να διατηρήσουν την ανώτερη θέση που λόγω ηλικίας κατέχουν και ολοκληρώνουν όποια εργασία αναλαμβάνουν. Επιπλέον, λαμβάνοντας υπόψη το γεγονός ότι είχε μείνει ορφανός από πατέρα σε πολύ μικρή ηλικία, και όντας ο πρωτότοκος γιος, είναι πιθανόν να είχε ο ίδιος αναλάβει τον ρόλο του «αρχηγού» της οικογένειας. Συνεπώς, οι περιστάσεις αυτές φαίνεται ότι έπαιξαν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση του χαρακτήρα του. Πιο συγκεκριμένα, η κυρίαρχη θέση μέσα στην οικογένεια και η ανάληψη πολλών ευθυνών από πολύ νεαρή ηλικία του έδωσαν τα εφόδια ώστε να μπορεί να ανταπεξέλθει με περισσή αποτελεσματικότητα στις ανώτερες θέσεις τις οποίες κατείχε.
Ο χαρακτήρας του φαίνεται επίσης να έχει καθοριστεί σημαντικά από την φοίτησή του στο Μοναστήρι του Οσίου Μελετίου κατά την παιδική του ηλικία καθώς και την μετέπειτα παραμονή του στη Μονή στη θέση του «γνωριστή». Στη θέση αυτή πιθανότατα να οφείλονται οι εξαιρετικές διπλωματικές ικανότητες τις οποίες φαίνεται να διέθετε. Επίσης, το ήθος και η ευγένεια, αρετές οι οποίες φαίνεται να τον διέκριναν, πιθανώς να έχουν καλλιεργηθεί στο Μοναστήρι. Οι προσωπικές του αρετές καθώς και οι πολιτικές και πολεμικές γνώσεις οι οποίες μεταλαμπαδεύτηκαν στο Μοναστήρι, πιθανώς να έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην επιλογή του ως αρχηγού του σώματος των Δερβενοχωριτών. Επιπλέον, η φοίτησή του στη Μονή, σίγουρα τόνισε τον πατριωτισμό και το επαναστατικό του φρόνημα, μιας και τα μοναστήρια εκείνης της εποχής υπήρξαν σε πολλές περιπτώσεις κύριες επαναστατικές εστίες. Συμπερασματικά, η παραμονή του σε ένα Μοναστήρι την περίοδο εκείνη, τον βοήθησε τόσο να αποκτήσει γνώσεις όσο και να καλλιεργήσει αρετές οι οποίες συνέβαλαν σημαντικά στην αποτελεσματική διαχείριση μιας τέτοιας θέσης, του αρχηγού ενός σώματος της Επανάστασης.
Οι ιδιαίτερες διαπραγματευτικές-διπλωματικές ικανότητές του είναι εμφανείς κυρίως από το γεγονός ότι κατόρθωνε να κλείνει «δύσκολες» συμφωνίες με τους εχθρούς, ώστε να διασφαλίζει σημαντικότατα προνόμια προς όφελος των συμπατριωτών του. Η πειθώ του, αρετή την οποία επίσης δείχνει να είχε, τον βοηθούσε σημαντικά προς αυτήν την κατεύθυνση.
Έχει ισχυρή αίσθηση καθήκοντος η οποία διαφαίνεται ξεκάθαρα από την πρώτη του επιστολή προς το βουλευτικό. Στην επιστολή αυτή, απαιτεί τους μισθούς των ανδρών του, ώστε να συντηρηθούν οι οικογένειές τους, προσπαθώντας μ’ αυτόν τον τρόπο να φανεί αντάξιος της εμπιστοσύνης των ανδρών του. Αυτή του η ενέργεια ίσως αποτελεί βέβαια και μία προσπάθεια αυτοεπιβεβαίωσης, μιας και από την ικανότητα σιτισμού των ανδρών εξαρτιόταν το κύρος κάθε αρχηγού. Πιθανότατα, να επιθυμούσε αφενός να διασφαλίσει το κύρος και την αξιοπιστία απέναντι στους άνδρες του, αφετέρου τη θέση του ως αρχηγός του σώματος.
Ευσυνείδητος και πειθαρχημένος προς τους ανωτέρους του, χωρίς ωστόσο να διστάζει να ορθώσει το ανάστημά του όπου έκρινε αναγκαίο (όπως κάνει π.χ. στην επιστολή του προς το βουλευτικό στις 11Απριλίου 1825, υποδεικνύοντας στην ουσία στο βουλευτικό τη δουλειά του).
Μέσα από αυτή την επιστολή διαφαίνονται αρκετά χαρακτηριστικά της προσωπικότητάς του. Εκτός από το θάρρος και την περηφάνια απέναντι στο βουλευτικό μπορούμε να διακρίνουμε το ομαδικό πνεύμα το οποίο τον διακατέχει. Εδώ, ο Αθανάσιος Σκουρτανιώτης κατακρίνει την εμμονή του βουλευτικού στις μεταξύ τους διαμάχες και φιλονικίες και τονίζει την αναγκαιότητα της ενότητας για χάριν της Επανάστασης. Αυτή του η προτροπή δείχνει ότι είναι «εστιασμένος» στην Επανάσταση και την αξία της κάτι το οποίο αποτελεί σημαντική αρετή για έναν αρχηγό. Θα μπορούσαμε λοιπόν να πούμε, ότι παρά το νεαρό της ηλικίας του διακρινόταν από ισορροπία και ψυχολογική ωριμότητα, καθώς είχε τη δυνατότητα να αξιολογεί τις περιστάσεις και να δρα σύμφωνα με αυτές, ανεπηρέαστος από συναισθηματικούς παράγοντες, όπως είναι οι προσωπικές διαφορές και εμπάθειες.
Επιπλέον, σ’ αυτή την επιστολή μπορούμε να διακρίνουμε πρακτικότητα, καθώς και προνοητικότητα, μιας και δίνει ιδιαίτερη έμφαση στον σιτισμό του σώματος ώστε να προληφθεί η πείνα. Τονίζει σε αντιδιαστολή με την εμμονή στις προσωπικές φιλονικίες την αναγκαιότητα για τροφοδότηση των αγωνιστών του, δείχνοντας πόσο λογικός, πρακτικός και προνοητικός είναι.
Οι επιστολές του δείχνουν επίσης ότι έκανε ιδιαίτερα ευέλικτους χειρισμούς, καθιστώντας από τη μία σαφείς τις απόψεις του, γνωρίζοντας ωστόσο, πως να προστατεύει το κύρος του ως αρχηγός ώστε να μην εκτεθεί περαιτέρω. Ξανά εδώ ο Αθανάσιος Σκουρτανιώτης προσπαθεί να διαφυλάξει το κύρος και την υπόληψή του. Είχε πλήρη επίγνωση της ριψοκίνδυνης φύσης των προτροπών του προς το βουλευτικό, ωστόσο για χάρη της Επανάστασης τολμά να εκφέρει την άποψή του, αποδεικνύοντας έτσι περίτρανα το θαρραλέο του χαρακτήρα του και την τόλμη του.
Λιτός, αλλά καθ’ όλα ξεκάθαρος και περιεκτικός στην αλληλογραφία του με τους ανώτερούς του. Η ικανότητα έκφρασής του με μεστότητα, περιεκτικότητα και συντομία, θα μπορούσαμε να πούμε ότι δείχνει σπουδαία πνευματική καλλιέργεια και καλή γνώση της γλώσσας. Η έλλειψη κάθε υπερβολής και περιττών στοιχείων στο λόγο του μπορούν επίσης να υποδηλώνουν ωριμότητα και ουσία τόσο στον τρόπο σκέψης του όσο και τον τρόπο ζωής του.
Επομένως, διακρίνουμε τόσο στους λόγους όσο και στις ενέργειες του Αθανάσιου Σκουρτανιώτη ωριμότητα, ακρίβεια, λογική, πρακτικότητα και πάνω απ’ όλα ουσία.
Δίκαιος, με φιλάνθρωπα αισθήματα, μιας και μοίραζε τα αγαθά σε φτωχές οικογένειες και μάλιστα πολλές φορές από το δικό του υστέρημα και της οικογένειάς του.
Φαίνεται επίσης ότι είχε ιδιαίτερα χιουμοριστική διάθεση, αφού έδινε διάφορα προσωνύμια στους φίλους του αξιωματικούς και στρατιώτες. Υπερήφανοι, ωστόσο οι απόγονοί του, τα έχουν κρατήσει μέχρι και σήμερα, αποδεικνύοντας έτσι την μεγάλη αναγνώριση και τον σεβασμό προς το πρόσωπό του.
Ενώ όμως έχαιρε και εξακολουθεί να χαίρει θαυμασμού και σεβασμού των συμπατριωτών του, δεν κατάφερε να έχει την αποδοχή των υπολοίπων οπλαρχηγών των διαφόρων σωμάτων της Βοιωτίας. Το γεγονός αυτό γεννά πολλά ερωτήματα, τα οποία όμως είναι πολύ δύσκολο να απαντηθούν. Ωστόσο, μία πιθανή ερμηνεία θα ήταν η νεαρή του ηλικία. Οι πρεσβύτεροι οπλαρχηγοί είναι πιθανόν να τον θεωρούσαν λιγότερο ικανό από εκείνους λόγω ηλικίας. Μπορεί επίσης να ζήλευαν την θέση που κατείχε, με αποτέλεσμα να τοποθετούν τις προσωπικές τους φιλοδοξίες και εμπάθειες πάνω από τον Αγώνα. Ίσως σε αυτήν την αμφισβήτηση να οφείλεται εν μέρει η απόφαση του Σκουρτανιώτη να προχωρήσει στη μάχη, δηλαδή η βαθύτερη ανάγκη του για αποδοχή, μέσω της απόδειξης της αξίας του ως αρχηγού. Η νίκη θα απεδείκνυε ότι δικαίως κατείχε τη θέση αυτή. Εάν κάτι τέτοιο ισχύει, τότε θα μπορούσαμε να μιλήσουμε για μια προσωπική αδυναμία του Αθανάσιου Σκουρτανιώτη. Πιο συγκεκριμένα, πιθανώς η προσωπική του ανάγκη για αποδοχή, για αναγνώρισή του ως αρχηγό, λειτούργησε αρνητικά, μην αφήνοντάς τον να αξιολογήσει πιο σωστά την κατάσταση και να δράσει ανάλογα.
Επιπλέον, το γεγονός ότι προχώρησε στη μάχη, μπορεί να οφείλεται στο ριψοκίνδυνο του χαρακτήρα του, κάτι το οποίο αποτελεί χαρακτηριστικό γνώρισμα των ηγετών. Η υπέρμετρη τόλμη λοιπόν και η έλλειψη φόβου για τον επερχόμενο κίνδυνο προφανώς υπήρξαν κακοί σύμβουλοι στην παρούσα φάση μην επιτρέποντας μια πιο συνετή απόφαση. Ωστόσο, η δειλία είναι κάτι το οποίο δεν ταιριάζει καθόλου στη φυσιογνωμία ενός ηγέτη. Όπως άλλωστε είπε και ο ίδιος: «…ας χαθώμεν λοιπόν δια να μη μας επούν δειλούς». Προκειμένου λοιπόν να κατηγορηθεί για δειλία, αποφάσισε να δώσει μια άνιση μάχη. Ωστόσο, η πράξη αυτή δείχνει γενναιότητα και αυτοθυσία.
Εκτός από την τόλμη και το ριψοκίνδυνο του χαρακτήρα του, τόσο οι προτροπές του Δρίτσουλα για μια ένδοξη μάχη (Θα κάνουμε εδώ αρχηγέ ένα νέο Χάνι της Γαβριάς…) όσο και οι καθησυχαστικές του δηλώσεις για τον αριθμό των εχθρών, γέμισαν τον Σκουρτανιώτη με υπερ-αισιοδοξία και τον ώθησαν στο να μην το περιορίσει όπως όφειλε να κάνει. Ο ενθουσιασμός και η παρορμητικότητα με τα οποία έδρασε τότε, είναι πιθανόν να οφείλονται στον υπέρμετρο πατριωτισμό του, στη δίψα για μια ένδοξη νίκη καθώς και στο νεαρό της ηλικίας του.
Ολοκληρώνοντας αυτή την σύντομη ψυχογραφική ανάλυση, θα μπορούσαμε να πούμε ότι ελάχιστη σημασία έχουν οι λόγοι που τον οδήγησαν στο να δώσει την καταστροφική μάχη του Μαυροματίου. Γιατί δεν μπορούμε να παραβλέψουμε ότι εκτός από αρχηγός ήταν πάνω από όλα ένας άνθρωπος τόσο με αρετές όσο και με αδυναμίες. Οφείλουμε επίσης να τονίσουμε το γεγονός ότι είχε κάνει σημαντικότατα κατορθώματα για την ηλικία του, και δυστυχώς ο πρόωρος θάνατός του δεν του επέτρεψε να ολοκληρώσει το έργο του. Παρά τη σύντομη διάρκεια της ζωής του, κατάφερε μέσα από τις γενναίες του πράξεις και το ενάρετο του χαρακτήρα του να καθιερωθεί στη συνείδηση των υπερήφανων συμπατριωτών απογόνων του ως ένας μεγάλος ήρωας.


Αθανασία Βελαώρα

Κυριακή 1 Φεβρουαρίου 2009

Mια σπάνια φωτογραφία


Δημοσιεύουμε σήμερα μια σπάνια φωτογραφία του Γεωργίου Σκουρτανιώτη, ενός από τα εγγόνια του οπλαρχηγού Αθανασίου Σκουρτανιώτη. Ο εικονιζόμενος είναι εγγονόςτου μοναδικού γιου του Στρατηγού, του μικρού Ιωάννη που γεννήθηκε, μεγάλωσε, έζησε και πέθανε στις Μουσταφάδες -σημερινή Καλλιθέα- Θηβών. Η φωτογραφία είναι σπάνια και ο μοναδικός τρόπος να πλησιάσουμε όσο τον δυνατόν πιο κοντά φωτογραφικά τον μεγάλο οπλαρχηγό.
Εδώ ο Γεώργιος Σκουρτανιώτης, διακρίνεται να φοράει παραδοσιακή στολή, φέσι, λευκή πουκαμίσα,τσαϊμαντάνι και φουστανέλα.