Οι αγγελιοφόροι της μάχης του Μαυροματίου

(σκίτσο με πενάκι σινικό Χρ.Γεωργίου)

...
Καθώς τέσσαρας ωκύποδας
στα σημεία του ορίζοντος
από ώρα απέστειλα
να μας συνδράμουν οι Έλληνες
ή να μας θάψουν...

Τέσσερις είναι οι γρήγοροι αγγελιοφόροι κατά Τσεβά, που έστειλε ο Θανάσης Σκουρτανιώτης στα σημεία του ορίζοντα, λέγοντάς τους να φέρουν βοήθεια για να τους συνδράμουν ή να τους θάψουν. Μέχρι σήμερα γνωρίζαμε μόνο τον έναν. Και ο ένας κατά Τσεβά, είναι ο Καββάς (πιθανώς από την Λιάτανι).
Ποιοι είναι όμως οι άλλοι τρεις;
Για αρκετό καιρό, δε μπορούσα να βρω κάτι καινούριο σε αυτό το θέμα. Κανείς δε μίλησε ποτέ για τα ονόματα των άλλων τριών αγγελιοφόρων. Όταν όμως διάβασα για άλλη μια φορά το έργο του Φανόπουλου «Θήβα και Λειβαδία Χωραϊται και Χωρικοί» στον τόμο Β και στις σελ 309 και 310, πρόσεξα κάτι που ενδέχεται να αποδειχτεί πολύ σημαντικό στη συνέχεια για να βρούμε τα ονόματα τουλάχιστον δύο ακόμα αγγελιοφόρων, αλλά και να καταλάβουμε ίσως και την άποψη εξ’ αρχής του Θανάση Σκουρτανιώτη για τη μάχη του Μαυροματίου.
Ο Φανόπουλος λοιπόν στα έγγραφα που αφορούν τον Σκουρτανιώτη Δημήτρη γράφει στη σελ. 309 τα εξής:

Α.Ν. 5310
«Υπηρέτησεν στρατιωτικώς εις τον υπέρ της ανεξαρτησίας της Ελλάδος Ιερόν αγώνα εις την πόλιν των Θηβών μετά του αυταδέλφου του οπλαρχηγού Αθανασίου Σκουρτανιώτη…….. (περιγράφονται διάφορες μάχες στις οποίες έλαβε μέρος)….. Κατά το 1825 εις Μαυρομάτι (!!!) υπό τον οπλαρχηγόν Αθ. Σκουρτανιώτην ...(και συνεχίζουν άλλες μάχες)..."

Και παρακάτω στην επόμενη σελίδα 310 σε έγγραφα που αφορούν τον Σκουρτανιώτη Μιχάλη:

Α.Ν. Μ. 5475
«Αδελφός του Θανάση πολέμησε κι αυτός πλάι του………… (περιγράφονται διάφορες μάχες) …κατά το 1825 στο Μαυρομάτι υπό τον αδελφό του Θανάση (!!!) ...(και συνεχίζουν άλλες μάχες)..."

Η έκπληξη πραγματικά είναι τεράστια. Τι συμβαίνει εδώ;
Γιατί τα αδέρφια του Θανάση δηλώνουν ότι έλαβαν μέρος στη μάχη του Μαυροματίου;
Είναι φυσικά αδύνατο να θεωρήσουμε πως τα δύο αδέρφια έδωσαν ψευδή στοιχεία μετά την επανάσταση, πως έλαβαν μέρος στη συγκεκριμένη μάχη. Και τούτο διότι το μητρώο τους είναι γεμάτο από μάχες, οπότε δε σήμαινε τίποτα να προσθέσουν μία ακόμη παραπάνω και δεύτερον η μάχη του Μαυροματίου ήταν τόσο βαρυσήμαντη με το ολοκαύτωμα όλων των ανδρών που έλαβαν μέρος σε αυτήν, που δεν άφηνε περιθώρια για τέτοιου είδους παιχνίδια και ψέματα. Οπότε, σύμφωνα με τα στοιχεία, τα αδέρφια του Θανάση, Δημήτριος και Μιχάλης, έλαβαν πραγματικά μέρος, στη μάχη του Μαυροματίου.
Γνωρίζουμε όμως ότι στη συγκεκριμένη μάχη, έπεσαν όλοι μέχρι ενός! Δεν υπήρχε κανένα περιθώριο να σωθεί κανείς από τους Έλληνες αγωνιστές μετά από μια τόσο φονική μάχη. Γιατί λοιπόν σώθηκαν οι αδελφοί του Θανάση Σκουρτανιώτη, Δημήτριος και Μιχάλης και συνέχισαν να πολεμούν τα υπόλοιπα χρόνια της ελληνικής επανάστασης;
Ο μόνος λόγος πιστεύω, που μπορεί να διεσώθησαν, είναι να ήταν μέσα στους τέσσερις αγγελιοφόρους που έστειλε ο Θανάσης να φέρουν βοήθεια.
Ποιους λόγους είχε όμως ο καπετάνιος να χρησιμοποιήσει τ' αδέρφια του ως αγελιοφόρους; Και τι παραπάνω μπορούμε να συμπεράνουμε από το γεγονός αυτό;

Οι βασικοί λόγοι που τον οδήγησαν σε αυτήν την απόφαση, είναι δύο.
Ο πρώτος, να μη πίστευε εξ’ αρχής, πως η μάχη αυτή θα ήταν νικηφόρα για τον ίδιο και τους άντρες του. Ο Θανάσης άρχισε τη μάχη γνωρίζοντας εκ των ποτέρων ότι θα πεθάνουν. Το λένε άλλωστε ξεκάθαρα και ο Βαγιάννης και ο Τσεβάς, εδώ απλά ενισχύεται η αλήθεια της περιγραφής τους στο σημείο αυτό.
Λέει ο Βαγγιάνης:
«Καπετάν Γιάννη δε φοβούμαι όλην την Τουρκιά και διά να μη με νομίσητε δειλόν θα μείνωμεν, μάθε όμως ότι η παλληκαριά θέλει και μυαλό και ότι η πατρίδα μας έχει ανάγκην από τέτοια παλληκάρια ωσάν αυτούς που βλέπεις»
Ο Σκουρτανιώτης σύμφωνα με τον Βαγιάννη θεωρεί τη μάχη από την αρχή χαμένη, με το να προδικάζει το τέλος τέτοιων παλικαριών.
Και ο Τσεβάς:
''Θα είναι πολλοί Δρίτσουλα και δεν έχουμε πολεμοφόδια και θα πάθουμε ό, τι έπαθεν ο Διάκος''
Και κατά Τσεβά ο Σκουρτανιώτης προδικάζει το άσχημο τέλος αυτής της μάχης.
Ο Σκουρτανιώτης λοιπόν ξέρει εξ’ αρχής, ή τουλάχιστον δίνει συντριπτικές πιθανότητες στην εκδοχή, η μάχη αυτή να είναι μοιραία για τους Έλληνες.
Δεδομένου του γεγονότος πως είχε ήδη τον αδερφό του Κώτσιο και τον γυναικάδελφό του Βιέννα μαζί, θεώρησε ότι ο φόρος του αίματος από την ίδια οικογένεια θα ήταν μεγάλος, εάν θυσιάζονταν και ο Δημήτρης με τον Μιχάλη. Τους απέμπλεξε λοιπόν από τη μάχη, μονάχα για να τους σώσει.
Ο δεύτερος λόγος που τους επέλεξε ως αγγελιοφόρους, είναι να τους είχε εμπιστοσύνη. Τα δυο του αδέρφια, θα έκαναν τα πάντα να φέρουν βοήθεια (εφόσον έβρισκαν φυσικά) για να σώσουν τον αδερφό τους. Που σημαίνει πως οι δυτικοί καπετάνιοι ή δεν βρέθηκαν ποτέ ή είχαν φροντίσει να βρίσκονται πολύ μακριά από το θέατρο αυτής της μάχης.
Θα πρέπει επίσης να θεωρήσουμε αδύνατο τα δύο αδέρφια που σώθηκαν, να έφυγαν σε κάποιο άλλο σημείο της μάχης. Το μόνο χρονικό σημείο που αφήνει κάποιες δυνατότητες μια τέτοιας διαφυγής, είναι το σημείο που οι πρώτοι διακόσιοι Τούρκοι, μη μπορώντας να διασπάσουν τις ελληνικές γραμμές υποχωρούν για ανασύνταξη ή τελειωτικά. Σε αυτό το σημείο όμως, που δεν έχει φανεί ακόμα η μεγάλη Τουρκική επικουρία και η νίκη γέρνει υπέρ των Ελλήνων, δεν είχαν κανέναν λόγο να φύγουν τα δύο αδέρφια.
Όλα συνηγορούν λοιπόν, πως ο Θανάσης, πρώτον για να τους σώσει και δεύτερον επειδή τους είχε εμπιστοσύνη, χρησιμοποίησε τα δυο του αδέρφια ως αγγελιοφόρους στη συγκεκριμένη μάχη.
Σύμφωνα λοιπόν με τα παραπάνω, έχουμε πια τα ονόματα τριών αγγελιοφόρων και όχι ενός. Οι αγγελιοφόροι ήταν ο Σκουρτανιώτης Δημήτρης, ο Σκουρτανιώτης Μιχάλης και ο Καββάς. Αυτοί και ένας ακόμη (πιθανώς από τη πλευρά του Δρίτσουλα -ίσως ο γιος του αφού εκείνο τον καιρό συνήθως πολεμούσαν μαζί- για να σπεύσει δυτικά για βοήθεια) ήταν οι τέσσερις ωκύποδες ή οι τέσσερις ανεμοστρόβιλοι που ξεχύθηκαν στα σημεία του ορίζοντα για βοήθεια.

Τι άλλα συμπεράσματα μπορούμε να βγάλουμε όμως από αυτό το γεγονός;.
Με βάση το ποιοι αποφασίστηκε να είναι οι αγγελιοφόροι, μπορούμε να εξάγουμε συμπεράσματα για το πόσο τελικά μετρούσε ο λόγος του καπετάν Θανάση και του Δρίτσουλα ή ακόμα και για την αναλογία των δυνάμεων που είχε ο καθείς;

Ας δεχθούμε λοιπόν ότι ο τέταρτος αγγελιοφόρος είναι από τους άντρες του Δρίτσουλα, παρ’ ότι δεν έχουμε κανένα στοιχείο που να δηλώνει κάτι τέτοιο.
Η αναλογία τρεις- ένας, δηλώνει για μένα και άλλα πράγματα.
Πρώτον, όσον αφορά το θέμα της συναρχηγίας που έχει θέσει ο Μήτρου.
Βλέπουμε εδώ, ότι ο λόγος του Θανάση μετράει περισσότερο. Επιλέγει τρεις από τους άντρες του για αγγελιοφόρους, είτε για να τους σώσει είτε γιατί τους έχει περισσότερο εμπιστοσύνη και αφήνει την δυνατότητα ενός ή κανενός στον Δρίτσουλα. Την βαρύνουσα σχέση στην αναλογία των αγγελιοφόρων, την έχει λοιπόν ο Σκουρτανιώτης.
Δεύτερον, η επιλογή και κατανομή των αγγελιοφόρων, μπορεί να είναι ενδεικτική της γενικής αναλογίας του καταμερισμού των δυνάμεων του Σκουρτανιώτη και του Δρίτσουλα στο Μαυρομάτι. Σε αυτή τη περίπτωση, η κατανομή των δυνάμεων ήταν 70/30 υπέρ του Σκουρτανιώτη. Αν δηλαδή στη μάχη ήταν 45 (αφαιρώντας φυσικά τη δύναμη των 25 του Τζουνάρα) οι 35 ανήκαν στο Σκουρτανιώτη (ήταν δηλαδή Ταναγραίοι και Δερβενοχωρίτες) και οι υπόλοιποι 10 περίπου στον Δρίτσουλα.

Tα παραπάνω δείχνουν πόσο ανεξερεύνητη είναι ακόμη η υπόθεση Σκουρτανιώτη και η μάχη του Μαυροματίου. Με μια προσεκτικότερη ανάγνωση στα πολύτιμα στοιχεία του Φανόπουλου, οδηγηθήκαμε στο να πλησιάσουμε πιο κοντά στην αλήθεια σχετικά με τους αγγελιοφόρους της μάχης του Μαυροματίου.