Παρασκευή 12 Νοεμβρίου 2021
Τρίτη 9 Νοεμβρίου 2021
Η πιο συγκινητική στιγμή της εκδήλωσης στο Μαυροματι
Κατάθεση στεφάνου από απογόνους του οπλαρχηγού Αθ. Σκουρτανιώτη
Η εκδήλωση Μνήμης και Τιμής για τους Ηρωικά πεσόντες του Ολοκαυτώματος του Μαυρομματίου, είχε και μια ιδιαίτερα συγκινητική στιγμή όταν κατέθεσαν στεφάνι οι απόγονοι του οπλαρχηγού...
Ο ηλικιωμένος κύριος δεξιά, είναι ο Ευάγγελος Σκουρτανιώτης, κατάγεται κατ' ευθείαν από τον οπλαρχηγό Αθανάσιο Σκουρτανιώτη (από τον μοναδικό γιο που άφησε ο καπετάνιος τον Ιωάννη, ο οποίος εγκαταστάθηκε τελικά στις Μουσταφάδες (σημερινή Καλλιθέα) γύρω στα 1845. Ο άλλος κύριος αριστερά, ο πιο νέος με το μακρύ μαλλί, είναι ο Γεώργιος Σκουρτανιώτης από την Αιδηψό. Κατάγεται από τον αδελφό του καπετάν Θανάση, Μιχάλη Σκουρτανιώτη που ο καπετάνιος τελευταία στιγμή για να τον σώσει, τον έστειλε ως αγγελιοφόρο για να φέρει βοήθεια. Έτσι ο Μιχάλης σώθηκε και με το τέλος της Επανάστασης πήγε στην Αιδηψό όπου άνθισε σόι Σκουρτανιωταίικο. Αν η απόφαση του καπετάνιου στις 03-11-1825 (που πάρθηκε μέσα σε δευτερόλεπτα) ήταν διαφορετική, ο Μιχάλης θα πέθαινε κι αυτός στο Μαυρομμάτι, δε θα είχε αφήσει απογόνους και ο κύριος που κατέθεσε στεφάνι σήμερα, δε θα υπήρχε. Αυτά είναι τα μαγικά της ιστορίας που αποδεικνύουν πως είμαστε όλοι στενά συνδεδεμένοι με αυτήν...

Δευτέρα 8 Νοεμβρίου 2021
Α μέρος - Η ομιλία του Γιώργου Πύργαρη στο Μαυρομάτι 7 Νοεμβρίου 2021
7 Νοεμβρίου 2021
Μαυρομάτι Θηβών
Αγια Σωτήρα
Βίντεο 3:
Κυριακή 7 Νοεμβρίου 2021
Τιμήθηκαν οι ήρωες της μάχης του Μαυροματίου
Σήμερα, μετα από 5Ο χρόνια, μία λαμπρή εκδήλωση ΤΙΜΗΣ και ΜΝΗΜΗΣ πραγματοποιήθηκε από την Πρωτοβουλία Πολιτών Βοιωτίας στην εκκλησία της Αγιά Σωτήρας, εις μνήμην των ηρωικά πεσόντων του Ολοκαυτώματος του Μαυρομματίου.
Τελέστηκε επιμνημόσυνη δέηση από τον πάτερ Κωνσταντίνο τον ιερέα Μαυροματίου. Αμέσως μετά, τα παιδιά του συλλόγου απήγγειλαν ποιήματα και ειδικότερα το ποίημα του Σάββα Καρασάβα για τον Αθανάσιο Σκουρτανιωτη. Ακολούθησαν λόγοι από τον πατήρ Κωνσταντίνο, τον πρόεδρο της Πρωτοβουλίας Πολιτών Βοιωτίας κ. Δημ. Κολοβελώνη και αφήγηση του βίου του οπλαρχηγού ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ ΣΚΟΥΡΤΑΝΙΩΤΗ από τον απόγονό του και συγγραφέα-ερευνητη κ.Γεώργιο Πύργαρη.
Ακολούθησε η κατάθεση στεφάνων από τους απογόνους του Οπλαρχηγού κ. Ευαγγ. Σκουρτανιώτη από Καλλιθέα Θηβών και Γεωργ. Σκουρτανιώτη από Αιδηψό, στεφάνι από τον σύλλογο "Πρωτοβουλία Πολιτών Βοιωτίας" και την περιφερειακή σύμβουλο κα.Βασιλικη Κοροπούλη-Κατσιμιχα.
Η τελετή ολοκληρώθηκε με τον Εθνικό Ύμνο.
ΑΘΑΝΑΤΟΙ!!
(Ο σύλλογος "Πρωτοβουλία Πολιτών Βοιωτών" ευχαριστεί θερμά τον κ.Νικόλαο Σπανό για τις παραδοσιακές στολές της προσωπικής του συλλογής που παραχώρησε δωρεάν, όπως και το ανθοπωλείο του κ.Θεοδώρου Δράκου).
Πέμπτη 30 Σεπτεμβρίου 2021
Ο εκδότης της εφημερίδας των Αθηνών, Γεώργιος Ψύλλας για τον θάνατο του Αθανασίου Σκουρτανιώτη
ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΑΘΗΝΩΝ
ΤΕΤΡΑΔΗ 11
ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 1825
Την περασμένην
Παρασκευήν μας έφερον εδώ την πικρήν είδησιν, ότι εις το Μαυρομάτι χωρίον των
Θηβών, έκλεισαν οι Τούρκοι της Ευρίπου (έως 600 τον αριθμόν), εις μίαν
εκκλησίαν και ύστερον έκαυσαν εκεί μέσα τον Αντιστράτηγον Αθανάσιον
Σκουρτανιώτην με 35-40 παλληκάρια.
Αυτός ο καλός
άνθρωπος, ο οποίος δεν έπαυσεν από την αρχήν του πολέμου να φυλάττη ωσάν καλόν
λαγωνικόν τους δρόμους της Ευρίπου, και πάντοτε να σκοτώνη, ή να πιάνη
Τούρκους, ακούωντας την απερασμένη εβδομάδα, ότι είχον εύγη προς το μέρος της
Θήβας, επήρε τα παλληκάρια του, και επήγε να πιάση κανένα δυνατό μέρος, όθεν
έμελλαν να περάσουν. Βλέποντες όμως εις το χωρίον Μαυρομάτι ολίγους Τούρκους
στην αρχή, κατέβη κάτω να τους κτυπήση, και εκεί τον επλάκωσαν όλοι. Αυτός
έπιασε την μάνδραν μίας εκκλησίας, και
εκείθεν τους επολέμησεν αρκετήν ώραν. Ως το τέλος δεν ημπόρεσε να βασταχθή εις
την μάνδραν, και εμβήκαν εις την εκκλησίαν, αλλά μην έχωντας τα αναγκαία
σύνεργα διά να ανοίξουν από την εκκλησίαν πολεμίστραις, οι Τούρκοι απ’ έξω
άνοιξαν από πάνω την εκκλησίαν, και ρίχνωντας μέσα φωτιάν τους έκαυσαν.
Εκάησαν αλλά δεν
επαραδόθησαν. Τούτο φθάνη μόνον, διά να γνωρίση κανείς τι παλληκάρια ήτον.
Κρίμα μόνο οπού εχάθησαν άδικα των αδίκων! Η παλληκαριά τους ήθελεν ήτον εις
την Πατρίδα πολλά ωφελιμώτερη, αν την εμεταχειρίζοντο, όχι κατά το κλέφτικον,
αλλά ενωμένοι μαζή με τα μεγάλα σώματα, και όσον τούτο δεν γένη, ποτέ δεν θα
παύσουν οι Τούρκοι να μας καταπατούν τους τόπους, και να μας τζακίζουν έναν
έναν. Ηξεύρω πως αυτόν τον τρόπον πολέμου τον επαίνεσαν και πολλοί Ευρωπαίοι (ο
Κολονέλος Στανόπ έλεγεν, ότι καλλήτερον τρόπον πολέμου οι Έλληνες δεν
ημπορούσαν να μεαχειρισθούν εναντίον των εχθρών τους, παρά τούτον τον οποίον
εμεταχειρίσθησαν έως τώρα, τον οποίον αυτός έλεγεν εκκεντρικόν! Αλλά ηξεύρομεν
πολλά καλά, πόσον επροσπάθησεν εις την Συνέλευσην των Σαλώνων να στερεώση
μεταξύ των καπετανέων της Ανατολικής και Δυτικής Ελλάδος το να ενεργούν
συμφώνως και με προμελέτην τα πολεμικά τους επιχειρήματα). Όμως ποτές να κάμνη
πας ένας καπετάνιος ό, τι θέλει, να στέκη όπου θέλει, και όταν θέλει -εμείς εξ’
αρχης χάσαμεν και ακολουθούμεν να χάνωμεν, επειδή όταν ένας καπετάνιος
εθυσιάζετο, ο άλλος από το βουνό έκαμνε χάζι! Τούτο ταις περισσότεραις φοραίς
δεν εγίνετο από κακίαν, αλλά επειδή δεν είχαν προτήτερα μαζή καμωμένον κανένα
σχέδιον, μήτε ο ένας έπιανεν την δουλειάν με γνώσιν, μήτε ο άλλος ύστερα ήξευρε
πώς να τον βοηθήση.
Αυτά δεν λέγωνται
προς κατηγορίαν του Σκουρτανιώτη και των καλών παλληκαρίων του. εκείνοι με τον
θάνατόν τους εκαθάρισαν και ταις αμαρτίαις τους. Λέγονται διά ημάς τους
ζωντανούς, οπού πρέπει να συλλογιζώμασθε, διά όσαν πράγματα βλέπομεν να
γίνωνται εις τούτον τον κόσμον.
Γ. Ψύλλας
Σάββατο 27 Μαρτίου 2021
Θανάσης κάνει πόλεμο!
Οι πέρδικες της Ρούμελης και του Μoριά τ' αηδόνια
γοργά γοργά εκκίνησαν, να παν στο Μαυρομάτι
ακουρνιαχτός και σύγνεφο, πέταλα βγάνουν σπίθες
σαν τα σβαρνίζουν τ' άλογα στης εκκλησιάς τη μάντρα
Πέφτουν τ' αηδόνια στα κλαριά κι οι πέρδικες στα βράχια
σκύβουν να ιδούν τι γένεται στo λόφο της Σωτήρας
ο Σκουρτανιώτης πολεμά μ' εξήντα παλληκάρια
τους έκλεισαν οι Αγαρηνοί και ήταν εννιακόσιοι
Τέσσερα λάφια έστειλε, να πάνε το μαντάτο
να τον συνδράμουν οι Έλληνες ή όλους να τους θάψουν
«Έχουμε γάμο» μήναγε «κανένας να μη λείψει...
που τέτοιον δε θα ματαδεί, ποτέ κανένας άλλος!»
Λυσσάνε τα παλιόσκυλα... μάχη εκ του συστάδην
μα όλοι τα πόστα τους βαστούν, κανένας δεν κιοτεύει.
το βοϊδοκέρατο λαλεί... οι Τούρκοι κάμουν πίσω
κι ο καπετάνιος χούγιαξε σ' όλα τα παλληκάρια...
«Κάθε φωτιά και κούτελο, κάθε σπαθιά κεφάλι
δε θα περάσει άπιστος ετούτη εδώ τη μάντρα!»
Βαρούν τα τουμπελέκια τους, πιάσαν κι ανηφορίζουν
τα άλογα αφρίζουνε, πετάγονταν τα σάλια
«Αγάντα ωρέ λεβέντες μου και θα γυρίσουν πίσω!»
Κοιτάει τον Πανάρετο, βαστά κι αυτός δυο πάλες...
Εσώσαν τα φουσέκια τους, σπάσαν τα γιαταγάνια
η εκκλησιά σα μάνα τους, τους βάζει μες στα σπλάχνα
Σαν τα διαβόλια ανέβηκαν, οι εχθροί στα κεραμίδια
κι ο ήλιος εβασίλεψε μη δει τι θα απογίνουν
κράζουν... φωνές, αλαλαγμοί, κάνουν χαρά οι Περσιάνοι,
και το ρετσίνι μύριζε, σαν νάτανε λιβάνι...
Κάνουν να βγουν, ορυμαγδός, οβούζια και βόλια
πάλιν εντός τους στένεψαν, κοιτάζουν τους Αγίους
μια φλόγα πέφτει απ' τη σκεπή... θειάφι, ρετσίνι, πίσσα
τους λαμπαδιάζουν ζωντανούς σάμπως να ήταν δάδες
Τα μεδουλάρια λιώνουνε,
αρπάζουν οι παλάσκες
και τα τσαπράζια γίνονται σταυροί του μαρτυρίου
στήνουν χορό με τους νεκρούς, πέφτουνε ένας ένας
με τη φωτιά τριγύρω τους σα θάνατος να καίει...
Έψελνε ο Πανάρετος σιγά "Τη Υπερμάχω"
ο Καπετάνιος τον τραβά, τον σέρνει ως στην πόρτα
οι δυο τους απομείνανε... δε παίρνουν πια ανάσα
ξοπίσω τους εκείτονταν εξήντα παλληκάρια
«Θανάση άσε με να βγω, να πάρω λίγο αγέρα»
«Καλόγερε μην βιάζεσαι, δεν είν' ακόμα ώρα»
Ζαλίστηκεν ο δράκοντας μα το σπαθί κρατάει
πηδάει ο καλόγερος και μοναχός το σκάει...
Δεν κάμει δέκα δρασκελιές, τον πιάνουν τα ζαγάρια
ζητάγανε να μάθουνε τι γίνεται εκεί μέσα...
«Κάνεις μας δεν απόμεινε, μονάχα ο καπετάνιος
μα όποιου ακόμα του βαστά, ας τη διαβεί την πόρτα...»
Σαν άκουσαν οι άπιστοι πως ζει ο καπετάνιος,
δεν άκουσαν χειρότερο, τους έπιασε τρεμούλα
κι ας έμαθαν πως ήντανε πολύ ζαλαϊσμένος...
ο Λέοντας σαν ξεψυχά δείχνει την δύναμή του
«Κοπιάστε μέσα μπέηδες , κοπιάστε μέσα αγάδες
να ιδείτε πως τα σφάζουμε, εμείς τα μουνουχάρια!»
Βάλαν οβούζια δυνατά
με μακριά φυτίλια
τ' ανάψανε και σκάσανε... τον έκαμαν κομμάτια
Οι περδικούλες σκιάχτηκαν, βγήκαν από τις κούρνιες
τραβούσαν τα μικρούλια τους, να ιδούν το Καπετάνιο
που μοναχός ανέβαινε, με το σπαθί στο χέρι...
Εν Σκούρτα Βοιωτίας
Δερβενοχώρια
27.3.2021
Σάββας Καρασάββας...
Σάββατο 6 Μαρτίου 2021
Πέμπτη 19 Μαρτίου 2020
Πανώλη στην επανάσταση του 1821
Πολλοί σήμερα θα αγνοούν πως κατά τη διάρκεια της επανάστασης του 1821, οι Έλληνες δεν είχαν να αντιμετωπίσουν μόνον τους εχθρούς, αλλά και διάφορες θανατηφόρες επιδημίες όπως την πανώλη, που αποδεκάτισε πολλούς την εποχή εκείνη. Ουσιαστικά έχουμε από τον Ιανουάριο του 1822 ένα νεογνό κράτος με απόφαση της Α Εθνοσυνέλευσης στην Επίδαυρο, το οποίο με δύο βασικά όργανα, το Βουλευτικό και το Εκτελεστικό, διάφορα υπουργεία (Εσωτερικών, Πολέμου, Θρησκείας και Παιδείας, Αστυνομίας, Οικονομικών, Δικαίου, Ναυτικών), προσπαθεί να στηθεί στα πόδια του. Απέναντι σε μια οθωμανική αυτοκρατορία που αρνείται να δεχθεί την ήττα από το πρώτο κιόλας έτος, αρνείται να δεχθεί το κλείσιμο των Οθωμανών -που αποτελούσαν τον διοικητικό και γραφειοκρατικό μηχανισμό- σε διάφορα κάστρα (Ευρίπου, Πάτρας), αρνείται να δεχθεί πως έχει ήδη χάσει όλον τον οικονομικό ιστό σε Στερεά και Πελοπόννησο και αποστέλλει κάθε άνοιξη στίφη να επαναφέρουν το status quo, χωρίς ποτέ ουσιαστικά να το καταφέρουν, αφού οι Έλληνες ακόμη και όταν δεν αντιμετωπίζουν κατά μέτωπο αυτά τα στίφη, απλά αποσύρονται και ξαναεπιστρέφουν. Απέναντι λοιπόν σε όλα αυτά τα προβλήματα, η προσωρινή κυβέρνηση έχει να αντιμετωπίσει και τις επιδημίες. Η πανώλη εμφανίζεται από τις αρχές κιόλας της επανάστασης, τη διατρέχει και φτάνει μέχρι τα χρόνια του Καποδίστρια όπου ο κυβερνήτης κάνει σημαντικές προσπάθειες αντιμετώπισής της, χτίζοντας διάφορα νοσοκομεία. Απ' ότι διαβάζουμε στα έγγραφα της εποχής, εμφανίζεται πρώτα στην Αίγυπτο -σύμφωνα με τον Θουκυδίδη στην Αίγυπτο πρωτοεμφανίστηκε και ο λιμός που χτύπησε την αρχαία Αθήνα κατά τη διάρκεια του Πελοποννησιακού πολέμου- αλλά και στη Σμύρνη και στην Κωνσταντινούπολη. Σε ένα ακόμη υπό σύσταση κράτος και μάλιστα σε καιρό πολέμου, σε μια εποχή που η ιατρική γνώση δεν ήταν στα σημερινά επίπεδα, αλλά και οι λίγοι γιατροί απασχολούνται στα διάφορα μέτωπα του πολέμου, σε μια εποχή που δεν υπήρχαν αρκετά φάρμακα και εργαλεία και η οργάνωση ήταν απλά στοιχειώδης, η πανώλη ήταν μέγας κίνδυνος. Στα έγγραφα της εποχής αναφέρεται ως ''θανατηφόρος μάστιξ'', ''επάρατος ανθρωπομάστιξ'', ''κακόν'', ''μολυσμός'', ''ανθρωποβόρος επιδημία'', ενώ ως μέτρα αντιμετώπισής της προτείνονται η καραντίνα και η καθαριότητα.
Θα παρακολουθήσουμε τώρα μέσα από έγγραφα των Γενικών Αρχείων του Κράτους τρία στιγμιότυπα από διάφορα μέρη της Ελλάδος και σε διαφορετικές χρονικές περιόδους, για να κατανοήσουμε μερικώς το πρόβλημα που αντιμετώπιζαν οι Έλληνες κατά τη διάρκεια της επανάστασής τους και τις προσπάθειες για την αντιμετώπιση του. Θα δούμε ακόμη ένα έγγραφο που παρουσιάζει την εικόνα νοσοκομείου της εποχής.
Το πρώτο έγγραφο υπογράφεται από τον Γενικό Αρμοστή της Αστυνομίας στην Ερμιόνη τον Νοέμβριο του 1822, όπου κάνει λόγο για εμφάνιση πανώλης στην Τήνο και ενημερώνει το υπουργείο Εσωτερικών για την ανάγκη καταλυμάτων στην παραλία όπου θα διαμένουν οι φύλακες που θα εμποδίζουν την αποβίβαση των ανθρώπων που φθάνουν με τα καΐκια από τα νησιά και την Τήνο...
Προσωρινή Διοίκησις της Ελλάδος
Το δεύτερο έγγραφο από τον Κ. Μώραλη (σε άλλα έγγραφα τον έχω δει Γενικό Αστυνόμο) τον Ιανουάριο του 1825 (είναι η εποχή που τελειώνει ο δεύτερος εμφύλιος με νίκη των κυβερνητικών στρατευμάτων) από το Ναύπλιο. Ο Μώραλης αναφέρει πως η πανώλη έχει εμφανιστεί πάλι στην Αίγυπτο, τη Σμύρνη αλλά και την Κωνσταντινούπολη και δίνει μια αναφορά για την κατάσταση που επικρατεί στην Πελοπόννησο και προτείνει αυστηρούς ελέγχους και επταήμερη γενική καραντίνα σε όλα τα λιμάνια...
Προς το Σεβαστόν Βουλευτικόν Σώμα
Κατά τας οποίας έχει πληροφορίας πολλαχόθεν η Γενική Αστυνομία η επάρατος ανθρωπομάστιξ της πανώλης φαίνεται ότι άρχισε πάλιν εις Αίγυπτον, Σμύρνην, Κρήτην και Κωνσταντινούπολην. Επειδή δε αι προφυλάξεις εις Πελοπόννησον, καθώς και εις την λοιπήν Ελληνικήν επικράτειαν λείπουν ολοτελώς ή και αν είναι γίνονται πολύ καταχρηστικώς και επειδή είναι φόβος να μη μεταδοθή άξαφνα το κακόν εις πολλά μέρη, καθώς ανακαλύφθη προ ολίγου η μετάδοσίς της και εις την νήσον Μήλον ως ειρήθη, και διά την ανεξέταστον και ακόλουθον έξοδον και είσοδον ναυτών και διαβατών εις όλους τους ελληνικούς λιμένας να εισοδεύσει και εις την Πελοπόννησον και ακολούθως όχι μόνον να βλάψη καιρίως την ενταύθα και άλλοθεν καταφυγούσαν τόσην ανθρωπότητα, αλλά μάλιστα και να επιφέρη μέγα εμπόδιον και εις τους σκοπούς του έθνους.
Διά τούτο ο υπογεγγραμμένος αναφέρομαι προς το Σεβαστόν Σώμα ως πατριώτης, εις το οποίον γνωστοποιώ κατά χρέος και χρέος ανθρώπινον τα ρηθέντα, ίνα προλάβη όσον τάχος εις το να ληφθούν περί τούτου τα αναγκαία δραστήρια μέτρα και δι' όλην την επικράτειαν, και διά την Πελοπόννησον διαφερόντως. κρίνω δε αναγκαία κι αναπόφευκτα προφυλακτικά εις την εμπόδισιν τούτου, τα ακόλουθα, τα οποία καθυποβάλλονται εις την κρίσιν του Σ. Σώματος και εις την ταχείαν απόφασιν.
αον: Να προκηρυχθή βεβαιωτικώς εις όλην την επικράτειαν ότι μετά 40 ημέρας της εκδόσεως της διαταγής ταύτης προσδιορίζεται καραντίνα εις όλους τους ελληνικούς λιμένας επταήμερος διά κάθε δυνάμενον πλοίον ελληνικής και αλλοεθνούς από οποιοδήοτε μέρος ερχόμενον. λόγου χάριν και από Τήνος εις Μύκωνον.
βον: Να διορισθώσιν εις όλην την επικράτειαν υγειονόμοι, και μάλιστα εις την Πελοπόννησον, άνθρωποι φρόνιμοι, ειδήμονες και έμπειροι τοιούτου σωτηριώδους υπουργήματος.
γον: Να αντιταχθώσιν όλοι οι ελληνικοί λιμένες αυστηρώς να μην εξέρχεται πλοίον οποιοδήποτε χωρίς εξαίρεση, αν δεν λαμβάνη από το υγειονομείον έγγραφον της υγείας εκείνου του τόπου, καθώς να μην δέχεται και εις τον λιμένα αν δεν παρρησιάζει τιούτον έγγραφον του τόπου όπου εξήλθεν.
Ο προσδιορισμός των 40 ημερών στοχάζομαι είναι αρκετός του να προϊδεασθούν παντού όλοι οι Έλληνες, ακόμα δε και άλλοι τόποι διά να λάβωσιν οι άνθρωποι περί τούτου μέτρακαι επομένως να μην ακολουθούν παράπονα.
Και επειδή εγγύζει ήδη ο καιρός καθ' ων το κακόν τούτο αυξάνει και ο μολυσμός του μεταδίδεται ευκόλως, το Σ. Βουλευτικόν Σώμα ελπίζω ότι προνοεί περί της υγείας της επικράτειας και περί της σωτηρίας των πολιτών, θέλει σκεφθείν ωρίμως επάνω εις ταύτα και θέλει φροντίσειν όσον τάχος, αν εγκριθή του να διορίσθώσι τα αναγκαία όπου ανήκει και να εκδόθώσι διαταγάς διά την προφύλαξιν της επικράτειας από το τοιούτον φρικαλέον δεινόν.
Ναύπλιον τη 20 Ιανουρίου 1825
Ο πατριώτης
Κ. Μώραλης
Το τρίτο έγγραφο υπογράφεται τον Μάρτιο του 1825 από τον υπουργό Εσωτερικών Γρηγόριο Δικαίο ή Παπαφλέσσα, όπως είναι ευρύτερα γνωστός, δύο περίπου μήνες πριν χαθεί και εκείνος στη μάχη στο Μανιάκι. Η επανεμφάνιση της πανώλης τον χειμώνα και την Άνοιξη του 1825, συμπίπτει χρονικά με την αποβίβαση στην Πελοπόννησο των αιγυπτιακών στρατευμάτων του Ιμπραήμ Ο υπουργός Εσωτερικών Παπαφλέσσας, προτείνει τη μετάβαση της κυβέρνησης από το Ναύπλιο στην Τριπολιτσά λόγω πανώλης. Μας δίνει μια εικόνα βρώμικου και επικίνδυνου Ναυπλίου, που για να καθαρίσει χρειάζονται έξι μήνες!...
Αξίζει όμως να δημοσιεύσουμε προς συμπλήρωση των παραπάνω, μια εικόνα νοσοκομείου της εποχής. Υπογράφεται από τον επίτροπο του νοσοκομείου Πέτρο Στρογγύλη, αλλά δυστυχώς στο έγγραφο δεν αναφέρεται πουθενά για ποιο νοσοκομείο πρόκειται. Η κατάσταση είναι πολύ δύσκολη και οι τραυματίες του πολέμου μπερδεύονται με τους ασθενείς...
Προς το έξοχον υπουργείον του Πολέμου
Χρέος μου να είπω τας ανάγκας του κοινού Νοσοκομείου.
αον: Το αυτό Νοσοκομείον δεν έχει τόπον εις τον να δεχθή ούτε άλλους ασθενείς, ούτε άλλους λαβομένους επειδή και όλαι αι κάμαραι είναι γεμάται, μάλιστα αδειάσαμεν και το κελάρι και εβάλαμεν λαβομένους. επειδή εις αυτάς τας κάμαρας βάλαμεν άλλους ασθενείς καλοκέρι ων, θέλει θανατόσωμεν και τους πρώτους και τους ύστερους. επειδή λοιπόν και ο πόλεμος είναι πλησίον μας, αφεύκτως θέλει δεχθώμεν ασθενείς και λαβομένους, ανάγκη πάσα να ητοιμασθή κανένα οσπίτιον από τα πλησίον του Νοσοκομείου διά να είναι έτιμον.
βον: αναγκαιεί να εξοικονομηθή αμέσως πόρος διά τα καθημερινά έξοδα, καθώς ζωοτροφία (τροφή ιατρών, προσωπικού και ασθενών) και ιατρικά επειδή και το Τελώνιον ως την σήμερον μας έδωσε μόνον γρόσια διακόσια πενήντα εις όλον αυτό το διάστημα με το να μην δουλεύει.
γον: η οικονομία διά τα στρώματα, με το να κείτονται οι ασθενείς απάνω εις τα σανίδια.
δον: να εύρωμεν έναν ιδεασμένον διά την βοήθειαν του ιατρού όπου να αλλάζονται οι πληγωμένοι.
όλα λοιπόν τα άνωθεν αναγκαιούν μεγάλως διά την υπεράσπισιν των ασθενών εξερέτως ο πόρος. επειδή και εις εμέ ούτε παράς μου έμεινεν, ούτε υπόληψις εις τινά διά να προβλέψω το προς το ζειν, επειδή και τώρα είκοσι μέρες από κανένα μέρος βοήθειαν δεν έλαβον καθώς και ο κύριος Βαλιάνος τα όσα με χρωστεί παρά δεν με έδωσε, αλλά με το σήμερον και με το αύριον με απερνά, αφού στέλνει τους κανονιέρηδές τους. Ιδού λοιπόν οπού ειδοποιώ το έξοχον υπουργείον, όπου παραπονούμενοι και ασθενείς και πληγωμένοι να είμαι αμέτοχος τούτου.
ο ευπειθέστατος πατριώτης
και επίτροπος του Νοσοκομείου
πέτρος στρογγύλης
περί την 9 ιουνίου 1825
Τετάρτη 13 Νοεμβρίου 2019
Ο Γιώργης Σκουρτανιώτης εγγυάται την ομαλή λειτουργία της Δ' κατά συνέχεια Εθνοσυνέλευσης
Ο Γιώργης Σκουρτανιώτης (αδερφός του Θανάση που έπεσε ένδοξα στο Μαυρομάτι) όπως αποδεικνύει η παρακάτω επιστολή, έπαιξε σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση του νεοελληνικού κράτους ως ανώτερος αξιωματικός στρατιωτικού τμήματος. Την ιστορία του την ερευνούμε ακόμη, αλλά σήμερα παρουσιάζουμε μια επιστολή του στον Πρόεδρο της Δ' κατά συνέχεια Εθνικής Συνελεύσεως που διεξαγόταν στο Άργος το καλοκαίρι του 1832 -ανάμεσα στα άλλα ψήφισε και την επιλογή του Όθωνα ως Βασιλέα της Ελλάδας- όπου εγγυάται μαζί με τους αξιωματικούς του, την ομαλή λειτουργία της.
Προς τον Σ. Πρόεδρον της κατ' επανάληψιν Δ' των Ελλήνων Συνελεύσεως
Τετάρτη 6 Νοεμβρίου 2019
Έχουμε γάμο...
Όμως, είπε πραγματικά αυτή τη φράση ή ήταν μια ''ποιητική παρέμβαση'' του Τσεβά, μια αυθαίρετη εκ των υστέρων πινελιά που την χρέωσε στον Σκουρτανιώτη λίγο πριν περιγράψει το επερχόμενο δράμα; Ο ίδιος ξεκαθαρίζει εξ' αρχής, πως τη μάχη του Μαυροματίου έγραψε σύμφωνα με τις διηγήσεις αυτόπτων μαρτύρων, όπως των τεσσάρων αγγελιοφόρων που έφυγαν την τελευταία στιγμή από το Μαυρομάτι, άρα ακολουθούσαν μέρες πριν τον Σκουρτανιώτη, του οπλαρχηγού Γκέλη που πήγε το ίδιο βράδυ εκεί μετά τη μάχη, του καλόγερου που βρισκόταν στο ναό και του μικρού Τάσου. Οπότε δεν έχουμε κανέναν λόγο να αμφισβητήσουμε τον Τσεβά στο συγκεκριμένο σημείο. Η φράση αυτή, πράγματι ειπώθηκε από τον Σκουρτανιώτη και μετά το δράμα συζητήθηκε από τους αυτόπτες μάρτυρες ξανά, τόσο που έφτασε στα αυτιά του ιστορικού Τσεβά 50-60 περίπου χρόνια αργότερα.
Υπάρχουν κάποιες στιγμές στη ζωή ενός ανθρώπου και ιδιαίτερα όταν πλησιάζει ένας απρόσμενος και τραγικός θάνατος, που μια αστραπή λάμπει ξαφνικά μέσα στο πνεύμα του. Μια λάμψη προφητική, ποιητική, ιδιαίτερη. Υπό κανονικές συνθήκες, η λέξη δε θα πρέπει να ήταν γάμος, αλλά μάχη, ή πόλεμος. Έχουμε μάχη, έχουμε πόλεμο και δεν πρέπει να λείψει κανείς! Όμως η λέξη γάμος τη στιγμή που ο Σκουρτανιώτης προσκαλεί άλλους οπλαρχηγούς και πολεμιστές κοντά του για να αντιμετωπίσουν τους σκληρούς Οθωμανούς του Ομέρ του Ευρίπου ηχεί παράξενα, μοιάζει αταίριαστη, παράταιρη. Είναι ένα αίνιγμα. Από πού κι ως πού γάμος μέσα στη φωτιά του πολέμου; Και μάλιστα γάμος που... ''τέτοιον, δεν θα ξαναϊδούμε άλλον!'';
....................................................
Το βράδυ της 3ης Νοεμβρίου 1825, οι Οθωμανοί του Ευρίπου αφού έχουν ολοκληρώσει το φρικώδες έργο τους στο εκκλησάκι της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος, αποσύρονται βιαστικά από τους χωμάτινους λόφους του Μαυροματίου, προς το δρόμο της Θήβας που θα τους οδηγήσει στη Χαλκίδα. Μαζί τους ίσως κουβαλούν τους νεκρούς τους -αν δε τους έθαψαν σε ομαδικό τάφο στα ψηλώματα- και ίσως κουβαλούν ακόμη και κάτι άλλο. Ένα πολύτιμο λάφυρο. Το κομμένο κεφάλι του Σκουρτανιώτη. Του μεγάλου εχθρού τους από την αρχή της επανάστασης, που προσπαθούν να τον εκδικηθούν τέσσερα ολόκληρα χρόνια. Μπορεί να είχαν πολλές απώλειες σ' αυτήν τη μάχη, αλλά ο διοικητής του αποσπάσματος είναι ευχαριστημένος. Το να πάει πεσκέσι στον Ομέρ το κεφάλι του ντεβριμτσή από τα Σκούρτα, είναι μεγάλο πράμα. Χαλάλι κι οι σκοτωμένοι. Δίπλα τους καθώς απομακρύνονται από τον τόπο του δράματος, γυαλίζουν αμυδρά στο λιγοστό φως του φεγγαριού που κάθε τόσο κρύβεται από σύννεφα, τα νερά της λίμνης της Κωπαϊδας.
Σε λίγο αρχίζουν να καταφθάνουν δειλά, οι πρώτες γυναίκες και οι άντρες του Μαυροματίου, οι περισσότεροι ηλικιωμένοι. Δεν τολμούν ακόμη να πλησιάσουν τον ναό παρά κάθονται απόμερα έξω από τη μάντρα, έχοντας φράξει με τις παλάμες τα στόματα από τρόμο, μπροστά στην υποψία της τραγωδίας που κρύβουν οι πέτρινοι τοίχοι της εκκλησίας. Λίγο πολύ άλλωστε, τους είχε προετοιμάσει για το τι θα δουν και ο Τάσος. Που και που κάποια γυναίκα προσπαθεί να ψιθυρίσει κάτι, αλλά αυτό που βγαίνει είναι ένας πνιχτός λυγμός. Τίποτα σχεδόν δεν κινείται. Ούτε καν τα φύλλα των δέντρων. Όλοι και όλα τριγύρω έχουν παγώσει, κοιτάζοντας το λιγοστό πια φως που βγαίνει από τα μικρά τρίλοβα παράθυρα και τη μισάνοιχτη πόρτα του ναού από τις εναπομείνασες εστίες φωτιάς που σιγοκαίει ακόμη...
Και τότε σα να ήρθε από το πουθενά ή σα να έφθασε πετώντας μέσα από τα σύννεφα του Ελικώνα, μια ψηλόλιγνη φιγούρα γυναίκας φορώντας ένα λευκό μακρύ φόρεμα, εμφανίστηκε ξαφνικά στο ήσυχο πια προαύλιο του ναού που μέχρι πριν λίγη ώρα μαινόταν η φωτιά και οι κραυγές της μάχης. Ευθυτενής, αγέρωχη, λυγερόκορμη. Οι γυναίκες του Μαυροματίου που στέκουν φοβισμένες ακόμη μακριά, οι γέροι, ο καλόγερος και ο μικρός Τάσος που έχει επιστρέψει ξανά μαζί με τους άλλους, κοιτάζουν με δέος τη λαμπρή γυναίκα να περπατά περήφανα και μεγαλόπρεπα προς τον ναό. Μόνο όταν φτάνει, σκύβει ταπεινά για να περάσει τη χαμηλή πόρτα η πανέμορφη νύφη...
''Έχουμε γάμο και δεν πρέπει να λείψει κανείς!''
Αυτόν τον γάμο εννοούσε λοιπόν. Τον γάμο του με τη δόξα...
Κυριακή 3 Νοεμβρίου 2019
ΣΠΑΝΙΟ ΥΛΙΚΟ ΑΠΟ ΤΗΝ ΤΙΜΗΤΙΚΗ ΓΙΟΡΤΗ ΣΤΟ ΜΑΥΡΟΜΑΤΙ ΤΟ 1930, ΓΙΑ ΤΗ ΘΥΣΙΑ ΤΟΥ ΣΚΟΥΡΤΑΝΙΩΤΗ
Από τη σελίδα thiva old fotografy και από τον χρήστη Egripos Copaidas (τους ευχαριστούμε για την άδειά τους να τα δημοσιεύσουμε εδώ), πήραμε το πολύ ενδιαφέρον αυτό φωτογραφικό υλικό από την εφημερίδα ΡΟΥΜΕΛΙΩΤΗΣ του Λαχανοκάρδη τον Μάιο του 1930. Στο σπάνιο αυτό ντοκουμέντο, βλέπουμε πώς εορτάστηκαν τα 100 χρόνια της επανάστασης και πώς τιμήθηκε η θυσία του Αθανασίου Σκουρτανιώτη στο Μαυρομάτι Θηβώντην εποχή εκείνη πριν 90 χρόνια. Το υλικό το εξετάζουμε και το αξιολογούμε...
Σάββατο 15 Ιουνίου 2019
Τετάρτη 3 Απριλίου 2019
ΑΛΗΘΙΝΟ ΠΑΡΑΜΥΘΙ-Ο ΤΑΚΗΣ ΛΑΠΠΑΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΘΑΝΑΣΙΟ ΣΚΟΥΡΤΑΝΙΩΤΗ
Ο Τάκης Λάππας για τον Αθανάσιο Σκουρτανιώτη
![]() |
Κώστας (Κώτσιος) Σκουρτανιώτης |
Σαν και σήμερα, του Αι Δημητριού, στα 1825, έφτασε την αυγή ο καπετάν Σκουρτανιώτης, με καμιά πενηνταριά, στο χωριό Μαυρομάτι. Εδώ αντάμωσε και τον Βαγιώτη καπετάνιο Τζουνάρα με καμιά εικοσαριά νομάτους. Πήγε με τα παλικάρια του στην εκκλησιά, μέρα που ήταν, άναψε κερί, λειτουργήθηκε, και σαν σκόλασε, ζήτησε να μάθει κατά πού βρισκόταν ο εχθρός. Του είπαν πως κει κοντά τριγύριζαν.
Τάκης Λάππας
1958
*Και αν η διήγηση του Λάππα μοιάζει με παραμύθι, είναι πασιφανές πως έχει στηριχθεί στο μεγαλύτερο μέρος του στη διήγηση του Τσεβά. Πέρα από αυτό όμως, βάζει στη μάχη Μαυροματίου κάποια καινούρια στοιχεία, όπως ο προπάππους του Τζήμας Ζέρβας, τον οποίον όπως διηγείται ο Λάππας, τον βρήκε αγγελιοφόρος του Σκουρτανιώτη έξω από τη Λειβαδιά και εκείνος έτρεξε με εκατό στρατιώτες, αλλά έφτασε τα χαράματα της άλλης μέρας. ''Έφτασε βοήθεια, όμως πάρα καιρόν'' όπως λέει ο Οικονόμου, μόνο και μόνο για να θάψει τους ήρωες του Μαυροματίου. Στην αρχή δεν μπορούσα να ξεχωρίσω αν ήταν αλήθεια αυτό, γιατί πολλές φορές τα όρια λογοτεχνίας και ιστορίας είναι λίγο δυσδιάκριτα ειδικά σε συγγραφείς που σμίγουν αυτά τα δύο, όμως ο Τζήμας Ζέρβας ήταν υπαρκτό πρόσωπο τελικά. Αναφέρεται και ως Διαμαντής Τζήμας Ζέρβας, αλλά και ως Διαμαντής Ζέρβας, ήταν όντως Σουλιώτης και όντως διέτριβε στην περιοχή που λέει ο Λάππας. Τον βρήκα μετά από έρευνα στα Γενικά Αρχεία του Κράτους σε έγγραφο στις 9 Σεπτεμβρίου του 1824, όπου βρισκόταν τότε στην περιοχή, μεταξύ Σαλώνων, Άμπλιανης, Ταλαντίου και Λειβαδιάς. Οπότε θα πρέπει να λάβουμε πολύ σοβαρά υπ' όψη μας, τα όσα διηγείται ο Λάππας, για το τι είδε ο Τζήμας Ζέρβας όταν έφτασε στο Μαυρομάτι και ας τα λέει σαν παραμύθι ή με λογοτεχνικό τρόπο ''... Μόλις χάραζε σαν ήρθε στην Αγια Σωτήρα... Τι να δούνε όμως; Εξηνταπέντε Έλληνες κείτονταν μέσα στην εκκλησιά. Απ' το θειάφι και το ρετσίνι ήταν κατάμαυροι... Άνοιξαν λάκκους και τους θάψανε στην αυλή της εκκλησιάς...'' που αφορούν απ' τη μια τον αριθμό των νεκρών, γιατί έχει μεγάλη σημασία η συμμετοχή η μη στη μάχη του Μαυροματίου του Τζουνάρα -αυτή η εμφάνιση 23 παραπάνω ανθρώπων την τελευταία στιγμή, πιθανόν να έγειρε την πλάστιγγα της απόφασης του Σκουρτανιώτη να παραμείνει και να δώσει τη μάχη- όπως πρέπει ακόμη να λάβουμε υπ' όψη μας και το ότι σύμφωνα με τη διήγησή του, από τον Σκουρτανιώτη βρήκαν μόνο το χέρι του να κρατάει ακόμη το γιαταγάνι κι έτσι τον θάψανε...