ΟΠΛΑΡΧΗΓΟΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΣΚΟΥΡΤΑΝΙΩΤΗΣ

...κρίνω περιττόν να αναφέρω τον ένθερμον ζήλον, και τας όσας κατά δύναμιν εκδουλεύσεις εδυνήθην να προσφέρω εις την πατρίδαν και εις όσον καιρόν εφύλαττον τον τόπον θηβών δεν απετόλμησε ο εχθρός να κάμη την παραμικράν καταδρομήν. σπεύδω λοιπόν να προσφέρω και αύθις εις την σεβαστήν διοίκησιν τον ίδιον ζήλον μου και επειδή ο εχθρός καθημερινώς λεηλατεί και αιχμαλωτεί τους αδελφούς μας και ο τόπος επαπειλείται από μέγαν κίνδυνον... να δυνηθώ να προφθάσω τους δυστυχείς αδελφούς μας από τον επαπειλούμενον κίνδυνον. μ' όλον ότι εισέτι δεν ημπορώ να ησυχάσω από τους δριμυτάτους πόνους της πληγής μου, δε βαστά η ψυχή μου να βλέπω τους αδελφούς μας να αιχμαλωτούνται αδίκως...


τη 20 μαϊου 1825
ναύπλιον
ο πατριώτης
αθανάσιος σκουρτανιώτης

Πέμπτη 11 Απριλίου 2019

Η ΠΕΡΙΕΡΓΗ ''ΕΞΟΡΙΑ'' ΤΟΥ ΟΛΟΚΑΥΤΩΜΑΤΟΣ ΜΑΥΡΟΜΑΤΙΟΥ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΠΙΣΗΜΗ ΙΣΤΟΡΙΑ, ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΩΝ ΚΟΙΝΩΝ ΚΑΙ Ο ΤΕΛΕΥΤΑΙΟΣ ΤΟΥ ''ΓΚΟΒΕΡΝΟ ΜΙΛΙΤΑΡΕ''




Εδώ και δεκατέσσερα χρόνια, ερευνώ τον ήρωα της ελληνικής επανάστασης Αθανάσιο Σκουρτανιώτη, που βρήκε μαζί με άλλα πενήντα περίπου παλικάρια, μαρτυρικό θάνατο στο εκκλησάκι της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος στο Μαυρομάτι Θηβών στις 3 Νοεμβρίου του 1825, πολεμώντας επτακοσίους περίπου Τούρκους του Ευρίπου. Πρόκειται περί ενός εκκωφαντικού ολοκαυτώματος, ισάξιου με το ολοκαύτωμα του Σαμουήλ ή του Αρκαδίου. Αφού οι Έλληνες πολεμιστές αμύνθηκαν γενναία -σε πρώτη φάση κρατώντας τη μάνδρα γύρω από το ναό- απέναντι σε υπέρτερες δυνάμεις προκαλώντας τους μάλιστα ανυπολόγιστη φθορά, στο τέλος δίχως μπαρουτόβολα πια αναγκάστηκαν να καταφύγουν μέσα στο ναό όπου εν τέλει απεπνίγησαν και κατακάηκαν όλοι μέχρι ενός, όταν οι Οθωμανοί έριξαν από τη στέγη οβούζια, αναμμένα φουσέκια, ρετσίνια και άλλες εύφλεκτες ύλες. 

Πρόκειται περί μιας τεράστιας θυσίας που δυστυχώς έχει αποσιωπηθεί από την επίσημη ιστορία. Σήμερα όμως προσεγγίζοντας ξανά το γεγονός, κατανοούμε ότι έχουμε να κάνουμε με κάτι πολύ μεγάλο. Γιατί γνωρίζουμε πια, πως ο Σκουρτανιώτης αποφάσισε να μπει σ' αυτήν τη μάχη, γνωρίζοντας εκ των προτέρων ότι είναι χαμένη, επιδιώκοντας ηθική και όχι υλική νίκη, όπως ακριβώς ο Λεωνίδας στις Θερμοπύλες. 
Η άποψη πως η μάχη και το ολοκαύτωμα Μαυροματίου λησμονήθηκαν τυχαία από την επίσημη ιστορία, επειδή τάχα τέτοια γεγονότα ήταν συνηθισμένα εκείνη την εποχή, είναι παντελώς αβάσιμη, παράλογη και ανιστόρητη. Κανένα πολεμικό γεγονός με τέτοιες ηθικές προεκτάσεις, δεν έχει λησμονηθεί από την επίσημη ιστορία! Ούτε ένα! Δεν είναι σε καμιά περίπτωση τυχαίο το γεγονός, σαράντα δύο παλικάρια να πολεμούν με τέτοιο πείσμα, ενάντια σε επτακόσιους πεζούς και καβαλάρηδες οπλισμένους σαν αστακούς Οθωμανούς, να πέφτουν όλοι μέχρι ενός και μάλιστα με τέτοιον φρικτό τρόπο. Ποιο άλλο τέτοιο γεγονός λησμονήθηκε τόσο αλόγιστα από την επίσημη ιστορία; Γι' αυτό είναι δικαιολογημένες και εύλογες οι απορίες όσων έχουν εντρυφήσει έστω και στο ελάχιστο στη μάχη του Μαυροματίου. 
Αλήθεια, γιατί αποσιωπήθηκε αυτή η μάχη;


Δέκα τέσσερα ολόκληρα χρόνια, προσπάθησα να μη πω κακιά κουβέντα, να σταθώ στη μέση, να διατηρήσω την ουδετερότητα του ιστορικού ερευνητή, προσπάθησα ακόμη να δικαιολογήσω κάποιες αποφάσεις του Κωλέττη ως επιβεβλημένες από τις συνθήκες, όμως τόσα χρόνια έρευνας στα Γενικά Αρχεία του Κράτους και σε βιβλία ιστορικά της εποχής, καθώς και τα στοιχεία που αποκόμισα απ' αυτήν την χρόνια έρευνα, νομίζω ότι όχι μόνο μου δίνουν το δικαίωμα, αλλά με αναγκάζουν πια να απαντήσω. Η μάχη του Μαυροματίου αποσιωπήθηκε, γιατί ήθελε να αποσιωπηθεί ο Κωλέττης! Γιατί το γεγονός, δεν έχει μόνο ηθικές αλλά και πολιτικές προεκτάσεις!

Όπως προκύπτει από την έρευνά μου, μεγάλη ευθύνη για την αποδυνάμωση του στρατιωτικού Σώματος Σκουρτανιώτη, άρα και της καταστροφής του από τα Οθωμανικά στρατεύματα του Ομέρ του Ευρίπου, φέρει ο Κωλέττης, αφού μέσα σε τέσσερις μήνες -από το Οκτώβριο του 1824 μέχρι τον Ιανουάριο του 1825- μείωσε με δικές του διαταγές και ευθύνη το στρατιωτικό Σώμα του Σκουρτανιώτη, από 430 που είχε το καλοκαίρι του 1824 σε μόλις 50, χωρίς να δίνει καμία σημασία στις αλλεπάλληλες εκκλήσεις του καπετάνιου για αύξηση της δύναμής του. Και οι εκκλήσεις του ήταν πέρα για πέρα δικαιολογημένες. Γιατί είχε να εποπτεύει μ' αυτούς τους 50 άντρες, μια τεράστια περιοχή που άρχιζε από τον Μαραθώνα, Καπανδρίτι, Κάλαμο, Ωρωπό, Δήλεσι και συνέχιζε στον Αυλώνα, Εύριπο, Χάλια, Ανηφορίτη, Δερβενοχώρια, στρατόπεδο Αέρος στα Γεράνεια όρη, Μέγαρα, Κάζα, Θήβα, όλες τις βόρειες παρυφές του Κιθαιρώνα, μέχρι την Πέτρα Βοιωτίας -για να μη πούμε και για τις εκκλήσεις των προκρίτων Σαλώνων, οι οποίοι τον ζητούσαν απεγνωσμένα και στα Σάλωνα. Η απόφαση λοιπόν του Κωλέττη να αφήσει τον Σκουρτανιώτη μονάχα με 50 άντρες σ' αυτήν την τεράστια και άκρως επικίνδυνη περιοχή, που οθωμανικά στρατεύματα μπορούσαν να κατέβουν ανά πάσα στιγμή από τα Σάλωνα, αλλά που την ταλαιπωρούσαν κυρίως οι καθημερινές σχεδόν έξοδοι στρατευμάτων του Ομέρ πασά του Ευρίπου, με επτακόσιους ή χίλιους πολεμικούς άντρες κάθε φορά, μονάχα εγκληματική και μάλιστα εσκεμμένα εγκληματική μπορεί να χαρακτηριστεί.


Ι. Κωλέττης
Ο Κωλέττης αποφάσισε ξαφνικά το Φθινόπωρο του 1824 να ''μικρύνει'' τον Σκουρτανιώτη. Αργότερα να τον εξοντώσει. Στο πρόσωπο του Σκουρτανιώτη ο Κωλέττης είχε διακρίνει έναν ατίθασο και υπό εκκόλαψη νέο Ανδρούτσο. Στον Β' εμφύλιο στην Πελοπόννησο που έμειναν αρκετές ημέρες μαζί και τον γνώρισε καλύτερα από κοντά, ενισχύθηκε αυτή η άποψή του. Ένα μήνα αργότερα, αμέσως μετά τα γεγονότα της λήξης του εμφυλίου, του μειώνει το στράτευμα σε 50. Το ευχαριστώ που συμμετείχε στον εμφύλιο. Και δε του ξαναδίδει πια μισθούς. Όπως οδήγησε με μαεστρικό τρόπο τον Ανδρούτσο στην αγκαλιά των Τούρκων, ώστε να χαρακτηριστεί προδότης και να τον δολοφονήσει με τις ευλογίες σχεδόν της κοινής γνώμης, έτσι οδηγεί αργά και μεθοδικά τον Σκουρτανιώτη στη στρατιωτική του αποδυνάμωση, στην οικονομική κατάρρευση, στη στρατιωτική και προσωπική του αποκαθήλωση και τέλος ακόμη και στη φυσική του εξόντωση. Για τον Κωλέττη, έπρεπε εκείνη την εποχή να εξαφανιστεί κάθε ίχνος στρατιωτικής απείθειας. Να κοπεί κάθε κεφάλι που ξεχωρίζει. Να ξεμπερδέψει μια για πάντα με το ''γκοβέρνο μιλιτάρε'', με την ευρύτερη έννοια του όρου. Ο άνθρωπος ήταν αδίστακτος και έχω αποδείξεις γι' αυτό. Πιθανότατα να προκάλεσε και ο ίδιος τη μάχη του Μαυροματίου! 
Και δε μιλώ στην τύχη...

Έναν μήνα μόλις πριν το ολοκαύτωμα Μαυροματίου, σε μια σκληρή αντιπαράθεση ανάμεσα στον Αθανάσιο Σκουρτανιώτη και την κυβέρνηση σχετικά με την κατακράτηση από μέρους του των εθνικών εισοδημάτων της περιοχής των Θηβών -ενέργεια από τη μια συνήθης για τους οπλαρχηγούς της εποχής, από την άλλη και ενέργεια απελπισίας αφού δεν μπορούσε να θρέψει το στράτευμά του διαφορετικά μιας και δεν του έδιναν τους μισθούς των αντρών του εδώ και ένα χρόνο- το υπουργείο πολέμου τον προειδοποιεί και τον απειλεί: ''... επειδή αν απειθήσεις ήξευρε καλώς, ότι το υπουργείον χωρίς αναβολήν, θέλει φερθεί προς εσέ διαφορετικώς...εν Ναυπλίω τη 29η Σεπτεμβρίου 1825''. Την ίδια εποχή επίσης, ο Κωλέττης βάζει τον παραστάτη Θηβών Βρυζάκη, να γράψει μια επιστολή-κόλαφο προς την κυβέρνηση εναντίον του Σκουρτανιώτη και να ζητήσει την αντικατάστασή του. Σε μια εποχή που όλοι οι οπλαρχηγοί της Στερεάς και του Μοριά έχουν υποκύψει, που ο Ανδρούτσος ήταν ήδη πέντε μήνες νεκρός, που όλοι οι στρατιωτικοί -ακόμη και ο μεγάλος Κολοκοτρώνης- είχαν προσκυνήσει την κυβέρνηση και ο Καραϊσκάκης εδώ κι ένα χρόνο είναι ευπειθής παρά τη δολοφονία του Ανδρούτσου, γιατί θέλει το ντεσκερέ που του δίνει τα Άγραφα, ο μόνος που σηκώνει κεφάλι -έστω και από απόγνωση- και έρχεται σε αντιπαράθεση μαζί της είναι ο Αθανάσιος Σκουρτανιώτης. Αντιλαμβανόμενος πια την καταστροφική πολιτική που ασκεί πάνω του ο Κωλέττης, αντιδρά. Επισκέπτεται τον έπαρχο Θηβών Αθανάσιο Οικονόμου και έξαλλος βρίζει με πολύ σκληρά λόγια τους ιθύνοντες και την κυβέρνηση. Ο Αθανάσιος Οικονόμου ειδοποιεί φυσικά άμεσα τον προϊστάμενό του έπαρχο Σαλώνων -ειδικά διορισμένο από την κυβέρνηση λίγους μήνες πριν για να συνδράμει στο κυνήγι των αντικυβερνητικών στρατιωτικών και ιδιαίτερα του Ανδρούτσου- Παναγιώτη Λοιδορίκη κι εκείνος με τη σειρά του ενημερώνει το Ναύπλιο...
''...ύβρισε και Δημογέροντες και Έπαρχον και Διοίκησιν με τας πλέον αναιδείς εκφράσεις...''... 
Από εκείνη τη στιγμή κι έπειτα, αποτελεί τελειωτικά ξένο σώμα για την κυβέρνηση. Όχι μόνο είναι απόκληρος, αλλά πρέπει να βγει κιόλας από τη μέση. Αλλιώς θα έδινε το κακό παράδειγμα ξανά στους στρατιωτικούς, που οι πολιτικοί πάλευαν τέσσερα ολόκληρα χρόνια να τους χειραγωγήσουν και επιτέλους το είχαν καταφέρει. Τα εθνικά εισοδήματα των επαρχιών, ανήκαν πια στην κυβέρνηση και όχι στις τοπικές δημογεροντίες όπως γινόταν μέχρι τότε. Η πράξη του Σκουρτανιώτη να κατακρατήσει μέρος των εισοδημάτων της επαρχίας του, για να εξασφαλίσει κάποιους μισθούς των αντρών του -έστω κι αν αυτό αποτελούσε παραδοσιακή συνήθεια μέχρι τότε- θεωρούνταν πια τεράστια πολιτική και οικονομική βλασφημία. Πέρα από αυτό, ο Σκουρτανιώτης εξύβρισε την κυβέρνηση! Ήταν πια απειθής. Εξελισσόταν σε νέο Ανδρούτσο! Έδειχνε το κακό παράδειγμα και έπρεπε να παταχθεί άμεσα και ανελέητα!
Όλα αυτά ένα περίπου μήνα πριν το Μαυρομάτι... 

Νάταν άραγε η ξαφνική και μη αναμενόμενη εμφάνιση των Τούρκων στα ψηλώματα του Μαυροματίου η απάντηση της κυβέρνησης; Να ήταν άραγε η ξαφνική εμφάνισή τους στην Αγια Σωτήρα η πραγματοποίηση της απειλής ''το υπουργείον θέλει φερθεί προς εσέ διαφορετικώς'';;; Ποιος ο ρόλος του αμφιλεγόμενου Δρίτσουλα τελικά σ' αυτήν την υπόθεση; Γιατί αν το δούμε με ψυχρή εντελώς ματιά, αυτός ήταν που πήρε τους Τούρκους από τον κάμπο ενώ όδευαν προς τη Λειβαδιά και τους έφερε πάλι πίσω και καταπάνω στον Σκουρτανιώτη! Αυτός ήταν που επέμενε τόσο έντονα να παραμείνει και να δώσει μάχη. Αυτός ήταν που επέμενε πως οι Τούρκοι ήταν μονάχα διακόσιοι, ενώ ήταν επτακόσιοι!

Γιάννης Δρίτσουλας

Και για να πάω ακόμη πιο πέρα. Ποιος ήταν ο ρόλος του Γκούρα -που δε βρισκόταν πολύ μακριά από το Μαυρομάτι εκείνες τις ημέρες, αλλά κάπου ανάμεσα στα Σάλωνα και τη Δομβραίνα και είχε  υπό την σκέπη του -από τις αρχές Μαρτίου του 1825- το άλλοτε κακό ορφανό του Ανδρούτσου, Γιάννη Δρίτσουλα; Μήπως δεν ήταν ο Γκούρας το μακρύ χέρι, ο εντολοδόχος και ο εκτελεστής όλης της βρώμικης δουλειάς του Κωλέττη;; Όσο για τα κροκοδείλια δάκρυα στην επιστολή του προς την κυβέρνηση για τη μάχη του Μαυροματίου ''...συμβάν ανέλπιστον και λυπηρότατον...'' τα έχουμε ξαναδεί αυτά τα δάκρυα στις επίσημες επιστολές του για τον θάνατο του Ανδρούτσου, ενώ είχε διατάξει ο ίδιος αυτόν τον θάνατο. Ο Γκούρας ακόμη κι αν συμπαθούσε τον Σκουρτανιώτη, δε θα δίσταζε να εκτελέσει διαταγή του Κωλέττη. Ήταν το σπαθί και ο εκτελεστής των εντολών της κυβέρνησης. Ακόμη και των βρώμικων εντολών. Τίποτα προσωπικό, δουλειά ήταν. Τόσο σκληρά, επώδυνα και αντιφατικά ήταν τα πράγματα και οι σχέσεις μεταξύ των πολεμιστών, σ' αυτήν την αιματοβαμμένη επανάσταση.
Και ακόμη, ποιος ήταν ο ρόλος του ουρανοκατέβατου στη μάχη Μαυροματίου Αναστάση Λεβεντάκη, που ο Στάθης Κατσικογιάννης, ο εξ' απορρήτων υπαρχηγός και το alter ego του Γκούρα, τον συστήνει λίγους μήνες πριν στον Κωλέττη για να τον χρησιμοποιήσει όπως θέλει και να του κάνει ''τα θελήματα'';... ''... ...αυτού έρχεται ο εξάδελφός μου αναστάσης λεβεντάκης ο οποίος είναι άξιος .......................... διωρίζοντάς τον όπου αγαπάτε και κοντά οπού θέλει σας χρησιμεύση...''

Όμως, μήπως αδικούμε τον Κωλέττη; Μήπως του έχουμε προσάψει άδικα τον τίτλο του ''μεγάλου αδελφού'', του αδίστακτου ραδιούργου και του εντολέα δολοφονιών; Ήταν πράγματι έτσι ή μήπως είναι θύμα μιας παράλογης συνωμοσιολαγνείας; Έχουμε αποδείξεις ότι πράγματι διέταζε δολοφονίες ή είναι όλα μονάχα εικασίες;
Κατά τη διάρκεια της επανάστασης, οι βρώμικες εντολές, δίδονταν ''στοματικώς''. Δηλαδή προφορικά, με ειδικούς και πολύ έμπιστους απεσταλμένους, για να μην αφήνουν ίχνη και να μην υπάρχουν αποδείξεις. Έτσι, είναι πολύ δύσκολο να βρούμε σήμερα αποδείξεις βρώμικων εντολών και συνήθως τα συμπεράσματα τα βγάζουμε μετέπειτα, από τη λογική εξήγηση των περιστατικών και γεγονότων.
Ωστόσο, η αφέλεια του Στάθη Κατσικογιάννη τον Φεβρουάριο του 1825, μας έχει δώσει ένα μοναδικό ντοκουμέντο για το ποιόν του ανδρός Ιωάννου Κωλέττη. Το έγγραφο, το βρήκα στα ΓΑΚ και απ' όσο ξέρω τουλάχιστον, παρουσιάζεται για πρώτη φορά σήμερα.
Βρισκόμαστε στον Φεβρουάριο του 1825. Ο Β' εμφύλιος έχει τελειώσει, ο Κολοκοτρώνης και οι υπόλοιποι αντίπαλοι του Κωλέττη είναι σε φυλακή στην Ύδρα και η κυβέρνηση είναι ελεύθερη πια να στρέψει ολοκληρωτικά την προσοχή της στον επόμενο κίνδυνο γι' αυτήν, που ακούει στο όνομα Οδυσσέας Ανδρούτσος. Η κυβέρνηση έχει δώσει εντολή στον Γιάννη Γκούρα να συνάξει στρατεύματα και να κινηθεί εναντίον του. Όμως παράλληλα με αυτά, ο Γκούρας στέλνει τον έμπιστό του Στάθη Κατσικογιάννη στην Πελοπόννησο να συναντηθεί με τον Κωλέττη και να λάβει περαιτέρω ή κρυφές εντολές. Ο Στάθης Κατσικογιάννης από την Τριπολιτσά, αμέσως μετά τη συνάντηση με τον Κωλέττη, στέλνει μια επιστολή σε κάποιον καπετάν Αναστάση από την Πέρα Χώρα της Κορίνθου, όπου του μεταφέρει επ' ακριβώς το σχέδιο του Κωλέττη. Παρακαλώ, διαβάστε με προσοχή...

αδελφέ μου καπετάν αναστάση αδελφικώς ασπάζομαι

''............ λοιπόν εγώ ομίλησα με τον εκλαμπρότατον κύριον κολέττην .................. αυτά όμως μας είπεν, ότι άμα οπού λάβεις το παρόν μου να κάμης όσους ανθρώπους ημπορέσης τριάντα σαράντα πενήντα και να περάσης πέρα αμέσως και να πας στον δυσσέα να γραφθής κοντά του και διά λουφέδες μη παρακάνης τζεφάδες (παζάρια) όσα σου δώσει ας σου δώσει, και όταν λάβης τον καιρόν σκότωσέ τον.........'' (!!!!)

Να που δεν ήμαστε λοιπόν συνωμοσιολάγνοι. Ίσως είναι το μοναδικό γραπτό ντοκουμέντο μέσα στον ωκεανό των εγγράφων των Γενικών Αρχείων του Κράτους, οπού ενοχοποιεί απροκάλυπτα τον Κωλέττη για σαφή εντολή δολοφονίας του Ανδρούτσου από Έλληνες και μάλιστα με πανούργο σχέδιο. Να γραφεί ο καπετάν Αναστάσης με τους άντρες του  ως φίλος στη δύναμη του Ανδρούτσου και μόλις βρει την ευκαιρία να τον σκοτώσει πισώπλατα! Στο ίδιο γράμμα ο Στάθης Κατσικογιάννης, διευκρινίζει πως η διοίκηση μετά απ' αυτό θα τον κάνει στρατηγό!

''... και η διοίκησις θέλει σε τιμήση καθώς πρέπει οπού να σε κάμη και στρατηγόν, σε κουβεντιάζει και ο παπάς στοματικά...''

Να και το ''στοματικά'' που λέγαμε. Ο Στάθης Κατσικογιάννης μέσα στην αφέλειά του έγραψε όλα αυτά, ενώ μπορούσε να τα μεταφέρει προφορικά στον καπετάν Αναστάση ο απεσταλμένος παπάς,  η επιστολή που απευθυνόταν στον καπετάν Αναστάση ως διά μαγείας σώθηκε και έτσι μας χαρίστηκε μια πολύτιμη και τρανή απόδειξη που φωτίζει τη μεγάλη αλήθεια της εποχής. Ο Κωλέττης όντως διέταζε δολοφονίες Ελλήνων και τα έμπιστα εκτελεστικά του όργανα, ήταν ο Γκούρας και ο Στάθης Κατσικογιάννης. Και δυστυχώς ο Σκουρτανιώτης τον Αύγουστο και το Φθινόπωρο του 1825, όταν αποφασίζει να σηκώσει μπαϊράκι εναντίον της κυβέρνησης, ήταν παγιδευμένος σ' αυτό το επικίνδυνο δολοφονικό τρίγωνο.
Υπάρχει και ένα πολύ περίεργο γράμμα του Στάθη Κατζικογιάννη, τρεις περίπου μήνες αργότερα από την καταστροφή του Μαυροματίου... ''Εκλαμπρότατε ...... είδον δε, ότι να μην έχω καμμίαν αμφιβολίαν διότι τα πράγματα θέλουν γίνει καθώς διά στόματος ομιλήσαμεν, πρέπει καθώς και άλλοτε να μην αθετήσης τας όσας ομιλίας εκάμαμεν και τα όσα με υπεσχέθης. Έως τώρα υπέμεινα ουκ ολίγον αλλά δεν είδον κανέν από τα όσα ομιλίσαμεν. τα της εκλαμπρότης σου εκτέλεσες κατά τον σκοπόν σου. εμέ δεν με ενθυμήθης. έχω όμως χρηστάς ελπίδας ότι δεν θέλεις αθετήση τας υποσχέσεις σου......... θέλει σας ομιλήση και ο άνθρωπός μου στοματικώς περί πάντων
8 φεβρουαριου 1826 από χώστια/ο ειλικρινής σας φίλος στάθης κατζικογιάννης'' Τι άραγε έχουν μιλήσει στοματικώς και κρυφά ο Κωλέττης με τον Στάθη Κατζικογιάννη;; Η υπόθεση του Ανδρούτσου είναι πολύ μακρινή πια και ο Κατσικογιάννης δεν είχε καμία συνέργεια στον θάνατό του στην Ακρόπολη. Ποια λοιπόν είναι η υπόσχεση που δεν πρέπει να αθετήσει ο Κωλέττης και για ποια ''εκδούλευση'' είναι ανταμοιβή αυτή η υπόσχεση; Τι είναι αυτά που ο Κωλέττης έκανε ''κατά τον σκοπόν του'' και δε θυμήθηκε ακόμη τον Κατζικογιάννη; Γιατί όλα αυτά ακούγονται σαν επικαλυμμένη, ευγενική απειλή ανθρώπου που έχει ράμματα για τη γούνα του άλλου και γνωρίζει πράγματα που τον ενοχοποιούν; Γιατί δεν τα γράφει φανερά στο χαρτί ο Κατσικογιάννης; Και γιατί στέλνει έμπιστο άνθρωπο να μιλήσει στοματικά; Για ποιο ανίερο έργο θέλει να πληρωθεί; Ποια είναι η σχέση του Στάθη Κατζικογιάννη με τον... Δρίτσουλα;;;; Μα σ' αυτόν προσέπεσε ο Δρίτσουλας όταν ο αρχηγός του ο Ανδρούτσος άρχισε να χάνει το παιχνίδι... ''Προχθές μου ήρθε και ο Δρίτσουλας...'' γράφει στην κυβέρνηση ο Κατσικογιάννης. Κωλέττης, Κατζικογιάννης, Δρίτσουλας, Λεβεντάκης. Μήπως ενώνουμε σιγά σιγά τα κομμάτια μιας από τις πιο σκοτεινές μάχες της ελληνικής επανάστασης;

Ο ύποπτος ρόλος του Δρίτσουλα άλλωστε, δεν έχει περάσει απαρατήρητος ούτε από τον Αντώνη Α. Βασιλείου. Στο βιβλίο του ''Δέκα ανέκδοτες επιστολές του Οδ. Ανδρούτσου στον Γεωργάκη Παγώνα'' γράφει...

''... Τα γεγονότα τούτα είναι κατοπινά, 26 Οκτωβρίου 1825, αλλά δε θα τ’ ανέφερα εάν μέσα σ’ αυτά δεν ήταν μπλεγμένο τ’ όνομα ενός Δρίτσουλα, από τα πρωτοπαλήκαρα του Ανδρούτσου, που ξαφνικά βρίσκεται ν’ ακολουθεί τον Σκουρτανιώτη στο Μαυρομάτι.
Στις 14 του Μάρτη έφθασε κι ο Γκούρας στη Λειβαδιά. Άγνωστο με τι τρόπο κατάφερε τους καπεταναίους Τρίτσουλα, Γιάννη Παππά και Μαριωτίνη ν’ αφήσουν τον αρχηγό τους Οδυσσέα (ο τρόπος σε μένα τουλάχιστον είναι γνωστός πια, αφού έχω βρει στα ΓΑΚ το αντίστοιχο έγγραφο)
Έγινε κυβερνητικός λοιπόν ο Τρίτσουλας ή Δρίτσουλας, για να συνεχίση το προδοτικό του έργο εναντίον όλων όσων παρέμειναν πιστοί στον Αρχηγό και μεταξύ αυτών ήταν και ο Σκουρτανιώτης (στο συγκεκριμένο λανθάνει ο Βασιλείου, από τα μέχρι τώρα στοιχεία δεν προκύπτει από πουθενά πως ο Σκουρτανιώτης είχε ιδιαίτερες σχέσεις με τον Ανδρούτσο, ή πως τον θεωρούσε αρχηγό. Από την πλευρά του δεν ήθελε καν να είναι απειθής απέναντι στην κυβέρνηση, απλά αντέδρασε και σήκωσε κεφάλι όταν συνειδητοποίησε πως το ''μπλέξιμό'' του με την κυβέρνηση και τον Κωλέττη, τον είχαν οδηγήσει μέσα σε ενάμισι χρόνο, στον οικονομικό και στρατιωτικό του αφανισμό) Γράφει ο ιστορικός των Θηβών, ότι «ο Δρίτσουλας αντέστη, θερμώς παρακαλών τον Σκουρτανιώτη να μη φύγωσι και βεβαιών αυτόν ότι δε θα είναι περισσότεροι των 150-200, οι μέλλοντες να επιτεθούν κατ’ αυτών Τούρκοι. Τώρα πώς ο Δρίτσουλας βρέθηκε ανάμεσα στους σκοτωμένους της Εκκλησίας, είναι άλλο ζήτημα, ας το βρη ο ιστορικός... ''

Νάταν λοιπόν ο άτυχος και στοχοποιημένος οπλαρχηγός Αθανάσιος Σκουρτανιώτης, το τελευταίο θύμα αυτού του κύκλου βίας και αίματος που είχε αρχίσει ο Κωλέττης με το ανήλεο κυνήγι των ''ιδιαίτερων'' στρατιωτικών, τη δολοφονία του Πάνου Κολοκοτρώνη, τις φυλακίσεις τόσων Πελοποννήσιων αρχηγών και αυτού ακόμη του Κολοκοτρώνη μέχρι την άνανδρη δολοφονία του Ανδρούτσου στην Ακρόπολη; Μήπως έξι μήνες πριν, η κυβέρνηση δεν είχε φυλακίσει στο Ναύπλιο τον αδερφό του Αθανασίου Σκουρτανιώτη, Γεώργιο, μαζί με τον έμπιστο ιερέα και ξάδελφό τους παπαθανάση από το Δερβενοσάλεσι (σημερινή Πύλη), κατηγορώντας τους πως βρίσκονταν σε μυστικές συνεννοήσεις με τον Ανδρούτσο;;; Ναι, υπάρχουν βάσιμες υποψίες προδοσίας στο Μαυρομάτι, προδοσία για την οποία μιλά απερίφραστα και ο ίδιος ο Μακρυγιάννης στα απομνημονεύματά του...''...και τον γενναῖον ἀγωνιστῆ Σκουρτανιώτη τον Θανάση με σαράντα ἀνθρώπους ποιος τον πρόδωσε εἰς τους Τούρκους και τους κάψαν ὅλους σε μίαν ἐκκλησιά;''.

Όσο κι αν προσπαθούμε λοιπόν να αποστρέψουμε τα μάτια από την αλήθεια, όσο κι αν προσπαθούμε να πιστέψουμε πως όλα είναι καλά, να αγνοήσουμε ακόμη και τον Μακρυγιάννη, όσο κι αν επιμένουμε να βλέπουμε στη μάχη του Μαυροματίου μονάχα την εθνική της πλευρά και να την αναλύουμε ως μια περήφανη και περίφημη μάχη ανάμεσα  σε Έλληνες και Οθωμανούς, τελικά δεν είναι μόνο αυτό. Τα κρίσιμα ερωτήματα αυτής της μάχης και οι εμφανέστατες γύρω μας ενδείξεις πάντα θα κραυγάζουν, πάντα θα στρέφουν το πρόσωπό μας μέχρι να δούμε την πραγματική της διάσταση. Ο Κωλέττης πρόσφερε ως Ιφιγένειες τον Σκουρτανιώτη και τους άντρες του στα σπαθιά και τη φωτιά του Ομέρ, για να ξεμπερδεύει και με το τελευταίο στρατιωτικό οχυρό αντίστασης απέναντι στη κυβερνητική εξουσία, για να εξαφανίσει και το τελευταίο ίχνος στρατιωτικής απείθειας και κατ' επέκταση να αφανίσει μια για πάντα τον παλαιό κόσμο των κοινών και να γεννήσει έναν άλλον. Αυτόν της ολιγαρχίας μιας μικρής δράκας πολιτικών, που θα είχαν ξεμπερδέψει μια για πάντα με τους στρατιωτικούς και θα αλώνιζαν ασύδοτοι στο νέο συγκεντρωτικό κράτος.

Η βαριά σκιά του τα επόμενα είκοσι περίπου χρόνια ενεργού συμμετοχής στις κυβερνήσεις του νεοσύστατου ελληνικού κράτους, επηρέασε τους πρώτους ιστορικούς, ώστε να τηρήσουν σιγή για το ηχηρότατο κατά άλλα ολοκαύτωμα Μαυροματίου και να αποκρύψουν τις μεγάλες ευθύνες του πανίσχυρου τότε πολιτικού ανδρός. Έτσι, το όνομα ''Σκουρτανιώτης'' μπήκε σε περίεργη καραντίνα και η συγκεκριμένη μάχη στον πάγο. Οι επόμενοι ιστορικοί, ακολουθώντας την εύκολη οδό να στηρίζονται μονάχα στους προηγούμενους χωρίς να πραγματοποιούν σχεδόν ποτέ καμία πρωτογενή έρευνα, συνέχισαν άθελά τους την εγκληματική αποσιώπηση. Έτσι η μάχη Μαυροματίου για πολλά χρόνια παρέμενε ένα τοπικό μονάχα θέμα που αφορούσε ελάχιστους παράγοντες των Θηβών, του Μαυροματίου, των Σκούρτων ή κάποιους απόγονους του καπετάνιου στις Μουσταφάδες. Ή ασχολήθηκαν μαζί της μονάχα περιφερειακοί ιστορικοί ερευνητές, όπως ο Τσεβάς. Τα τελευταία χρόνια μάλιστα κινδύνεψε να λησμονηθεί παντελώς, αυτό το πολεμικό γεγονός, που όμως δεν πέρασε απαρατήρητο στην εποχή του. Έχουμε αποδείξεις, πως το ολοκαύτωμα Σκουρτανιώτη δημιούργησε ψιθύρους, αντιδράσεις και τριγμούς στην κυβέρνηση, οι οποίες όμως δεν ξεπέρασαν τους τέσσερις τοίχους του υπουργείου πολέμου ή τους διαδρόμους της τότε Βουλής στο Ναύπλιο. Απεκρύβησαν γρήγορα και δεν πήραν μεγάλες διαστάσεις. Μονάχα κάποιες διαταγές που αντέδρασαν πεισματικά στη θέληση του Κωλέττη τότε και μάλιστα ακύρωσαν δικές του διαταγές για το θέμα του αντικαταστάτη του Σκουρτανιώτη, μαρτυρούν πόσο είχαν οργιστεί μαζί του κάποιοι μέσα από την κυβέρνηση εκείνη την εποχή, για τον χειρισμό συνολικά της ''υπόθεσης Σκουρτανιώτη''.
Αυτή η περίεργη και χρόνια αποσιώπηση λοιπόν της μάχης του Μαυροματίου, μόνο ως ένδειξη ή ακόμη και απόδειξη ενοχής μπορεί να εκληφθεί.

Το ολοκαύτωμα Μαυροματίου δεν είναι καθόλου ένα τυχαίο γεγονός, δεν είναι απλά άλλη μια χαμένη και καταστροφική μάχη όπως νομίζαμε μέχρι σήμερα, αλλά το εκκωφαντικό τέλος ενός ιδιαίτερου εμφυλίου πολέμου. Στη μάχη του Μαυροματίου συμπυκνώνονται τα ιερά και τα ανίερα, το φως και το σκοτάδι, όλες οι αντιφάσεις της επανάστασης του 1821. Ο Σκουρτανιώτης με τους άντρες του, δεν είναι μόνο οι ήρωες ενός εθνικοαπελευθερωτικού πολέμου, δεν είναι μόνο οι σκληροί στρατιώτες που πολέμησαν λυσσαλέα έναντι υπέρτερων εχθρών και έδωσαν τη ζωή τους σε μια ''θερμοπυλική'' μάχη, αλλά και τα τελευταία θύματα της θανατηφόρας διαμάχης μεταξύ πολιτικών και στρατιωτικών, διαμάχη που έχει αρχίσει από την Άνοιξη του 1822 με κύριο σταθμό και αφετηρία τις δολοφονίες του Νούτσου και Παλάσκα.
Παρεμπιπτόντως, ο Δρίτσουλας ήταν καθοριστικός συμμέτοχος και στις δολοφονίες του Νούτσου και του Παλάσκα, αλλά και στο ολοκαύτωμα του Μαυροματίου. Και στην αρχή δηλαδή, αλλά και στο τέλος αυτού του ιδιαίτερου εμφυλίου, που συνυπάρχει παράλληλα -άλλοτε ορατά, άλλοτε αδιόρατα- με τους άλλους δύο γνωστούς εμφυλίους. Ο Σκουρτανιώτης είναι ο τελευταίος στρατιωτικός που υψώνει έστω και τη τελευταία στιγμή, το ανάστημά του απέναντι στην κυβέρνηση. Μετά το Μαυρομάτι, δεν υπάρχει κανείς άτακτος οπλαρχηγός να σταθεί ορθός απέναντι στους πολιτικούς. Όλοι έχουν υποκύψει. Μεσολογγίτες και Σουλιώτες. Στερεοελλαδίτες και Πελοποννήσιοι. Βεΐκοι και Τζαβελαίοι. Ίσκοι και Καραϊσκοι. Μποτσαραίοι και Γιολτάσηδες. Ράγκοι και Ρούκηδες. Κολοκοτρωναίοι και Νοταράδες. Ζαϊμηδες και Σισίνηδες. Όλοι έχουν γονατίσει και φιλούν την άκρη της φουστανέλας του Κωλέττη και το γαντοφορεμένο χέρι του Μαυροκορδάτου. Οι πολιτικοί με τα δάνεια και τα χρήματα, ισοπέδωσαν εντελώς ''το γκοβέρνο μιλιτάρε'' μαζί με τον κόσμο που αυτό κουβαλούσε μέσα του.

Μετά το Μαυρομάτι, οδεύουμε οριστικά προς μια συγκεντρωτική εξουσία στο υπό σύσταση κράτος και η Ελλάδα προσανατολίζεται προς το πολιτικό πρότυπο που το κέντρο απορροφά όλες τις εξουσίες και τις οικονομικές απολαβές από τα διάφορα τμήματά του. Τα εθνικά εισοδήματα των επαρχιών συγκεντρώνονται πια προς το κέντρο, στα χέρια των ολίγων της εξουσίας και αυτοί έχουν το δικαίωμα και τη δύναμη να τα κατανείμουν όπως και όπου θέλουν. Πολλές φορές, χωρίς να δίνουν λογαριασμό σε κανέναν. Από το Μαυρομάτι και πέρα, οι οπλαρχηγοί χάνουν εντελώς την όποια ανεξαρτησία τους. Κανείς απ' αυτούς δεν έχει δικαίωμα να τρέφεται από τα εισοδήματα της επαρχίας του και τις τοπικές δημογεροντίες, εκτός κι αν το επιτρέψει η κεντρική κυβέρνηση. Οι επαρχίες χάνουν τη μέχρι πρότινος δύναμή τους, παύουν να είναι αυτόνομες οντότητες Κοινών που διατηρούν έναν αξιοπρόσεκτο βαθμό αυτοδιάθεσης και οι οποίες λύνουν μόνες τα προβλήματά τους -τρόπος που είχε κάνει πολλές απ' αυτές να μεγαλουργήσουν ακόμη και μέσα στην Τουρκοκρατία- και μετατρέπονται σε αδύναμα γυμνά πουλιά,  που περιμένουν με ανοιχτό το στόμα την τροφή και όλες τις αποφάσεις από το κέντρο-μητέρα. Το ολοκαύτωμα Σκουρτανιώτη στο Μαυρομάτι, είναι ο μεγάλος σταθμός που διαχωρίζει τον παλαιό κόσμο της αποκεντρωμένης εξουσίας και των Κοινών, με το σύγχρονο κεντρικό κράτος. Από μια ''δημοκρατία επαρχιών'' σχεδόν στα αρχαία πρότυπα του κράτους-πόλη, όπου οι Έλληνες συγκρότησαν αργά και μεθοδικά κάτω από τον Οθωμανικό ζυγό και την οποία διατήρησαν μέχρι την επανάσταση, οδεύουμε προς το πρότυπο μιας συγκεντρωτικής ολιγαρχίας που θα κατέχει την εξουσία και θα βρίσκεται πια υπό την άμεση επήρεια διαφόρων κέντρων της Δύσης, ώστε να ελέγχουν εύκολα και να κατευθύνουν σύμφωνα με τη θέλησή τους το νέο κράτος. 

Από αυτήν την πλευρά πρέπει να δει η ιστορία τον Σκουρτανιώτη. Γιατί ο θάνατός του οριοθετεί το τέλος των Κοινών. Και είμαι σίγουρος πως αν τον δει έτσι, το ολοκαύτωμα Μαυροματίου θα αποκτήσει την αξία και τη σημασία που πραγματικά του αναλογεί, σε αντίθεση με την αποσιώπηση και τη λησμονιά που επιδίωξε και επέβαλλε ο Κωλέττης και σχεδόν διακόσια χρόνια τώρα, το κατάφερε. Και το οφείλει αυτό η ιστορία στον Σκουρτανιώτη. Αν ο Κωλέττης τον εξόντωσε φυσικά και προσπάθησε να εξαφανίσει τη μνήμη του, η ίδια έχει υποχρέωση να αποκαταστήσει ένα πέρα για πέρα αδικημένο ολοκαύτωμα και να διασώσει αυτή τη μνήμη για πολλούς και ουσιώδεις λόγους.
Στο κάτω κάτω, το Μαυρομάτι είναι ένας μεγάλος ιστορικός σταθμός, που δυστυχώς ελάχιστοι μέχρι σήμερα έχουν εντοπίσει και ο Αθανάσιος Σκουρτανιώτης ο τελευταίος μετά τον Οδυσσέα, του ''γκοβέρνο μιλιτάρε''...

Γιώργος Πύργαρης



*Για όλα τα παραπάνω, υπάρχουν φυσικά και τα ανάλογα έγγραφα και παραστατικά από τα Γενικά Αρχεία του Κράτους. Απλά δεν επιθυμώ να τα παρουσιάσω από τώρα. Θα παρουσιαστούν όμως σε βιβλίο που ετοιμάζω για τον Σκουρτανιώτη και το ολοκαύτωμα Μαυροματίου.

Δεν υπάρχουν σχόλια: