ΟΠΛΑΡΧΗΓΟΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΣΚΟΥΡΤΑΝΙΩΤΗΣ

...κρίνω περιττόν να αναφέρω τον ένθερμον ζήλον, και τας όσας κατά δύναμιν εκδουλεύσεις εδυνήθην να προσφέρω εις την πατρίδαν και εις όσον καιρόν εφύλαττον τον τόπον θηβών δεν απετόλμησε ο εχθρός να κάμη την παραμικράν καταδρομήν. σπεύδω λοιπόν να προσφέρω και αύθις εις την σεβαστήν διοίκησιν τον ίδιον ζήλον μου και επειδή ο εχθρός καθημερινώς λεηλατεί και αιχμαλωτεί τους αδελφούς μας και ο τόπος επαπειλείται από μέγαν κίνδυνον... να δυνηθώ να προφθάσω τους δυστυχείς αδελφούς μας από τον επαπειλούμενον κίνδυνον. μ' όλον ότι εισέτι δεν ημπορώ να ησυχάσω από τους δριμυτάτους πόνους της πληγής μου, δε βαστά η ψυχή μου να βλέπω τους αδελφούς μας να αιχμαλωτούνται αδίκως...


τη 20 μαϊου 1825
ναύπλιον
ο πατριώτης
αθανάσιος σκουρτανιώτης

Παρασκευή 12 Νοεμβρίου 2021

Τρίτη 9 Νοεμβρίου 2021

Η πιο συγκινητική στιγμή της εκδήλωσης στο Μαυροματι

Κατάθεση στεφάνου από απογόνους του οπλαρχηγού Αθ. Σκουρτανιώτη 






Η εκδήλωση Μνήμης και Τιμής για τους Ηρωικά πεσόντες του Ολοκαυτώματος του Μαυρομματίου, είχε και μια ιδιαίτερα συγκινητική στιγμή όταν κατέθεσαν στεφάνι οι απόγονοι του οπλαρχηγού...

Ο ηλικιωμένος κύριος δεξιά, είναι ο Ευάγγελος Σκουρτανιώτης, κατάγεται κατ' ευθείαν από τον οπλαρχηγό Αθανάσιο Σκουρτανιώτη (από τον μοναδικό γιο που άφησε ο καπετάνιος τον Ιωάννη, ο οποίος εγκαταστάθηκε τελικά στις Μουσταφάδες (σημερινή Καλλιθέα) γύρω στα 1845. Ο άλλος κύριος αριστερά, ο πιο νέος με το μακρύ μαλλί, είναι ο Γεώργιος Σκουρτανιώτης από την Αιδηψό. Κατάγεται από τον αδελφό του καπετάν Θανάση, Μιχάλη Σκουρτανιώτη που ο καπετάνιος τελευταία στιγμή για να τον σώσει, τον έστειλε ως αγγελιοφόρο για να φέρει βοήθεια. Έτσι ο Μιχάλης σώθηκε και με το τέλος της Επανάστασης πήγε στην Αιδηψό όπου άνθισε σόι Σκουρτανιωταίικο. Αν η απόφαση του καπετάνιου στις 03-11-1825 (που πάρθηκε μέσα σε δευτερόλεπτα) ήταν διαφορετική, ο Μιχάλης θα πέθαινε κι αυτός στο Μαυρομμάτι, δε θα είχε αφήσει απογόνους και ο κύριος που κατέθεσε στεφάνι σήμερα, δε θα υπήρχε. Αυτά είναι τα μαγικά της ιστορίας που αποδεικνύουν πως είμαστε όλοι στενά συνδεδεμένοι με αυτήν...


Ο Γεώργιος Σκουρτανιώτης από Αιδηψό
στο άγαλμα του καπετάνιου στο Μαυρομάτι










 

Δευτέρα 8 Νοεμβρίου 2021

Γ μέρος - Η ομιλία του Γιώργου Πύργαρη

 

Βιντεο 6:



Βιντεο7:


Βίντεο 8:



Βίντεο 9:



Βίντεο 10:


Β μέρος - Η ομιλία του Γιώργου Πύργαρη

 Βιντεο 4:



Βίντεο 5:

Α μέρος - Η ομιλία του Γιώργου Πύργαρη στο Μαυρομάτι 7 Νοεμβρίου 2021

 

7 Νοεμβρίου 2021

Μαυρομάτι Θηβών 

Αγια Σωτήρα



Βίντεο 3:


Βίντεο 2:

Βίντεο 1:

Κυριακή 7 Νοεμβρίου 2021

Τιμήθηκαν οι ήρωες της μάχης του Μαυροματίου

Σήμερα, μετα από 5Ο χρόνια, μία λαμπρή εκδήλωση ΤΙΜΗΣ και ΜΝΗΜΗΣ πραγματοποιήθηκε από την Πρωτοβουλία Πολιτών Βοιωτίας στην εκκλησία της Αγιά Σωτήρας, εις μνήμην των ηρωικά πεσόντων του Ολοκαυτώματος του Μαυρομματίου.

 Τελέστηκε επιμνημόσυνη δέηση από τον πάτερ Κωνσταντίνο τον ιερέα Μαυροματίου. Αμέσως μετά, τα παιδιά του συλλόγου απήγγειλαν ποιήματα και ειδικότερα το ποίημα του Σάββα Καρασάβα για τον Αθανάσιο Σκουρτανιωτη. Ακολούθησαν λόγοι από τον πατήρ Κωνσταντίνο, τον πρόεδρο της Πρωτοβουλίας Πολιτών Βοιωτίας κ. Δημ. Κολοβελώνη και αφήγηση του βίου του οπλαρχηγού ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ ΣΚΟΥΡΤΑΝΙΩΤΗ από τον απόγονό του και  συγγραφέα-ερευνητη κ.Γεώργιο Πύργαρη.

Ακολούθησε η κατάθεση στεφάνων από τους απογόνους του Οπλαρχηγού κ. Ευαγγ. Σκουρτανιώτη από Καλλιθέα Θηβών και Γεωργ. Σκουρτανιώτη από Αιδηψό, στεφάνι από τον σύλλογο "Πρωτοβουλία Πολιτών Βοιωτίας" και την περιφερειακή σύμβουλο κα.Βασιλικη Κοροπούλη-Κατσιμιχα.

Η τελετή ολοκληρώθηκε με τον Εθνικό Ύμνο.

ΑΘΑΝΑΤΟΙ!!

(Ο σύλλογος "Πρωτοβουλία Πολιτών Βοιωτών" ευχαριστεί θερμά τον κ.Νικόλαο Σπανό για τις παραδοσιακές στολές της προσωπικής του συλλογής που παραχώρησε δωρεάν, όπως και το ανθοπωλείο του κ.Θεοδώρου Δράκου).































Πέμπτη 30 Σεπτεμβρίου 2021

Ο εκδότης της εφημερίδας των Αθηνών, Γεώργιος Ψύλλας για τον θάνατο του Αθανασίου Σκουρτανιώτη

 




ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΑΘΗΝΩΝ

ΤΕΤΡΑΔΗ 11 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 1825

 

Την περασμένην Παρασκευήν μας έφερον εδώ την πικρήν είδησιν, ότι εις το Μαυρομάτι χωρίον των Θηβών, έκλεισαν οι Τούρκοι της Ευρίπου (έως 600 τον αριθμόν), εις μίαν εκκλησίαν και ύστερον έκαυσαν εκεί μέσα τον Αντιστράτηγον Αθανάσιον Σκουρτανιώτην με 35-40 παλληκάρια.

Αυτός ο καλός άνθρωπος, ο οποίος δεν έπαυσεν από την αρχήν του πολέμου να φυλάττη ωσάν καλόν λαγωνικόν τους δρόμους της Ευρίπου, και πάντοτε να σκοτώνη, ή να πιάνη Τούρκους, ακούωντας την απερασμένη εβδομάδα, ότι είχον εύγη προς το μέρος της Θήβας, επήρε τα παλληκάρια του, και επήγε να πιάση κανένα δυνατό μέρος, όθεν έμελλαν να περάσουν. Βλέποντες όμως εις το χωρίον Μαυρομάτι ολίγους Τούρκους στην αρχή, κατέβη κάτω να τους κτυπήση, και εκεί τον επλάκωσαν όλοι. Αυτός έπιασε την μάνδραν μίας εκκλησίας,  και εκείθεν τους επολέμησεν αρκετήν ώραν. Ως το τέλος δεν ημπόρεσε να βασταχθή εις την μάνδραν, και εμβήκαν εις την εκκλησίαν, αλλά μην έχωντας τα αναγκαία σύνεργα διά να ανοίξουν από την εκκλησίαν πολεμίστραις, οι Τούρκοι απ’ έξω άνοιξαν από πάνω την εκκλησίαν, και ρίχνωντας μέσα φωτιάν τους έκαυσαν.

Εκάησαν αλλά δεν επαραδόθησαν. Τούτο φθάνη μόνον, διά να γνωρίση κανείς τι παλληκάρια ήτον. Κρίμα μόνο οπού εχάθησαν άδικα των αδίκων! Η παλληκαριά τους ήθελεν ήτον εις την Πατρίδα πολλά ωφελιμώτερη, αν την εμεταχειρίζοντο, όχι κατά το κλέφτικον, αλλά ενωμένοι μαζή με τα μεγάλα σώματα, και όσον τούτο δεν γένη, ποτέ δεν θα παύσουν οι Τούρκοι να μας καταπατούν τους τόπους, και να μας τζακίζουν έναν έναν. Ηξεύρω πως αυτόν τον τρόπον πολέμου τον επαίνεσαν και πολλοί Ευρωπαίοι (ο Κολονέλος Στανόπ έλεγεν, ότι καλλήτερον τρόπον πολέμου οι Έλληνες δεν ημπορούσαν να μεαχειρισθούν εναντίον των εχθρών τους, παρά τούτον τον οποίον εμεταχειρίσθησαν έως τώρα, τον οποίον αυτός έλεγεν εκκεντρικόν! Αλλά ηξεύρομεν πολλά καλά, πόσον επροσπάθησεν εις την Συνέλευσην των Σαλώνων να στερεώση μεταξύ των καπετανέων της Ανατολικής και Δυτικής Ελλάδος το να ενεργούν συμφώνως και με προμελέτην τα πολεμικά τους επιχειρήματα). Όμως ποτές να κάμνη πας ένας καπετάνιος ό, τι θέλει, να στέκη όπου θέλει, και όταν θέλει -εμείς εξ’ αρχης χάσαμεν και ακολουθούμεν να χάνωμεν, επειδή όταν ένας καπετάνιος εθυσιάζετο, ο άλλος από το βουνό έκαμνε χάζι! Τούτο ταις περισσότεραις φοραίς δεν εγίνετο από κακίαν, αλλά επειδή δεν είχαν προτήτερα μαζή καμωμένον κανένα σχέδιον, μήτε ο ένας έπιανεν την δουλειάν με γνώσιν, μήτε ο άλλος ύστερα ήξευρε πώς να τον βοηθήση.

Αυτά δεν λέγωνται προς κατηγορίαν του Σκουρτανιώτη και των καλών παλληκαρίων του. εκείνοι με τον θάνατόν τους εκαθάρισαν και ταις αμαρτίαις τους. Λέγονται διά ημάς τους ζωντανούς, οπού πρέπει να συλλογιζώμασθε, διά όσαν πράγματα βλέπομεν να γίνωνται εις τούτον τον κόσμον.

Γ. Ψύλλας

Σάββατο 27 Μαρτίου 2021

Θανάσης κάνει πόλεμο!

 



 

Οι πέρδικες της Ρούμελης και του Μoριά τ' αηδόνια

γοργά γοργά εκκίνησαν, να παν στο Μαυρομάτι

ακουρνιαχτός και σύγνεφο, πέταλα βγάνουν σπίθες

σαν τα σβαρνίζουν τ' άλογα στης εκκλησιάς τη μάντρα

 

Πέφτουν τ' αηδόνια στα κλαριά κι οι πέρδικες στα βράχια

σκύβουν να ιδούν τι γένεται στo λόφο της Σωτήρας

ο Σκουρτανιώτης πολεμά μ' εξήντα παλληκάρια

τους έκλεισαν οι Αγαρηνοί και ήταν εννιακόσιοι

 

Τέσσερα λάφια έστειλε, να πάνε το μαντάτο

να τον συνδράμουν οι Έλληνες ή όλους να τους θάψουν

«Έχουμε γάμο» μήναγε «κανένας να μη λείψει...

που τέτοιον δε θα ματαδεί, ποτέ κανένας άλλος!»

 

Λυσσάνε τα παλιόσκυλα... μάχη εκ του συστάδην

μα όλοι τα πόστα τους βαστούν, κανένας δεν κιοτεύει.

το βοϊδοκέρατο λαλεί... οι Τούρκοι κάμουν πίσω

κι ο καπετάνιος χούγιαξε σ' όλα τα παλληκάρια...

 

«Κάθε φωτιά και κούτελο, κάθε σπαθιά κεφάλι

δε θα περάσει άπιστος ετούτη εδώ τη μάντρα!»

Βαρούν τα τουμπελέκια τους, πιάσαν κι ανηφορίζουν

τα άλογα αφρίζουνε, πετάγονταν τα σάλια

 

«Αγάντα ωρέ λεβέντες μου και θα γυρίσουν πίσω!»

Κοιτάει τον Πανάρετο, βαστά κι αυτός δυο πάλες...

Εσώσαν τα φουσέκια τους, σπάσαν τα γιαταγάνια

η εκκλησιά σα μάνα τους, τους βάζει μες στα σπλάχνα

 

Σαν τα διαβόλια ανέβηκαν, οι εχθροί στα κεραμίδια

κι ο ήλιος εβασίλεψε μη δει τι θα απογίνουν

κράζουν... φωνές, αλαλαγμοί, κάνουν χαρά οι Περσιάνοι,

και το ρετσίνι μύριζε, σαν νάτανε λιβάνι...

 

Κάνουν να βγουν, ορυμαγδός, οβούζια και βόλια

πάλιν εντός τους στένεψαν, κοιτάζουν τους Αγίους

μια φλόγα πέφτει απ' τη σκεπή... θειάφι, ρετσίνι, πίσσα

τους λαμπαδιάζουν ζωντανούς σάμπως να ήταν δάδες

 

Τα μεδουλάρια λιώνουνε,  αρπάζουν οι παλάσκες

και τα τσαπράζια γίνονται σταυροί του μαρτυρίου

στήνουν χορό με τους νεκρούς, πέφτουνε ένας ένας

με τη φωτιά τριγύρω τους σα θάνατος να καίει...

 

Έψελνε ο Πανάρετος σιγά "Τη Υπερμάχω"

ο Καπετάνιος τον τραβά, τον σέρνει ως στην πόρτα

οι δυο τους απομείνανε... δε παίρνουν πια ανάσα

ξοπίσω τους εκείτονταν εξήντα παλληκάρια

 

«Θανάση άσε με να βγω, να πάρω λίγο αγέρα»

«Καλόγερε μην βιάζεσαι, δεν είν' ακόμα ώρα»

Ζαλίστηκεν ο δράκοντας μα το σπαθί κρατάει

πηδάει ο καλόγερος και μοναχός το σκάει...

 

Δεν κάμει δέκα δρασκελιές, τον πιάνουν τα ζαγάρια

ζητάγανε να μάθουνε τι γίνεται εκεί μέσα...

«Κάνεις μας δεν απόμεινε, μονάχα ο καπετάνιος

μα όποιου ακόμα του βαστά, ας τη διαβεί την πόρτα...»

 

Σαν άκουσαν οι άπιστοι πως ζει ο καπετάνιος,

δεν άκουσαν χειρότερο, τους έπιασε τρεμούλα

κι ας έμαθαν πως ήντανε πολύ ζαλαϊσμένος...

ο Λέοντας σαν ξεψυχά δείχνει την δύναμή του

 

«Κοπιάστε μέσα μπέηδες , κοπιάστε μέσα αγάδες

να ιδείτε πως τα σφάζουμε, εμείς τα μουνουχάρια!»

Βάλαν οβούζια δυνατά  με μακριά φυτίλια

τ' ανάψανε και σκάσανε... τον έκαμαν κομμάτια

 

Οι περδικούλες σκιάχτηκαν, βγήκαν από τις κούρνιες

τραβούσαν τα μικρούλια τους, να ιδούν το Καπετάνιο

που μοναχός ανέβαινε, με το σπαθί στο χέρι...

 

 

Εν Σκούρτα Βοιωτίας

Δερβενοχώρια

27.3.2021

Σάββας Καρασάββας...


Σάββατο 6 Μαρτίου 2021

 



Κυκλοφόρησε το βιβλίο ''ΟΔΥΣΣΕΑ ΑΝΔΡΟΥΤΣΟΥ ΕΠΙΣΤΟΛΟΓΡΑΦΙΑ'' από τον εκδοτικό οίκο Historical Quest. Παρακολουθούμε κατά αυστηρή ημερομηνιακή και χρονολογική σειρά, επιστολές του Ανδρούτσου, επιστολές που διευθύνονται σ' αυτόν, αλλά και επιστολές τρίτων που τον αφορούν. Μέσα σε 450 σελίδες ζωντανεύουν μοναδικές στιγμές δόξας, κατατρεγμού και συνωμοσιών. 

1) Για προμήθεια του βιβλίου με παραγγελία από το τηλέφωνο και αποστολή με κούριερ στο σπίτι σας, επικοινωνήστε με το τηλέφωνο: 210 2611832.

2) Για αγορά του βιβλίου μέσω e shop και πληρωμή με κάρτα ακολουθήστε τον σύνδεσμο: https://www.historical-quest.com/eshop.htmlfbclid=IwAR1X3Uj8LCwA_J7mRxwsg5o4Z_kYVMuuEIkX_UmoQ65Ni4e6YrJAO4R15GU


Γιώργος Πύργαρης
5/3/2021

Πέμπτη 19 Μαρτίου 2020

Πανώλη στην επανάσταση του 1821




Πολλοί σήμερα θα αγνοούν πως κατά τη διάρκεια της επανάστασης του 1821, οι Έλληνες δεν είχαν να αντιμετωπίσουν μόνον τους εχθρούς, αλλά και διάφορες θανατηφόρες επιδημίες όπως την πανώλη, που αποδεκάτισε πολλούς την εποχή εκείνη. Ουσιαστικά έχουμε από τον Ιανουάριο του 1822 ένα νεογνό κράτος με απόφαση της Α Εθνοσυνέλευσης στην Επίδαυρο, το οποίο με δύο βασικά όργανα, το Βουλευτικό και το Εκτελεστικό, διάφορα υπουργεία (Εσωτερικών, Πολέμου, Θρησκείας και Παιδείας, Αστυνομίας, Οικονομικών, Δικαίου, Ναυτικών), προσπαθεί να στηθεί στα πόδια του. Απέναντι σε μια οθωμανική αυτοκρατορία που αρνείται να δεχθεί την ήττα από το πρώτο κιόλας έτος,  αρνείται να δεχθεί το κλείσιμο των Οθωμανών -που αποτελούσαν τον διοικητικό και γραφειοκρατικό μηχανισμό- σε διάφορα κάστρα (Ευρίπου, Πάτρας), αρνείται να δεχθεί πως έχει ήδη χάσει όλον τον οικονομικό ιστό σε Στερεά και Πελοπόννησο και αποστέλλει κάθε άνοιξη στίφη να επαναφέρουν το status quo, χωρίς ποτέ ουσιαστικά να το καταφέρουν, αφού οι Έλληνες ακόμη και όταν δεν αντιμετωπίζουν κατά μέτωπο αυτά τα στίφη, απλά αποσύρονται και ξαναεπιστρέφουν. Απέναντι λοιπόν σε όλα αυτά τα προβλήματα, η προσωρινή κυβέρνηση έχει να αντιμετωπίσει και τις επιδημίες. Η πανώλη εμφανίζεται από τις αρχές κιόλας της επανάστασης, τη διατρέχει και φτάνει μέχρι τα χρόνια του Καποδίστρια όπου ο κυβερνήτης κάνει σημαντικές προσπάθειες αντιμετώπισής της, χτίζοντας διάφορα νοσοκομεία. Απ' ότι διαβάζουμε στα έγγραφα της εποχής, εμφανίζεται πρώτα στην Αίγυπτο -σύμφωνα με τον Θουκυδίδη στην Αίγυπτο πρωτοεμφανίστηκε και ο λιμός που χτύπησε την αρχαία Αθήνα κατά τη διάρκεια του Πελοποννησιακού πολέμου- αλλά και στη Σμύρνη και στην Κωνσταντινούπολη. Σε ένα ακόμη υπό σύσταση κράτος και μάλιστα σε καιρό πολέμου, σε μια εποχή που η ιατρική γνώση δεν ήταν στα σημερινά επίπεδα, αλλά και οι λίγοι γιατροί απασχολούνται στα διάφορα μέτωπα του πολέμου, σε μια εποχή που δεν υπήρχαν αρκετά φάρμακα και εργαλεία και η οργάνωση ήταν απλά στοιχειώδης, η πανώλη ήταν μέγας κίνδυνος. Στα έγγραφα της εποχής αναφέρεται ως ''θανατηφόρος μάστιξ'', ''επάρατος ανθρωπομάστιξ'', ''κακόν'', ''μολυσμός'', ''ανθρωποβόρος επιδημία'', ενώ ως μέτρα αντιμετώπισής της προτείνονται η καραντίνα και η καθαριότητα.
Θα παρακολουθήσουμε τώρα μέσα από έγγραφα των Γενικών Αρχείων του Κράτους τρία στιγμιότυπα από διάφορα μέρη της Ελλάδος και σε διαφορετικές χρονικές περιόδους, για να κατανοήσουμε μερικώς το πρόβλημα που αντιμετώπιζαν οι Έλληνες κατά τη διάρκεια της επανάστασής τους και τις προσπάθειες για την αντιμετώπιση του. Θα δούμε ακόμη ένα έγγραφο που παρουσιάζει την εικόνα νοσοκομείου της εποχής.

Το πρώτο έγγραφο υπογράφεται από τον Γενικό Αρμοστή της Αστυνομίας στην Ερμιόνη τον Νοέμβριο του 1822, όπου κάνει λόγο για εμφάνιση πανώλης στην Τήνο και ενημερώνει το υπουργείο Εσωτερικών για την ανάγκη καταλυμάτων στην παραλία όπου θα διαμένουν οι φύλακες που θα εμποδίζουν την αποβίβαση των ανθρώπων που φθάνουν με τα καΐκια από τα νησιά και την Τήνο...



Προσωρινή Διοίκησις της Ελλάδος
Προς τον Εξοχώτατον Μινίστρον των Εσωτερικών
Ο Γενικός Αρμοστής της Αστυνομίας
Εν Ερμιόνη τη 23η Νοεμβρίου 1822

Είναι των αδυνάτων να οικονομήση η Γεν. Αστ. τα αποβλέποντα την αναγκαίαν κάθαρσιν εις την ενεστώταν περίστασιν της κατά δυστυχίαν φανερωθείσης εν τη Νήσω Τήνου πανώλης νόσου, χωρίς να οικοδομηθούν τρεις ή τέσσαρις καλύβαι εις το παράλιον, τόσον διά να στέκουν οι φύλακες αδιακόπως και να εμποδίζουν την έξοδον των ανθρώπων από τα φθάνοντα καϊκια πριν ειδήσεως της Αστυνομίας, όσον και διά να κάθηνται οι εξ υπόπτων μερών ερχόμενοι διαβάται προς αναπλήρωσιν της προφυλάξεως όπου εγκριθήσαν αναγκαία ήθελε των διορισθή. ένεκα τούτου η Γεν. Αστυνομία άπαξ και δις ανέφερε των εδώ κυρίων εφόρων την ανάγκην, επιτρέπουσα και παρακαλούσα αυτούς να οικονομήσουν το πράγμα με τα εθνικά σανίδια οπού έχουν, ή με ποίον άλλον τρόπον ημπορέσουν, αλλ' εις μάτην. η αδιαφορία των είναι μεγάλη, μήτε αισθάνονται πόσον αυτό αποβλέπει κυρίως την σωτηρίαν της ίδιας της πόλεως. 
Επειδή λοιπόν η αύξηση του ψύχους ή μια αιφνίδιος βροχή έπεται να υποχρεώση και φύλακες και φυλατζόμενους να τραβηχθούν από τα ασκεπή μέρη, εις τα οποία ευρίσκονται τώρα και να ματαιωθούν  ούτως όλα τα μέτρα τα οποία προσπαθώμεν να στερεώσωμεν προς αποφυγήν της θανατηφόρου μάστιγος, ήτις μας επαπειλεί, η Γεν. Αστυνομία ίνα μη επιπέσει εις το βαρύτατον σφάλμα του να μην ιδεάση εν καιρώ το έξοχον Μινιστέριον σας κατά το χρέος της περί τς διατρεχούσης ολεθρίου ακαταστασίας, αναφέρη διά του παρόντος προς αυτό πάντα, όσα ανωτέρω εξηγήθησαν, ίνα με την ταχύτητα την οποίαν την οποίαν απαγορεύση το κακόν επιφέρει την απαιτουμένην ίασην με εκείνα τα μέσα όπου εγκρίνη προσφιλέστερα προς διόρθωσιν της επικρατούσης εγκληματικής αταξίας. μένω με το προσήκον σέβας. 

Ο Γενικός Αρμοστής της Αστυνομίας
Αλέξανδρος Αξιώτης

Το δεύτερο έγγραφο από τον Κ. Μώραλη (σε άλλα έγγραφα τον έχω δει Γενικό Αστυνόμο) τον Ιανουάριο του 1825 (είναι η εποχή που τελειώνει ο δεύτερος εμφύλιος με νίκη των κυβερνητικών στρατευμάτων) από το Ναύπλιο. Ο Μώραλης αναφέρει πως η πανώλη έχει εμφανιστεί πάλι στην Αίγυπτο, τη Σμύρνη αλλά και την Κωνσταντινούπολη και δίνει μια αναφορά για την κατάσταση που επικρατεί στην Πελοπόννησο και προτείνει αυστηρούς ελέγχους και επταήμερη γενική καραντίνα σε όλα τα λιμάνια...


Προς το Σεβαστόν Βουλευτικόν Σώμα

Κατά τας οποίας έχει πληροφορίας πολλαχόθεν η Γενική Αστυνομία η επάρατος ανθρωπομάστιξ της πανώλης φαίνεται ότι άρχισε πάλιν εις Αίγυπτον, Σμύρνην, Κρήτην και Κωνσταντινούπολην. Επειδή δε αι προφυλάξεις εις Πελοπόννησον, καθώς και εις την λοιπήν Ελληνικήν επικράτειαν λείπουν ολοτελώς ή και αν είναι γίνονται πολύ καταχρηστικώς και επειδή είναι φόβος να μη μεταδοθή άξαφνα το κακόν εις πολλά μέρη, καθώς ανακαλύφθη προ ολίγου η μετάδοσίς της και εις την νήσον Μήλον ως ειρήθη, και διά την ανεξέταστον και ακόλουθον έξοδον και είσοδον ναυτών και διαβατών εις όλους τους ελληνικούς λιμένας να εισοδεύσει και εις την Πελοπόννησον και ακολούθως όχι μόνον να βλάψη καιρίως την ενταύθα και άλλοθεν καταφυγούσαν τόσην ανθρωπότητα, αλλά μάλιστα και να επιφέρη μέγα εμπόδιον και εις τους σκοπούς του έθνους.
Διά τούτο ο υπογεγγραμμένος αναφέρομαι προς το Σεβαστόν Σώμα ως πατριώτης, εις το οποίον γνωστοποιώ κατά χρέος και χρέος ανθρώπινον τα ρηθέντα, ίνα προλάβη όσον τάχος εις το να ληφθούν περί τούτου τα αναγκαία δραστήρια μέτρα και δι' όλην την επικράτειαν, και διά την Πελοπόννησον διαφερόντως. κρίνω δε αναγκαία κι αναπόφευκτα προφυλακτικά εις την εμπόδισιν τούτου, τα ακόλουθα, τα οποία καθυποβάλλονται εις την κρίσιν του Σ. Σώματος και εις την ταχείαν απόφασιν. 
αον: Να προκηρυχθή βεβαιωτικώς εις όλην την επικράτειαν ότι μετά 40 ημέρας της εκδόσεως της διαταγής ταύτης προσδιορίζεται καραντίνα εις όλους τους ελληνικούς λιμένας επταήμερος διά κάθε δυνάμενον πλοίον ελληνικής και αλλοεθνούς από οποιοδήοτε μέρος ερχόμενον. λόγου χάριν και από Τήνος εις Μύκωνον. 
βον: Να διορισθώσιν εις όλην την επικράτειαν υγειονόμοι, και μάλιστα εις την Πελοπόννησον, άνθρωποι φρόνιμοι, ειδήμονες και έμπειροι τοιούτου σωτηριώδους υπουργήματος. 
γον: Να αντιταχθώσιν όλοι οι ελληνικοί λιμένες αυστηρώς να μην εξέρχεται πλοίον οποιοδήποτε χωρίς εξαίρεση, αν δεν λαμβάνη από το υγειονομείον έγγραφον της υγείας εκείνου του τόπου, καθώς να μην δέχεται και εις τον λιμένα αν δεν παρρησιάζει τιούτον έγγραφον του τόπου όπου εξήλθεν. 
Ο προσδιορισμός των 40 ημερών στοχάζομαι είναι αρκετός του να προϊδεασθούν παντού όλοι οι Έλληνες, ακόμα δε και άλλοι τόποι διά να λάβωσιν οι άνθρωποι περί τούτου μέτρακαι επομένως να μην ακολουθούν παράπονα.
Και επειδή εγγύζει ήδη ο καιρός καθ' ων το κακόν τούτο αυξάνει και ο μολυσμός του μεταδίδεται ευκόλως, το Σ. Βουλευτικόν Σώμα ελπίζω ότι προνοεί περί της υγείας της επικράτειας και περί της σωτηρίας των πολιτών, θέλει σκεφθείν ωρίμως επάνω εις ταύτα και θέλει φροντίσειν όσον τάχος, αν εγκριθή του να διορίσθώσι τα αναγκαία όπου ανήκει και να εκδόθώσι διαταγάς διά την προφύλαξιν της επικράτειας από το τοιούτον φρικαλέον δεινόν. 

Ναύπλιον τη 20 Ιανουρίου 1825
Ο πατριώτης 
Κ. Μώραλης




Το τρίτο έγγραφο υπογράφεται τον Μάρτιο του 1825 από τον υπουργό Εσωτερικών Γρηγόριο Δικαίο ή Παπαφλέσσα, όπως είναι ευρύτερα γνωστός, δύο περίπου μήνες πριν χαθεί και εκείνος στη μάχη στο Μανιάκι. Η επανεμφάνιση της πανώλης τον χειμώνα και την Άνοιξη του 1825, συμπίπτει χρονικά με την αποβίβαση στην Πελοπόννησο των αιγυπτιακών στρατευμάτων του Ιμπραήμ Ο υπουργός Εσωτερικών Παπαφλέσσας, προτείνει τη μετάβαση της κυβέρνησης από το Ναύπλιο στην Τριπολιτσά λόγω πανώλης. Μας δίνει μια εικόνα βρώμικου και επικίνδυνου Ναυπλίου, που για να καθαρίσει χρειάζονται έξι μήνες!...


Προσωρινή Διοίκησις της Ελλάδος
Το Υπουργείον των Εσωτερικόν
Προς το Εκτελεστικόν Σώμα

Είναι γνωστόν τοις πάσι πόσην φθοράν επροξένησεν η εις το παρελθόν περιεπεισυμβήσασα ενταύθα επιδημία και πόσην ταυτοχρόνως παραλυσίαν επέφερε εις τας πράξεις της Διοικήσεως. η επιδημία αύτη, εις τας οποίας πληροφορίας έχει το υπουργείον από εμπείρους ιατρούς,, άρχισεν και πάλιν να αναφύεται ενταύθα, και το πλέον πιθανόν είναι, ότι όταν μεσιάσει ή ήδη αρξαμένη άνοιξις, θέλει ανατείλη πάλιν η ανθρωποβόρος αύτη επιδημία και είναι ενδεχόμενον, ότι θέλει γίνη ασυγκρίτως πλέον κακοήθης παρά το παρελθόν θέρος, διότι αι ακαθαρσίαι της πόλεως επολλαπλασιάσθησαν και ακόμη δεν έγινεν αρχή της εκκαθαρίσεως αλλά και αν τώρα γένη η αρχή βέβαια δεν είναι δυαντόν να λάβη τέλος προτήτερα των εξ μηνών. 
Όθεν διά ταύτα πάντα το υπουργείον κρίνει επάναγκες, έως ότου καθαρισθή η πόλις καλώς, να μεταβή η Διοίκησις εντεύθεν αλλού, ή και εις Άργος ή Τριπολιτζάν. ήθελεν είσθεν καλόν εις Άργος η μετάβασις της Διοικήσεως, εάν εκεί εσώζοντο τα αναγκαία καταλύμματα και η πόλις εκείνη ήτο πλέον περιορισμένη διά να φυλάττειται η ανήκουσα εις αυτήν ευταξία και ειρήνη. επειδή δε ταύτα είναι αδύνατον εκεί να διατηρηθώσι, το υπουργείον κρίνει να μεταβήη Διοίκησις εις Τριπολιτζάν όπου ευρίκονται τα ειρημένα, και η Διοίκησις δύναται εκείθεν να ενεργή ογληγορώτερα εις όλην την επικράτειαν. ωσαύτως δύναται εκείθεν ευκόλως να εισάξει παντού την ευταξίαν και ειρήνην. 
υποβάλλεται λοιπόν του υπουργείου η γνώμη αύτη υπό την επίκρισιν του Εκτελεστικού Σώματος.

Εν Ναυπλίω τη 14 Μαρτίου 1825
Ο υπουργός των Εσωτερικών 
Γρηγόριος Δικαίος



Αξίζει όμως να δημοσιεύσουμε προς συμπλήρωση των παραπάνω, μια εικόνα νοσοκομείου της εποχής. Υπογράφεται από τον επίτροπο του νοσοκομείου Πέτρο Στρογγύλη, αλλά δυστυχώς στο έγγραφο δεν αναφέρεται πουθενά για ποιο νοσοκομείο πρόκειται. Η κατάσταση είναι πολύ δύσκολη και οι τραυματίες του πολέμου μπερδεύονται με τους ασθενείς...

Προς το έξοχον υπουργείον του Πολέμου

Χρέος μου να είπω τας ανάγκας του κοινού Νοσοκομείου.
αον: Το αυτό Νοσοκομείον δεν έχει τόπον εις τον να δεχθή ούτε άλλους ασθενείς, ούτε άλλους λαβομένους επειδή και όλαι αι κάμαραι είναι γεμάται, μάλιστα αδειάσαμεν και το κελάρι και εβάλαμεν λαβομένους. επειδή εις αυτάς τας κάμαρας βάλαμεν άλλους ασθενείς καλοκέρι ων, θέλει θανατόσωμεν και τους πρώτους και τους ύστερους. επειδή λοιπόν και ο πόλεμος είναι πλησίον μας, αφεύκτως θέλει δεχθώμεν ασθενείς και λαβομένους, ανάγκη πάσα να ητοιμασθή κανένα οσπίτιον από τα πλησίον του Νοσοκομείου διά να είναι έτιμον.

βον: αναγκαιεί να εξοικονομηθή αμέσως πόρος διά τα καθημερινά έξοδα, καθώς ζωοτροφία (τροφή ιατρών, προσωπικού και ασθενών)  και ιατρικά επειδή και το Τελώνιον ως την σήμερον μας έδωσε μόνον γρόσια διακόσια πενήντα εις όλον αυτό το διάστημα με το να μην δουλεύει. 

γον: η οικονομία διά τα στρώματα, με το να κείτονται οι ασθενείς απάνω εις τα σανίδια.

δον: να εύρωμεν έναν ιδεασμένον διά την βοήθειαν του ιατρού όπου να αλλάζονται οι πληγωμένοι. 

όλα λοιπόν τα άνωθεν αναγκαιούν μεγάλως διά την υπεράσπισιν των ασθενών εξερέτως ο πόρος. επειδή και εις εμέ ούτε παράς μου έμεινεν, ούτε υπόληψις εις τινά διά να προβλέψω το προς το ζειν, επειδή και τώρα είκοσι μέρες από κανένα μέρος βοήθειαν  δεν έλαβον καθώς και ο κύριος Βαλιάνος τα όσα με χρωστεί παρά δεν με έδωσε, αλλά με το σήμερον και με το αύριον με απερνά, αφού στέλνει τους κανονιέρηδές τους. Ιδού λοιπόν οπού ειδοποιώ το έξοχον υπουργείον, όπου παραπονούμενοι και ασθενείς και πληγωμένοι να είμαι αμέτοχος τούτου.

ο ευπειθέστατος πατριώτης
και επίτροπος του Νοσοκομείου
πέτρος στρογγύλης
περί την 9 ιουνίου 1825





















Τετάρτη 13 Νοεμβρίου 2019

Ο Γιώργης Σκουρτανιώτης εγγυάται την ομαλή λειτουργία της Δ' κατά συνέχεια Εθνοσυνέλευσης




Ο Γιώργης Σκουρτανιώτης (αδερφός του Θανάση που έπεσε ένδοξα στο Μαυρομάτι) όπως αποδεικνύει η παρακάτω επιστολή, έπαιξε σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση του νεοελληνικού κράτους ως ανώτερος αξιωματικός στρατιωτικού τμήματος. Την ιστορία του την ερευνούμε ακόμη, αλλά σήμερα παρουσιάζουμε μια επιστολή του στον Πρόεδρο της Δ' κατά συνέχεια Εθνικής Συνελεύσεως που διεξαγόταν στο Άργος το καλοκαίρι του 1832 -ανάμεσα στα άλλα ψήφισε και την επιλογή του Όθωνα ως Βασιλέα της Ελλάδας- όπου εγγυάται μαζί με τους αξιωματικούς του, την ομαλή λειτουργία της.



Προς τον Σ. Πρόεδρον της κατ' επανάληψιν Δ' των Ελλήνων Συνελεύσεως

Σεβαστέ πρόεδρε

χθες δι' αναφοράς και το στρατιωτικόν τούτο σώμα εξέφρασε δι' ημών εις όλους τους Πληρεξουσίους το αίσθημά του, περί της εξακολουθήσεως των εργασιών της Εθνοσυνελεύσεως. 
Αλλά επειδή η μνησθείσα αναφορά δεν υπεγράφει εξ ενός εκάστου, διά την κακήν τύχην του μη ειδότος γράψαι, και τινές των Πληρεξουσίων δεν έδωκαν την απαιτουμένην πίστην εις αυτήν, είτε ειλικρινώς, είτε μη, το στρατιωτικόν τούτο σπεύδει κατ' επανάληψιν να σας βεβαιώση, Κύριε πρόεδρε και να σας παρακαλέση, να βεβαιώσητε εις τούτο και όλους τους Πληρεξουσίους, ότι δύνανται ελευθέρως να έλθωσιν εις τον ωρισμένον τρόπον της Συνελεύσεως, και εξακολουθήσωσι τας εργασίας των, εγγυώμενον την πληρεστάτην ασφάλειαν και ευταξίαν, και παραχωρεί ως υπεσχέθη, εις την άμεσον διεύθυνσην του αρχηγού της φρουράς, αν είναι ανάγκη, την απαιτουμένην φρουράν, από το ίδιον σώμα.
Οι αξιωματικοί του σώματος τούτου επεφορτίσθησαν να υπογράψωσι την παρούσαν, γενομένην διά της κοινής συγκαταθέσεως του σώματος, το οποίον σας παρακαλή να δώσητε την απαιτουμένην πίστιν και εξακολουθήσετε αφόβως και χωρίς καμίαν υποψίαν τας εργασίας σας. άλλως δε θέλει διαμαρτυρηθή επισήμως διά ν' απορρίψη τον οποίον η περίστασις τω επεφόρτισε μώμον. 
Διομολογούντες τα πατριωτικά μας αισθήματα υποσημειούμεθα.

Εν Άρια τη 26η Ιουλίου 1832

Ο Στρατηγός Γ. Σκουρτανιώτης

Οι Αξιωματικοί Μιχάλης Στέργιος, Γιαννάκης Πλάφισος. Αναστάσιος Μάγος, Κυριάκος Σόκος, Αντώνιος Καλίβαρης, Θόδωρος Καζάνης, Ιωάννης Κοντούλης


Τετάρτη 6 Νοεμβρίου 2019

Έχουμε γάμο...




''... Και ωσεί προαισθανόμενος το ένδοξον, αλλά θλιβερόν τέλος του ''έχουμε γάμο...'' έγραφε ''και δεν πρέπει να λείψη κανείς, διότι τέτοιο δεν θα ξαναϊδούμε άλλον.''

Έχουμε γάμο και δε πρέπει να λείψει κανείς!
Αυτή η φράση λοιπόν, αποδίδεται από τον Τσεβά στον Αθανάσιο Σκουρτανιώτη, την παραμονή ή τις παραμονές της ένδοξης μάχης του Μαυροματίου και του θανάτου του. Παράξενη φράση αλήθεια. Ποιητικά φορτισμένη. Ο πολέμαρχος Αθανάσιος Σκουρτανιώτης, μεταμορφώνεται εδώ, έστω και για μια στιγμή σε ποιητή.
Όμως, είπε πραγματικά αυτή τη φράση ή ήταν μια ''ποιητική παρέμβαση'' του Τσεβά, μια αυθαίρετη εκ των υστέρων πινελιά που την χρέωσε στον Σκουρτανιώτη λίγο πριν περιγράψει το επερχόμενο δράμα; Ο ίδιος ξεκαθαρίζει εξ' αρχής, πως τη μάχη του Μαυροματίου έγραψε σύμφωνα με τις διηγήσεις αυτόπτων μαρτύρων, όπως των τεσσάρων αγγελιοφόρων που έφυγαν την τελευταία στιγμή από το Μαυρομάτι, άρα ακολουθούσαν μέρες πριν τον Σκουρτανιώτη, του οπλαρχηγού Γκέλη που πήγε το ίδιο βράδυ εκεί μετά τη μάχη, του καλόγερου που βρισκόταν στο ναό και του μικρού Τάσου. Οπότε δεν έχουμε κανέναν λόγο να αμφισβητήσουμε τον Τσεβά στο συγκεκριμένο σημείο. Η φράση αυτή, πράγματι ειπώθηκε από τον Σκουρτανιώτη και μετά το δράμα συζητήθηκε από τους αυτόπτες μάρτυρες ξανά, τόσο που έφτασε στα αυτιά του ιστορικού Τσεβά 50-60 περίπου χρόνια αργότερα. 
Όμως γιατί ο Σκουρτανιώτης μίλησε τόσο αινιγματικά;
Υπάρχουν κάποιες στιγμές στη ζωή ενός ανθρώπου και ιδιαίτερα όταν πλησιάζει ένας απρόσμενος και τραγικός θάνατος, που μια αστραπή λάμπει ξαφνικά μέσα στο πνεύμα του. Μια λάμψη προφητική, ποιητική, ιδιαίτερη. Υπό κανονικές συνθήκες, η λέξη δε θα πρέπει να ήταν γάμος, αλλά μάχη, ή πόλεμος. Έχουμε μάχη, έχουμε πόλεμο και δεν πρέπει να λείψει κανείς! Όμως η λέξη γάμος τη στιγμή που ο Σκουρτανιώτης προσκαλεί άλλους οπλαρχηγούς και πολεμιστές κοντά του για να αντιμετωπίσουν τους σκληρούς Οθωμανούς του Ομέρ του Ευρίπου ηχεί παράξενα, μοιάζει αταίριαστη, παράταιρη. Είναι ένα αίνιγμα. Από πού κι ως πού γάμος μέσα στη φωτιά του πολέμου; Και μάλιστα γάμος που... ''τέτοιον, δεν θα ξαναϊδούμε άλλον!'';
Ναι, ο Σκουρτανιώτης έστω και για μια στιγμή μεταμορφώνεται σε ποιητή. Σε προφήτη. Δεν προσκαλεί τους οπλαρχηγούς της Βοιωτίας να είναι παρόντες σε καμία μάχη, αλλά σε γάμο. Τι γάμο αλήθεια;


....................................................


Το βράδυ της 3ης Νοεμβρίου 1825, οι Οθωμανοί του Ευρίπου αφού έχουν ολοκληρώσει το φρικώδες έργο τους στο εκκλησάκι της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος, αποσύρονται βιαστικά από τους χωμάτινους λόφους του Μαυροματίου, προς το δρόμο της Θήβας που θα τους οδηγήσει στη Χαλκίδα. Μαζί τους ίσως κουβαλούν τους νεκρούς τους -αν δε τους έθαψαν σε ομαδικό τάφο στα ψηλώματα- και ίσως κουβαλούν ακόμη και κάτι άλλο. Ένα πολύτιμο λάφυρο. Το κομμένο κεφάλι του Σκουρτανιώτη. Του μεγάλου εχθρού τους από την αρχή της επανάστασης, που προσπαθούν να τον εκδικηθούν τέσσερα ολόκληρα χρόνια. Μπορεί να είχαν πολλές απώλειες σ' αυτήν τη μάχη, αλλά ο διοικητής του αποσπάσματος είναι ευχαριστημένος. Το να πάει  πεσκέσι στον Ομέρ το κεφάλι του ντεβριμτσή από τα Σκούρτα, είναι μεγάλο πράμα. Χαλάλι κι οι σκοτωμένοι. Δίπλα τους καθώς απομακρύνονται από τον τόπο του δράματος, γυαλίζουν αμυδρά στο λιγοστό φως του φεγγαριού που κάθε τόσο κρύβεται από σύννεφα, τα νερά της λίμνης της Κωπαϊδας.

...οι εχθροί απεσύρθησαν
σκότος πίπτει βαθύ
φρικιασμένος τριγύρω
κεκρυμμένος λαός
εις όρη και τρύπας

Λίγο πιο πάνω, μέσα στο εκκλησάκι της Αγια Σωτήρας, κείτονται άψυχα τα σώματα του Σκουρτανιώτη, του αδερφού του Κώτσιου, του Γιάννη Βιέννα, του Δρίτσουλα, του Λεβεντάκη και των υπολοίπων μαρτύρων πολεμιστών. Με ανοιχτά στόματα σα να γυρεύουν ακόμη απεγνωσμένα οξυγόνο, σώματα μελανά, τουμπανιασμένα, φρικώδη. Η σκεπή, οι εικόνες, το τέμπλο του ναού συνεχίζουν ακόμη να καίγονται. Οι καπνοί ανεβαίνουν στον νυχτερινό ουρανό και η θερμοκρασία μέσα στο ναό είναι ακόμη απαγορευτική για τα ανθρώπινα μέτρα. Ο καλόγερος καθισμένος στην άκρη της μάντρας του μικρού ναού, τρέμει. Αν μπορούσε κανείς να διακρίνει το πρόσωπό του μέσα στο σκοτάδι, θα ήταν ωχρό, πάνινο. Δεν μπορεί να συνέλθει ακόμη από το δράμα που έζησε. Δεν ξέρει τι να κάνει παρά στέκεται αναποφάσιστος, ακίνητος, μια μαύρη φιγούρα ριζωμένη στη μάντρα σαν αποτρόπαιο ανατριχιαστικό άγαλμα. Ένας κόμπος του έχει φράξει το λαιμό. Δεν μπορεί καν να κλάψει. Νιώθει στα κόκαλά του το κρύο της νύχτας που κατεβαίνει ακάθεκτο απ' τα βουνά μα φαίνεται να μην τον νοιάζει. Μονάχα ο μικρός Τάσος που παρακολούθησε τη φονική μάχη από τους λόφους δυτικά, τρέχει μες στο σκοτάδι να ειδοποιήσει το χωριό πως όλα τέλειωσαν, έφυγαν κι οι Τούρκοι.

Σε λίγο αρχίζουν να καταφθάνουν δειλά, οι πρώτες γυναίκες και οι άντρες του Μαυροματίου, οι περισσότεροι ηλικιωμένοι. Δεν τολμούν ακόμη να πλησιάσουν τον ναό παρά κάθονται απόμερα έξω από τη μάντρα, έχοντας φράξει με τις παλάμες τα στόματα από τρόμο, μπροστά στην υποψία της τραγωδίας που κρύβουν οι πέτρινοι τοίχοι της εκκλησίας. Λίγο πολύ άλλωστε, τους είχε προετοιμάσει για το τι θα δουν και ο Τάσος. Που και που κάποια γυναίκα προσπαθεί να ψιθυρίσει κάτι, αλλά αυτό που βγαίνει είναι ένας πνιχτός λυγμός. Τίποτα σχεδόν δεν κινείται. Ούτε καν τα φύλλα των δέντρων. Όλοι και όλα τριγύρω έχουν παγώσει, κοιτάζοντας το λιγοστό πια φως που βγαίνει από τα μικρά τρίλοβα παράθυρα και τη μισάνοιχτη πόρτα του ναού από τις εναπομείνασες εστίες φωτιάς που σιγοκαίει ακόμη...

Και τότε σα να ήρθε από το πουθενά ή σα να έφθασε πετώντας μέσα από τα σύννεφα του Ελικώνα, μια ψηλόλιγνη φιγούρα γυναίκας φορώντας ένα λευκό μακρύ φόρεμα, εμφανίστηκε ξαφνικά στο ήσυχο πια προαύλιο του ναού που μέχρι πριν λίγη ώρα μαινόταν η φωτιά και οι κραυγές της μάχης. Ευθυτενής, αγέρωχη, λυγερόκορμη. Οι γυναίκες του Μαυροματίου που στέκουν φοβισμένες ακόμη μακριά, οι γέροι, ο καλόγερος και ο μικρός Τάσος που έχει επιστρέψει ξανά μαζί με τους άλλους, κοιτάζουν με δέος τη λαμπρή γυναίκα να περπατά περήφανα και μεγαλόπρεπα προς τον ναό. Μόνο όταν φτάνει, σκύβει ταπεινά για να περάσει τη χαμηλή πόρτα η πανέμορφη νύφη...

-μοναχά η δόξα απόψε τολμά
να διαβεί την θύραν σιγαλά
ταπεινά
και να έμβη εις ναόν θλιβερόν
και πικρόν
που τρίζει έτι εκ του πυρός
και προς ουρανόν μελανόν
καπνίζει ακαταπαύστως...-

Οι αγγελιοφόροι τρέχουν ακόμη λαχανιασμένοι και ειδοποιούν τους ανθρώπους. Έχουμε γάμο! Από ανατολικά φθάνει ο οπλαρχηγός Γκέλης με τους δικούς του. Κι ο Μάμαλης. Απ' το νοτιά ο Πετεινάρης. Από τη Δύση έρχεται ο Σουλιώτης Διαμαντή ή Τζήμα Ζέρβας με καμιά εκατοστή νοματαίους. Στα γύρω χωριά οι πιο τολμηροί ξεσηκώνονται για το Μαυρομάτι. Από τα Σκούρτα ο Κώτσο Βόγκλης με τον Κουκούλεζα και όλους τους άλλους. Θα μάθει εμβρόντητος κι ο Γιώργης στο Ναύπλιο το φοβερό μαντάτο. Θα κινήσει κι αυτός αστραπή κατά κει. Μαζί του κι ο γραμματικός, ο Αναστάσης Θεοδωριάδης. Κι άλλοι. Κι άλλοι πολλοί γυναίκες κι άντρες θα φτάσουν και θα φτάνουν απ' όλα τα μέρη και τους χρόνους, στη μικρή εκκλησία όπου έγινε ο γάμος. Στην Αγια Σωτήρα στο Μαυρομάτι!

''Έχουμε γάμο και δεν πρέπει να λείψει κανείς!''

Αυτόν τον γάμο εννοούσε λοιπόν. Τον γάμο του με τη δόξα...


Κυριακή 3 Νοεμβρίου 2019

ΣΠΑΝΙΟ ΥΛΙΚΟ ΑΠΟ ΤΗΝ ΤΙΜΗΤΙΚΗ ΓΙΟΡΤΗ ΣΤΟ ΜΑΥΡΟΜΑΤΙ ΤΟ 1930, ΓΙΑ ΤΗ ΘΥΣΙΑ ΤΟΥ ΣΚΟΥΡΤΑΝΙΩΤΗ


(πατήστε πάνω σε κάθε φωτογραφία, για μεγέθυνση)














Από τη σελίδα thiva old fotografy και από τον χρήστη Egripos Copaidas (τους ευχαριστούμε για την άδειά τους να τα δημοσιεύσουμε εδώ), πήραμε το πολύ ενδιαφέρον αυτό φωτογραφικό υλικό από την εφημερίδα ΡΟΥΜΕΛΙΩΤΗΣ του Λαχανοκάρδη τον Μάιο του 1930. Στο σπάνιο αυτό ντοκουμέντο, βλέπουμε πώς εορτάστηκαν τα 100 χρόνια της επανάστασης και πώς τιμήθηκε η θυσία του Αθανασίου Σκουρτανιώτη στο Μαυρομάτι Θηβώντην εποχή εκείνη πριν 90 χρόνια. Το υλικό το εξετάζουμε και το αξιολογούμε...



Σάββατο 15 Ιουνίου 2019

ΒΙΝΤΕΟ ΣΤΗΝ ΑΓΙΑ ΣΩΤΗΡΑ ΜΑΥΡΟΜΑΤΙΟΥ





Η λήψη έγινε το καλοκαίρι του 2008

Πέμπτη 11 Απριλίου 2019

Η ΠΕΡΙΕΡΓΗ ''ΕΞΟΡΙΑ'' ΤΟΥ ΟΛΟΚΑΥΤΩΜΑΤΟΣ ΜΑΥΡΟΜΑΤΙΟΥ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΠΙΣΗΜΗ ΙΣΤΟΡΙΑ, ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΩΝ ΚΟΙΝΩΝ ΚΑΙ Ο ΤΕΛΕΥΤΑΙΟΣ ΤΟΥ ''ΓΚΟΒΕΡΝΟ ΜΙΛΙΤΑΡΕ''




Εδώ και δεκατέσσερα χρόνια, ερευνώ τον ήρωα της ελληνικής επανάστασης Αθανάσιο Σκουρτανιώτη, που βρήκε μαζί με άλλα πενήντα περίπου παλικάρια, μαρτυρικό θάνατο στο εκκλησάκι της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος στο Μαυρομάτι Θηβών στις 3 Νοεμβρίου του 1825, πολεμώντας επτακοσίους περίπου Τούρκους του Ευρίπου. Πρόκειται περί ενός εκκωφαντικού ολοκαυτώματος, ισάξιου με το ολοκαύτωμα του Σαμουήλ ή του Αρκαδίου. Αφού οι Έλληνες πολεμιστές αμύνθηκαν γενναία -σε πρώτη φάση κρατώντας τη μάνδρα γύρω από το ναό- απέναντι σε υπέρτερες δυνάμεις προκαλώντας τους μάλιστα ανυπολόγιστη φθορά, στο τέλος δίχως μπαρουτόβολα πια αναγκάστηκαν να καταφύγουν μέσα στο ναό όπου εν τέλει απεπνίγησαν και κατακάηκαν όλοι μέχρι ενός, όταν οι Οθωμανοί έριξαν από τη στέγη οβούζια, αναμμένα φουσέκια, ρετσίνια και άλλες εύφλεκτες ύλες. 

Πρόκειται περί μιας τεράστιας θυσίας που δυστυχώς έχει αποσιωπηθεί από την επίσημη ιστορία. Σήμερα όμως προσεγγίζοντας ξανά το γεγονός, κατανοούμε ότι έχουμε να κάνουμε με κάτι πολύ μεγάλο. Γιατί γνωρίζουμε πια, πως ο Σκουρτανιώτης αποφάσισε να μπει σ' αυτήν τη μάχη, γνωρίζοντας εκ των προτέρων ότι είναι χαμένη, επιδιώκοντας ηθική και όχι υλική νίκη, όπως ακριβώς ο Λεωνίδας στις Θερμοπύλες. 
Η άποψη πως η μάχη και το ολοκαύτωμα Μαυροματίου λησμονήθηκαν τυχαία από την επίσημη ιστορία, επειδή τάχα τέτοια γεγονότα ήταν συνηθισμένα εκείνη την εποχή, είναι παντελώς αβάσιμη, παράλογη και ανιστόρητη. Κανένα πολεμικό γεγονός με τέτοιες ηθικές προεκτάσεις, δεν έχει λησμονηθεί από την επίσημη ιστορία! Ούτε ένα! Δεν είναι σε καμιά περίπτωση τυχαίο το γεγονός, σαράντα δύο παλικάρια να πολεμούν με τέτοιο πείσμα, ενάντια σε επτακόσιους πεζούς και καβαλάρηδες οπλισμένους σαν αστακούς Οθωμανούς, να πέφτουν όλοι μέχρι ενός και μάλιστα με τέτοιον φρικτό τρόπο. Ποιο άλλο τέτοιο γεγονός λησμονήθηκε τόσο αλόγιστα από την επίσημη ιστορία; Γι' αυτό είναι δικαιολογημένες και εύλογες οι απορίες όσων έχουν εντρυφήσει έστω και στο ελάχιστο στη μάχη του Μαυροματίου. 
Αλήθεια, γιατί αποσιωπήθηκε αυτή η μάχη;


Δέκα τέσσερα ολόκληρα χρόνια, προσπάθησα να μη πω κακιά κουβέντα, να σταθώ στη μέση, να διατηρήσω την ουδετερότητα του ιστορικού ερευνητή, προσπάθησα ακόμη να δικαιολογήσω κάποιες αποφάσεις του Κωλέττη ως επιβεβλημένες από τις συνθήκες, όμως τόσα χρόνια έρευνας στα Γενικά Αρχεία του Κράτους και σε βιβλία ιστορικά της εποχής, καθώς και τα στοιχεία που αποκόμισα απ' αυτήν την χρόνια έρευνα, νομίζω ότι όχι μόνο μου δίνουν το δικαίωμα, αλλά με αναγκάζουν πια να απαντήσω. Η μάχη του Μαυροματίου αποσιωπήθηκε, γιατί ήθελε να αποσιωπηθεί ο Κωλέττης! Γιατί το γεγονός, δεν έχει μόνο ηθικές αλλά και πολιτικές προεκτάσεις!

Όπως προκύπτει από την έρευνά μου, μεγάλη ευθύνη για την αποδυνάμωση του στρατιωτικού Σώματος Σκουρτανιώτη, άρα και της καταστροφής του από τα Οθωμανικά στρατεύματα του Ομέρ του Ευρίπου, φέρει ο Κωλέττης, αφού μέσα σε τέσσερις μήνες -από το Οκτώβριο του 1824 μέχρι τον Ιανουάριο του 1825- μείωσε με δικές του διαταγές και ευθύνη το στρατιωτικό Σώμα του Σκουρτανιώτη, από 430 που είχε το καλοκαίρι του 1824 σε μόλις 50, χωρίς να δίνει καμία σημασία στις αλλεπάλληλες εκκλήσεις του καπετάνιου για αύξηση της δύναμής του. Και οι εκκλήσεις του ήταν πέρα για πέρα δικαιολογημένες. Γιατί είχε να εποπτεύει μ' αυτούς τους 50 άντρες, μια τεράστια περιοχή που άρχιζε από τον Μαραθώνα, Καπανδρίτι, Κάλαμο, Ωρωπό, Δήλεσι και συνέχιζε στον Αυλώνα, Εύριπο, Χάλια, Ανηφορίτη, Δερβενοχώρια, στρατόπεδο Αέρος στα Γεράνεια όρη, Μέγαρα, Κάζα, Θήβα, όλες τις βόρειες παρυφές του Κιθαιρώνα, μέχρι την Πέτρα Βοιωτίας -για να μη πούμε και για τις εκκλήσεις των προκρίτων Σαλώνων, οι οποίοι τον ζητούσαν απεγνωσμένα και στα Σάλωνα. Η απόφαση λοιπόν του Κωλέττη να αφήσει τον Σκουρτανιώτη μονάχα με 50 άντρες σ' αυτήν την τεράστια και άκρως επικίνδυνη περιοχή, που οθωμανικά στρατεύματα μπορούσαν να κατέβουν ανά πάσα στιγμή από τα Σάλωνα, αλλά που την ταλαιπωρούσαν κυρίως οι καθημερινές σχεδόν έξοδοι στρατευμάτων του Ομέρ πασά του Ευρίπου, με επτακόσιους ή χίλιους πολεμικούς άντρες κάθε φορά, μονάχα εγκληματική και μάλιστα εσκεμμένα εγκληματική μπορεί να χαρακτηριστεί.


Ι. Κωλέττης
Ο Κωλέττης αποφάσισε ξαφνικά το Φθινόπωρο του 1824 να ''μικρύνει'' τον Σκουρτανιώτη. Αργότερα να τον εξοντώσει. Στο πρόσωπο του Σκουρτανιώτη ο Κωλέττης είχε διακρίνει έναν ατίθασο και υπό εκκόλαψη νέο Ανδρούτσο. Στον Β' εμφύλιο στην Πελοπόννησο που έμειναν αρκετές ημέρες μαζί και τον γνώρισε καλύτερα από κοντά, ενισχύθηκε αυτή η άποψή του. Ένα μήνα αργότερα, αμέσως μετά τα γεγονότα της λήξης του εμφυλίου, του μειώνει το στράτευμα σε 50. Το ευχαριστώ που συμμετείχε στον εμφύλιο. Και δε του ξαναδίδει πια μισθούς. Όπως οδήγησε με μαεστρικό τρόπο τον Ανδρούτσο στην αγκαλιά των Τούρκων, ώστε να χαρακτηριστεί προδότης και να τον δολοφονήσει με τις ευλογίες σχεδόν της κοινής γνώμης, έτσι οδηγεί αργά και μεθοδικά τον Σκουρτανιώτη στη στρατιωτική του αποδυνάμωση, στην οικονομική κατάρρευση, στη στρατιωτική και προσωπική του αποκαθήλωση και τέλος ακόμη και στη φυσική του εξόντωση. Για τον Κωλέττη, έπρεπε εκείνη την εποχή να εξαφανιστεί κάθε ίχνος στρατιωτικής απείθειας. Να κοπεί κάθε κεφάλι που ξεχωρίζει. Να ξεμπερδέψει μια για πάντα με το ''γκοβέρνο μιλιτάρε'', με την ευρύτερη έννοια του όρου. Ο άνθρωπος ήταν αδίστακτος και έχω αποδείξεις γι' αυτό. Πιθανότατα να προκάλεσε και ο ίδιος τη μάχη του Μαυροματίου! 
Και δε μιλώ στην τύχη...

Έναν μήνα μόλις πριν το ολοκαύτωμα Μαυροματίου, σε μια σκληρή αντιπαράθεση ανάμεσα στον Αθανάσιο Σκουρτανιώτη και την κυβέρνηση σχετικά με την κατακράτηση από μέρους του των εθνικών εισοδημάτων της περιοχής των Θηβών -ενέργεια από τη μια συνήθης για τους οπλαρχηγούς της εποχής, από την άλλη και ενέργεια απελπισίας αφού δεν μπορούσε να θρέψει το στράτευμά του διαφορετικά μιας και δεν του έδιναν τους μισθούς των αντρών του εδώ και ένα χρόνο- το υπουργείο πολέμου τον προειδοποιεί και τον απειλεί: ''... επειδή αν απειθήσεις ήξευρε καλώς, ότι το υπουργείον χωρίς αναβολήν, θέλει φερθεί προς εσέ διαφορετικώς...εν Ναυπλίω τη 29η Σεπτεμβρίου 1825''. Την ίδια εποχή επίσης, ο Κωλέττης βάζει τον παραστάτη Θηβών Βρυζάκη, να γράψει μια επιστολή-κόλαφο προς την κυβέρνηση εναντίον του Σκουρτανιώτη και να ζητήσει την αντικατάστασή του. Σε μια εποχή που όλοι οι οπλαρχηγοί της Στερεάς και του Μοριά έχουν υποκύψει, που ο Ανδρούτσος ήταν ήδη πέντε μήνες νεκρός, που όλοι οι στρατιωτικοί -ακόμη και ο μεγάλος Κολοκοτρώνης- είχαν προσκυνήσει την κυβέρνηση και ο Καραϊσκάκης εδώ κι ένα χρόνο είναι ευπειθής παρά τη δολοφονία του Ανδρούτσου, γιατί θέλει το ντεσκερέ που του δίνει τα Άγραφα, ο μόνος που σηκώνει κεφάλι -έστω και από απόγνωση- και έρχεται σε αντιπαράθεση μαζί της είναι ο Αθανάσιος Σκουρτανιώτης. Αντιλαμβανόμενος πια την καταστροφική πολιτική που ασκεί πάνω του ο Κωλέττης, αντιδρά. Επισκέπτεται τον έπαρχο Θηβών Αθανάσιο Οικονόμου και έξαλλος βρίζει με πολύ σκληρά λόγια τους ιθύνοντες και την κυβέρνηση. Ο Αθανάσιος Οικονόμου ειδοποιεί φυσικά άμεσα τον προϊστάμενό του έπαρχο Σαλώνων -ειδικά διορισμένο από την κυβέρνηση λίγους μήνες πριν για να συνδράμει στο κυνήγι των αντικυβερνητικών στρατιωτικών και ιδιαίτερα του Ανδρούτσου- Παναγιώτη Λοιδορίκη κι εκείνος με τη σειρά του ενημερώνει το Ναύπλιο...
''...ύβρισε και Δημογέροντες και Έπαρχον και Διοίκησιν με τας πλέον αναιδείς εκφράσεις...''... 
Από εκείνη τη στιγμή κι έπειτα, αποτελεί τελειωτικά ξένο σώμα για την κυβέρνηση. Όχι μόνο είναι απόκληρος, αλλά πρέπει να βγει κιόλας από τη μέση. Αλλιώς θα έδινε το κακό παράδειγμα ξανά στους στρατιωτικούς, που οι πολιτικοί πάλευαν τέσσερα ολόκληρα χρόνια να τους χειραγωγήσουν και επιτέλους το είχαν καταφέρει. Τα εθνικά εισοδήματα των επαρχιών, ανήκαν πια στην κυβέρνηση και όχι στις τοπικές δημογεροντίες όπως γινόταν μέχρι τότε. Η πράξη του Σκουρτανιώτη να κατακρατήσει μέρος των εισοδημάτων της επαρχίας του, για να εξασφαλίσει κάποιους μισθούς των αντρών του -έστω κι αν αυτό αποτελούσε παραδοσιακή συνήθεια μέχρι τότε- θεωρούνταν πια τεράστια πολιτική και οικονομική βλασφημία. Πέρα από αυτό, ο Σκουρτανιώτης εξύβρισε την κυβέρνηση! Ήταν πια απειθής. Εξελισσόταν σε νέο Ανδρούτσο! Έδειχνε το κακό παράδειγμα και έπρεπε να παταχθεί άμεσα και ανελέητα!
Όλα αυτά ένα περίπου μήνα πριν το Μαυρομάτι... 

Νάταν άραγε η ξαφνική και μη αναμενόμενη εμφάνιση των Τούρκων στα ψηλώματα του Μαυροματίου η απάντηση της κυβέρνησης; Να ήταν άραγε η ξαφνική εμφάνισή τους στην Αγια Σωτήρα η πραγματοποίηση της απειλής ''το υπουργείον θέλει φερθεί προς εσέ διαφορετικώς'';;; Ποιος ο ρόλος του αμφιλεγόμενου Δρίτσουλα τελικά σ' αυτήν την υπόθεση; Γιατί αν το δούμε με ψυχρή εντελώς ματιά, αυτός ήταν που πήρε τους Τούρκους από τον κάμπο ενώ όδευαν προς τη Λειβαδιά και τους έφερε πάλι πίσω και καταπάνω στον Σκουρτανιώτη! Αυτός ήταν που επέμενε τόσο έντονα να παραμείνει και να δώσει μάχη. Αυτός ήταν που επέμενε πως οι Τούρκοι ήταν μονάχα διακόσιοι, ενώ ήταν επτακόσιοι!

Γιάννης Δρίτσουλας

Και για να πάω ακόμη πιο πέρα. Ποιος ήταν ο ρόλος του Γκούρα -που δε βρισκόταν πολύ μακριά από το Μαυρομάτι εκείνες τις ημέρες, αλλά κάπου ανάμεσα στα Σάλωνα και τη Δομβραίνα και είχε  υπό την σκέπη του -από τις αρχές Μαρτίου του 1825- το άλλοτε κακό ορφανό του Ανδρούτσου, Γιάννη Δρίτσουλα; Μήπως δεν ήταν ο Γκούρας το μακρύ χέρι, ο εντολοδόχος και ο εκτελεστής όλης της βρώμικης δουλειάς του Κωλέττη;; Όσο για τα κροκοδείλια δάκρυα στην επιστολή του προς την κυβέρνηση για τη μάχη του Μαυροματίου ''...συμβάν ανέλπιστον και λυπηρότατον...'' τα έχουμε ξαναδεί αυτά τα δάκρυα στις επίσημες επιστολές του για τον θάνατο του Ανδρούτσου, ενώ είχε διατάξει ο ίδιος αυτόν τον θάνατο. Ο Γκούρας ακόμη κι αν συμπαθούσε τον Σκουρτανιώτη, δε θα δίσταζε να εκτελέσει διαταγή του Κωλέττη. Ήταν το σπαθί και ο εκτελεστής των εντολών της κυβέρνησης. Ακόμη και των βρώμικων εντολών. Τίποτα προσωπικό, δουλειά ήταν. Τόσο σκληρά, επώδυνα και αντιφατικά ήταν τα πράγματα και οι σχέσεις μεταξύ των πολεμιστών, σ' αυτήν την αιματοβαμμένη επανάσταση.
Και ακόμη, ποιος ήταν ο ρόλος του ουρανοκατέβατου στη μάχη Μαυροματίου Αναστάση Λεβεντάκη, που ο Στάθης Κατσικογιάννης, ο εξ' απορρήτων υπαρχηγός και το alter ego του Γκούρα, τον συστήνει λίγους μήνες πριν στον Κωλέττη για να τον χρησιμοποιήσει όπως θέλει και να του κάνει ''τα θελήματα'';... ''... ...αυτού έρχεται ο εξάδελφός μου αναστάσης λεβεντάκης ο οποίος είναι άξιος .......................... διωρίζοντάς τον όπου αγαπάτε και κοντά οπού θέλει σας χρησιμεύση...''

Όμως, μήπως αδικούμε τον Κωλέττη; Μήπως του έχουμε προσάψει άδικα τον τίτλο του ''μεγάλου αδελφού'', του αδίστακτου ραδιούργου και του εντολέα δολοφονιών; Ήταν πράγματι έτσι ή μήπως είναι θύμα μιας παράλογης συνωμοσιολαγνείας; Έχουμε αποδείξεις ότι πράγματι διέταζε δολοφονίες ή είναι όλα μονάχα εικασίες;
Κατά τη διάρκεια της επανάστασης, οι βρώμικες εντολές, δίδονταν ''στοματικώς''. Δηλαδή προφορικά, με ειδικούς και πολύ έμπιστους απεσταλμένους, για να μην αφήνουν ίχνη και να μην υπάρχουν αποδείξεις. Έτσι, είναι πολύ δύσκολο να βρούμε σήμερα αποδείξεις βρώμικων εντολών και συνήθως τα συμπεράσματα τα βγάζουμε μετέπειτα, από τη λογική εξήγηση των περιστατικών και γεγονότων.
Ωστόσο, η αφέλεια του Στάθη Κατσικογιάννη τον Φεβρουάριο του 1825, μας έχει δώσει ένα μοναδικό ντοκουμέντο για το ποιόν του ανδρός Ιωάννου Κωλέττη. Το έγγραφο, το βρήκα στα ΓΑΚ και απ' όσο ξέρω τουλάχιστον, παρουσιάζεται για πρώτη φορά σήμερα.
Βρισκόμαστε στον Φεβρουάριο του 1825. Ο Β' εμφύλιος έχει τελειώσει, ο Κολοκοτρώνης και οι υπόλοιποι αντίπαλοι του Κωλέττη είναι σε φυλακή στην Ύδρα και η κυβέρνηση είναι ελεύθερη πια να στρέψει ολοκληρωτικά την προσοχή της στον επόμενο κίνδυνο γι' αυτήν, που ακούει στο όνομα Οδυσσέας Ανδρούτσος. Η κυβέρνηση έχει δώσει εντολή στον Γιάννη Γκούρα να συνάξει στρατεύματα και να κινηθεί εναντίον του. Όμως παράλληλα με αυτά, ο Γκούρας στέλνει τον έμπιστό του Στάθη Κατσικογιάννη στην Πελοπόννησο να συναντηθεί με τον Κωλέττη και να λάβει περαιτέρω ή κρυφές εντολές. Ο Στάθης Κατσικογιάννης από την Τριπολιτσά, αμέσως μετά τη συνάντηση με τον Κωλέττη, στέλνει μια επιστολή σε κάποιον καπετάν Αναστάση από την Πέρα Χώρα της Κορίνθου, όπου του μεταφέρει επ' ακριβώς το σχέδιο του Κωλέττη. Παρακαλώ, διαβάστε με προσοχή...

αδελφέ μου καπετάν αναστάση αδελφικώς ασπάζομαι

''............ λοιπόν εγώ ομίλησα με τον εκλαμπρότατον κύριον κολέττην .................. αυτά όμως μας είπεν, ότι άμα οπού λάβεις το παρόν μου να κάμης όσους ανθρώπους ημπορέσης τριάντα σαράντα πενήντα και να περάσης πέρα αμέσως και να πας στον δυσσέα να γραφθής κοντά του και διά λουφέδες μη παρακάνης τζεφάδες (παζάρια) όσα σου δώσει ας σου δώσει, και όταν λάβης τον καιρόν σκότωσέ τον.........'' (!!!!)

Να που δεν ήμαστε λοιπόν συνωμοσιολάγνοι. Ίσως είναι το μοναδικό γραπτό ντοκουμέντο μέσα στον ωκεανό των εγγράφων των Γενικών Αρχείων του Κράτους, οπού ενοχοποιεί απροκάλυπτα τον Κωλέττη για σαφή εντολή δολοφονίας του Ανδρούτσου από Έλληνες και μάλιστα με πανούργο σχέδιο. Να γραφεί ο καπετάν Αναστάσης με τους άντρες του  ως φίλος στη δύναμη του Ανδρούτσου και μόλις βρει την ευκαιρία να τον σκοτώσει πισώπλατα! Στο ίδιο γράμμα ο Στάθης Κατσικογιάννης, διευκρινίζει πως η διοίκηση μετά απ' αυτό θα τον κάνει στρατηγό!

''... και η διοίκησις θέλει σε τιμήση καθώς πρέπει οπού να σε κάμη και στρατηγόν, σε κουβεντιάζει και ο παπάς στοματικά...''

Να και το ''στοματικά'' που λέγαμε. Ο Στάθης Κατσικογιάννης μέσα στην αφέλειά του έγραψε όλα αυτά, ενώ μπορούσε να τα μεταφέρει προφορικά στον καπετάν Αναστάση ο απεσταλμένος παπάς,  η επιστολή που απευθυνόταν στον καπετάν Αναστάση ως διά μαγείας σώθηκε και έτσι μας χαρίστηκε μια πολύτιμη και τρανή απόδειξη που φωτίζει τη μεγάλη αλήθεια της εποχής. Ο Κωλέττης όντως διέταζε δολοφονίες Ελλήνων και τα έμπιστα εκτελεστικά του όργανα, ήταν ο Γκούρας και ο Στάθης Κατσικογιάννης. Και δυστυχώς ο Σκουρτανιώτης τον Αύγουστο και το Φθινόπωρο του 1825, όταν αποφασίζει να σηκώσει μπαϊράκι εναντίον της κυβέρνησης, ήταν παγιδευμένος σ' αυτό το επικίνδυνο δολοφονικό τρίγωνο.
Υπάρχει και ένα πολύ περίεργο γράμμα του Στάθη Κατζικογιάννη, τρεις περίπου μήνες αργότερα από την καταστροφή του Μαυροματίου... ''Εκλαμπρότατε ...... είδον δε, ότι να μην έχω καμμίαν αμφιβολίαν διότι τα πράγματα θέλουν γίνει καθώς διά στόματος ομιλήσαμεν, πρέπει καθώς και άλλοτε να μην αθετήσης τας όσας ομιλίας εκάμαμεν και τα όσα με υπεσχέθης. Έως τώρα υπέμεινα ουκ ολίγον αλλά δεν είδον κανέν από τα όσα ομιλίσαμεν. τα της εκλαμπρότης σου εκτέλεσες κατά τον σκοπόν σου. εμέ δεν με ενθυμήθης. έχω όμως χρηστάς ελπίδας ότι δεν θέλεις αθετήση τας υποσχέσεις σου......... θέλει σας ομιλήση και ο άνθρωπός μου στοματικώς περί πάντων
8 φεβρουαριου 1826 από χώστια/ο ειλικρινής σας φίλος στάθης κατζικογιάννης'' Τι άραγε έχουν μιλήσει στοματικώς και κρυφά ο Κωλέττης με τον Στάθη Κατζικογιάννη;; Η υπόθεση του Ανδρούτσου είναι πολύ μακρινή πια και ο Κατσικογιάννης δεν είχε καμία συνέργεια στον θάνατό του στην Ακρόπολη. Ποια λοιπόν είναι η υπόσχεση που δεν πρέπει να αθετήσει ο Κωλέττης και για ποια ''εκδούλευση'' είναι ανταμοιβή αυτή η υπόσχεση; Τι είναι αυτά που ο Κωλέττης έκανε ''κατά τον σκοπόν του'' και δε θυμήθηκε ακόμη τον Κατζικογιάννη; Γιατί όλα αυτά ακούγονται σαν επικαλυμμένη, ευγενική απειλή ανθρώπου που έχει ράμματα για τη γούνα του άλλου και γνωρίζει πράγματα που τον ενοχοποιούν; Γιατί δεν τα γράφει φανερά στο χαρτί ο Κατσικογιάννης; Και γιατί στέλνει έμπιστο άνθρωπο να μιλήσει στοματικά; Για ποιο ανίερο έργο θέλει να πληρωθεί; Ποια είναι η σχέση του Στάθη Κατζικογιάννη με τον... Δρίτσουλα;;;; Μα σ' αυτόν προσέπεσε ο Δρίτσουλας όταν ο αρχηγός του ο Ανδρούτσος άρχισε να χάνει το παιχνίδι... ''Προχθές μου ήρθε και ο Δρίτσουλας...'' γράφει στην κυβέρνηση ο Κατσικογιάννης. Κωλέττης, Κατζικογιάννης, Δρίτσουλας, Λεβεντάκης. Μήπως ενώνουμε σιγά σιγά τα κομμάτια μιας από τις πιο σκοτεινές μάχες της ελληνικής επανάστασης;

Ο ύποπτος ρόλος του Δρίτσουλα άλλωστε, δεν έχει περάσει απαρατήρητος ούτε από τον Αντώνη Α. Βασιλείου. Στο βιβλίο του ''Δέκα ανέκδοτες επιστολές του Οδ. Ανδρούτσου στον Γεωργάκη Παγώνα'' γράφει...

''... Τα γεγονότα τούτα είναι κατοπινά, 26 Οκτωβρίου 1825, αλλά δε θα τ’ ανέφερα εάν μέσα σ’ αυτά δεν ήταν μπλεγμένο τ’ όνομα ενός Δρίτσουλα, από τα πρωτοπαλήκαρα του Ανδρούτσου, που ξαφνικά βρίσκεται ν’ ακολουθεί τον Σκουρτανιώτη στο Μαυρομάτι.
Στις 14 του Μάρτη έφθασε κι ο Γκούρας στη Λειβαδιά. Άγνωστο με τι τρόπο κατάφερε τους καπεταναίους Τρίτσουλα, Γιάννη Παππά και Μαριωτίνη ν’ αφήσουν τον αρχηγό τους Οδυσσέα (ο τρόπος σε μένα τουλάχιστον είναι γνωστός πια, αφού έχω βρει στα ΓΑΚ το αντίστοιχο έγγραφο)
Έγινε κυβερνητικός λοιπόν ο Τρίτσουλας ή Δρίτσουλας, για να συνεχίση το προδοτικό του έργο εναντίον όλων όσων παρέμειναν πιστοί στον Αρχηγό και μεταξύ αυτών ήταν και ο Σκουρτανιώτης (στο συγκεκριμένο λανθάνει ο Βασιλείου, από τα μέχρι τώρα στοιχεία δεν προκύπτει από πουθενά πως ο Σκουρτανιώτης είχε ιδιαίτερες σχέσεις με τον Ανδρούτσο, ή πως τον θεωρούσε αρχηγό. Από την πλευρά του δεν ήθελε καν να είναι απειθής απέναντι στην κυβέρνηση, απλά αντέδρασε και σήκωσε κεφάλι όταν συνειδητοποίησε πως το ''μπλέξιμό'' του με την κυβέρνηση και τον Κωλέττη, τον είχαν οδηγήσει μέσα σε ενάμισι χρόνο, στον οικονομικό και στρατιωτικό του αφανισμό) Γράφει ο ιστορικός των Θηβών, ότι «ο Δρίτσουλας αντέστη, θερμώς παρακαλών τον Σκουρτανιώτη να μη φύγωσι και βεβαιών αυτόν ότι δε θα είναι περισσότεροι των 150-200, οι μέλλοντες να επιτεθούν κατ’ αυτών Τούρκοι. Τώρα πώς ο Δρίτσουλας βρέθηκε ανάμεσα στους σκοτωμένους της Εκκλησίας, είναι άλλο ζήτημα, ας το βρη ο ιστορικός... ''

Νάταν λοιπόν ο άτυχος και στοχοποιημένος οπλαρχηγός Αθανάσιος Σκουρτανιώτης, το τελευταίο θύμα αυτού του κύκλου βίας και αίματος που είχε αρχίσει ο Κωλέττης με το ανήλεο κυνήγι των ''ιδιαίτερων'' στρατιωτικών, τη δολοφονία του Πάνου Κολοκοτρώνη, τις φυλακίσεις τόσων Πελοποννήσιων αρχηγών και αυτού ακόμη του Κολοκοτρώνη μέχρι την άνανδρη δολοφονία του Ανδρούτσου στην Ακρόπολη; Μήπως έξι μήνες πριν, η κυβέρνηση δεν είχε φυλακίσει στο Ναύπλιο τον αδερφό του Αθανασίου Σκουρτανιώτη, Γεώργιο, μαζί με τον έμπιστο ιερέα και ξάδελφό τους παπαθανάση από το Δερβενοσάλεσι (σημερινή Πύλη), κατηγορώντας τους πως βρίσκονταν σε μυστικές συνεννοήσεις με τον Ανδρούτσο;;; Ναι, υπάρχουν βάσιμες υποψίες προδοσίας στο Μαυρομάτι, προδοσία για την οποία μιλά απερίφραστα και ο ίδιος ο Μακρυγιάννης στα απομνημονεύματά του...''...και τον γενναῖον ἀγωνιστῆ Σκουρτανιώτη τον Θανάση με σαράντα ἀνθρώπους ποιος τον πρόδωσε εἰς τους Τούρκους και τους κάψαν ὅλους σε μίαν ἐκκλησιά;''.

Όσο κι αν προσπαθούμε λοιπόν να αποστρέψουμε τα μάτια από την αλήθεια, όσο κι αν προσπαθούμε να πιστέψουμε πως όλα είναι καλά, να αγνοήσουμε ακόμη και τον Μακρυγιάννη, όσο κι αν επιμένουμε να βλέπουμε στη μάχη του Μαυροματίου μονάχα την εθνική της πλευρά και να την αναλύουμε ως μια περήφανη και περίφημη μάχη ανάμεσα  σε Έλληνες και Οθωμανούς, τελικά δεν είναι μόνο αυτό. Τα κρίσιμα ερωτήματα αυτής της μάχης και οι εμφανέστατες γύρω μας ενδείξεις πάντα θα κραυγάζουν, πάντα θα στρέφουν το πρόσωπό μας μέχρι να δούμε την πραγματική της διάσταση. Ο Κωλέττης πρόσφερε ως Ιφιγένειες τον Σκουρτανιώτη και τους άντρες του στα σπαθιά και τη φωτιά του Ομέρ, για να ξεμπερδεύει και με το τελευταίο στρατιωτικό οχυρό αντίστασης απέναντι στη κυβερνητική εξουσία, για να εξαφανίσει και το τελευταίο ίχνος στρατιωτικής απείθειας και κατ' επέκταση να αφανίσει μια για πάντα τον παλαιό κόσμο των κοινών και να γεννήσει έναν άλλον. Αυτόν της ολιγαρχίας μιας μικρής δράκας πολιτικών, που θα είχαν ξεμπερδέψει μια για πάντα με τους στρατιωτικούς και θα αλώνιζαν ασύδοτοι στο νέο συγκεντρωτικό κράτος.

Η βαριά σκιά του τα επόμενα είκοσι περίπου χρόνια ενεργού συμμετοχής στις κυβερνήσεις του νεοσύστατου ελληνικού κράτους, επηρέασε τους πρώτους ιστορικούς, ώστε να τηρήσουν σιγή για το ηχηρότατο κατά άλλα ολοκαύτωμα Μαυροματίου και να αποκρύψουν τις μεγάλες ευθύνες του πανίσχυρου τότε πολιτικού ανδρός. Έτσι, το όνομα ''Σκουρτανιώτης'' μπήκε σε περίεργη καραντίνα και η συγκεκριμένη μάχη στον πάγο. Οι επόμενοι ιστορικοί, ακολουθώντας την εύκολη οδό να στηρίζονται μονάχα στους προηγούμενους χωρίς να πραγματοποιούν σχεδόν ποτέ καμία πρωτογενή έρευνα, συνέχισαν άθελά τους την εγκληματική αποσιώπηση. Έτσι η μάχη Μαυροματίου για πολλά χρόνια παρέμενε ένα τοπικό μονάχα θέμα που αφορούσε ελάχιστους παράγοντες των Θηβών, του Μαυροματίου, των Σκούρτων ή κάποιους απόγονους του καπετάνιου στις Μουσταφάδες. Ή ασχολήθηκαν μαζί της μονάχα περιφερειακοί ιστορικοί ερευνητές, όπως ο Τσεβάς. Τα τελευταία χρόνια μάλιστα κινδύνεψε να λησμονηθεί παντελώς, αυτό το πολεμικό γεγονός, που όμως δεν πέρασε απαρατήρητο στην εποχή του. Έχουμε αποδείξεις, πως το ολοκαύτωμα Σκουρτανιώτη δημιούργησε ψιθύρους, αντιδράσεις και τριγμούς στην κυβέρνηση, οι οποίες όμως δεν ξεπέρασαν τους τέσσερις τοίχους του υπουργείου πολέμου ή τους διαδρόμους της τότε Βουλής στο Ναύπλιο. Απεκρύβησαν γρήγορα και δεν πήραν μεγάλες διαστάσεις. Μονάχα κάποιες διαταγές που αντέδρασαν πεισματικά στη θέληση του Κωλέττη τότε και μάλιστα ακύρωσαν δικές του διαταγές για το θέμα του αντικαταστάτη του Σκουρτανιώτη, μαρτυρούν πόσο είχαν οργιστεί μαζί του κάποιοι μέσα από την κυβέρνηση εκείνη την εποχή, για τον χειρισμό συνολικά της ''υπόθεσης Σκουρτανιώτη''.
Αυτή η περίεργη και χρόνια αποσιώπηση λοιπόν της μάχης του Μαυροματίου, μόνο ως ένδειξη ή ακόμη και απόδειξη ενοχής μπορεί να εκληφθεί.

Το ολοκαύτωμα Μαυροματίου δεν είναι καθόλου ένα τυχαίο γεγονός, δεν είναι απλά άλλη μια χαμένη και καταστροφική μάχη όπως νομίζαμε μέχρι σήμερα, αλλά το εκκωφαντικό τέλος ενός ιδιαίτερου εμφυλίου πολέμου. Στη μάχη του Μαυροματίου συμπυκνώνονται τα ιερά και τα ανίερα, το φως και το σκοτάδι, όλες οι αντιφάσεις της επανάστασης του 1821. Ο Σκουρτανιώτης με τους άντρες του, δεν είναι μόνο οι ήρωες ενός εθνικοαπελευθερωτικού πολέμου, δεν είναι μόνο οι σκληροί στρατιώτες που πολέμησαν λυσσαλέα έναντι υπέρτερων εχθρών και έδωσαν τη ζωή τους σε μια ''θερμοπυλική'' μάχη, αλλά και τα τελευταία θύματα της θανατηφόρας διαμάχης μεταξύ πολιτικών και στρατιωτικών, διαμάχη που έχει αρχίσει από την Άνοιξη του 1822 με κύριο σταθμό και αφετηρία τις δολοφονίες του Νούτσου και Παλάσκα.
Παρεμπιπτόντως, ο Δρίτσουλας ήταν καθοριστικός συμμέτοχος και στις δολοφονίες του Νούτσου και του Παλάσκα, αλλά και στο ολοκαύτωμα του Μαυροματίου. Και στην αρχή δηλαδή, αλλά και στο τέλος αυτού του ιδιαίτερου εμφυλίου, που συνυπάρχει παράλληλα -άλλοτε ορατά, άλλοτε αδιόρατα- με τους άλλους δύο γνωστούς εμφυλίους. Ο Σκουρτανιώτης είναι ο τελευταίος στρατιωτικός που υψώνει έστω και τη τελευταία στιγμή, το ανάστημά του απέναντι στην κυβέρνηση. Μετά το Μαυρομάτι, δεν υπάρχει κανείς άτακτος οπλαρχηγός να σταθεί ορθός απέναντι στους πολιτικούς. Όλοι έχουν υποκύψει. Μεσολογγίτες και Σουλιώτες. Στερεοελλαδίτες και Πελοποννήσιοι. Βεΐκοι και Τζαβελαίοι. Ίσκοι και Καραϊσκοι. Μποτσαραίοι και Γιολτάσηδες. Ράγκοι και Ρούκηδες. Κολοκοτρωναίοι και Νοταράδες. Ζαϊμηδες και Σισίνηδες. Όλοι έχουν γονατίσει και φιλούν την άκρη της φουστανέλας του Κωλέττη και το γαντοφορεμένο χέρι του Μαυροκορδάτου. Οι πολιτικοί με τα δάνεια και τα χρήματα, ισοπέδωσαν εντελώς ''το γκοβέρνο μιλιτάρε'' μαζί με τον κόσμο που αυτό κουβαλούσε μέσα του.

Μετά το Μαυρομάτι, οδεύουμε οριστικά προς μια συγκεντρωτική εξουσία στο υπό σύσταση κράτος και η Ελλάδα προσανατολίζεται προς το πολιτικό πρότυπο που το κέντρο απορροφά όλες τις εξουσίες και τις οικονομικές απολαβές από τα διάφορα τμήματά του. Τα εθνικά εισοδήματα των επαρχιών συγκεντρώνονται πια προς το κέντρο, στα χέρια των ολίγων της εξουσίας και αυτοί έχουν το δικαίωμα και τη δύναμη να τα κατανείμουν όπως και όπου θέλουν. Πολλές φορές, χωρίς να δίνουν λογαριασμό σε κανέναν. Από το Μαυρομάτι και πέρα, οι οπλαρχηγοί χάνουν εντελώς την όποια ανεξαρτησία τους. Κανείς απ' αυτούς δεν έχει δικαίωμα να τρέφεται από τα εισοδήματα της επαρχίας του και τις τοπικές δημογεροντίες, εκτός κι αν το επιτρέψει η κεντρική κυβέρνηση. Οι επαρχίες χάνουν τη μέχρι πρότινος δύναμή τους, παύουν να είναι αυτόνομες οντότητες Κοινών που διατηρούν έναν αξιοπρόσεκτο βαθμό αυτοδιάθεσης και οι οποίες λύνουν μόνες τα προβλήματά τους -τρόπος που είχε κάνει πολλές απ' αυτές να μεγαλουργήσουν ακόμη και μέσα στην Τουρκοκρατία- και μετατρέπονται σε αδύναμα γυμνά πουλιά,  που περιμένουν με ανοιχτό το στόμα την τροφή και όλες τις αποφάσεις από το κέντρο-μητέρα. Το ολοκαύτωμα Σκουρτανιώτη στο Μαυρομάτι, είναι ο μεγάλος σταθμός που διαχωρίζει τον παλαιό κόσμο της αποκεντρωμένης εξουσίας και των Κοινών, με το σύγχρονο κεντρικό κράτος. Από μια ''δημοκρατία επαρχιών'' σχεδόν στα αρχαία πρότυπα του κράτους-πόλη, όπου οι Έλληνες συγκρότησαν αργά και μεθοδικά κάτω από τον Οθωμανικό ζυγό και την οποία διατήρησαν μέχρι την επανάσταση, οδεύουμε προς το πρότυπο μιας συγκεντρωτικής ολιγαρχίας που θα κατέχει την εξουσία και θα βρίσκεται πια υπό την άμεση επήρεια διαφόρων κέντρων της Δύσης, ώστε να ελέγχουν εύκολα και να κατευθύνουν σύμφωνα με τη θέλησή τους το νέο κράτος. 

Από αυτήν την πλευρά πρέπει να δει η ιστορία τον Σκουρτανιώτη. Γιατί ο θάνατός του οριοθετεί το τέλος των Κοινών. Και είμαι σίγουρος πως αν τον δει έτσι, το ολοκαύτωμα Μαυροματίου θα αποκτήσει την αξία και τη σημασία που πραγματικά του αναλογεί, σε αντίθεση με την αποσιώπηση και τη λησμονιά που επιδίωξε και επέβαλλε ο Κωλέττης και σχεδόν διακόσια χρόνια τώρα, το κατάφερε. Και το οφείλει αυτό η ιστορία στον Σκουρτανιώτη. Αν ο Κωλέττης τον εξόντωσε φυσικά και προσπάθησε να εξαφανίσει τη μνήμη του, η ίδια έχει υποχρέωση να αποκαταστήσει ένα πέρα για πέρα αδικημένο ολοκαύτωμα και να διασώσει αυτή τη μνήμη για πολλούς και ουσιώδεις λόγους.
Στο κάτω κάτω, το Μαυρομάτι είναι ένας μεγάλος ιστορικός σταθμός, που δυστυχώς ελάχιστοι μέχρι σήμερα έχουν εντοπίσει και ο Αθανάσιος Σκουρτανιώτης ο τελευταίος μετά τον Οδυσσέα, του ''γκοβέρνο μιλιτάρε''...

Γιώργος Πύργαρης



*Για όλα τα παραπάνω, υπάρχουν φυσικά και τα ανάλογα έγγραφα και παραστατικά από τα Γενικά Αρχεία του Κράτους. Απλά δεν επιθυμώ να τα παρουσιάσω από τώρα. Θα παρουσιαστούν όμως σε βιβλίο που ετοιμάζω για τον Σκουρτανιώτη και το ολοκαύτωμα Μαυροματίου.